Grote Woorden

In het oude Luxortheater in Rotterdam stonden vier camera's op standby, elk met een cameraman erachter, en er liepen wat fotografen rond. Bovendien zat de zaal helemaal vol - negenhonderd bezoekers, schat ik.

Ik zat op de een-na-voorste rij. Zo zou ik goed zicht hebben op regisseur Aki Kaurismäki, de eregast van de avond, van wie 'Le Havre' vertoond zou worden. Vooraf werd hij geinterviewd door Natasja van den Berg, daardoor was het kaartje twee euro duurder. Big Talk, heet dat programma-onderdeel.

Kaurismäki is een legendarische drinker, misschien omdat hij uit Finland komt, en hij schijnt lastig te zijn voor interviewers.

Het duurde een minuut of twintig voor hij verscheen, met een rood aangelopen hoofd. Heeft natuurlijk in de kroeg gezeten, dacht ik, vooringenomen als ik ben. En het was echt zo: zijn adem was op de tweede rij te ruiken. ,,Na de lunch is het al tricky, als je met hem wilt spreken'', vertelde een ingewijde me later.

Er waren decoratieve stoelen klaargezet, maar Kaurismäki plofte neer op het praktikabel, zodat Van der Berg weinig keus had. Ze opende met de opmerking dat ze blij was hem als beroemde Finse filmer hier te spreken.

,,Dat is een belediging'', mompelde hij - hij was moeilijk te verstaan.

,,Ik kan u moeilijk een Belgische filmmaker noemen'', probeerde Van der Berg met een grap.



Dat hielp niet. Haar vragen gleden op hem af als water van een pinguïn. Hij gooide er zo te horen nu en dan wat Fins tussendoor, maakte een vage grap over Belgie (dat ze hem nooit geld gaven, geloof ik) en hij stak zo'n plastic namaaksigaret op.



Van der Berg wierp al haar charme in de strijd, ze legde zelfs een hand op zijn linkerarm, maar tevergeefs. Ze bleef glimlachen, maar haar ongemak was zelfs voelbaar voor Kaurismäki. Die stelde althans voor om op het podium een borrel te bestellen en schreef haar voor dat ze moest zeggen: ,,We will not continue this torture if we don't get a drink.''

Wat ze ook nog zei.

,,Boe!'', riep iemand uit de zaal.

,,Start the movie!'', riep iemand anders.

Een oudere, beschaafd uitziende kale heer op de eerste rij me boog zich voorover, maakte een roeper van zijn handen en riep: ,,Go away! Go away!''

Dat gebeurde ook. Zonder ook maar een moment te stoppen met glimlachen stond Van der Berg op met haar gast en maakte een eind aan het gesprek, dat misschien vijf minuten had geduurd. Ze spreidde haar handen in zo'n gebaar van 'Ik kan het ook niet helpen'.

,,Wat een lul'', zei een vrouw voor me. ,,Ik ben witheet. Daar betaal je dan 13 euro voor.''

,,Je kon het verwachten'', suste ik. ,,Zijn reputatie ging hem vooruit. En we hebben net wel iets heel bijzonders gezien, misschien wel de moeder aller mislopende interviews. Met Aki Kaurismäki, nota bene.''

Het overtuigde haar niet. Ook de rest van de zaal roezemoesde nog verontwaardigd na. Gelukkig haalde 'Le Havre', die meesterlijk is, iedereen over de streep.

Niet te lang schrijven

In Rotterdam is een leeg winkelpand ingericht met allerlei decors: een slaapkamer, een keuken, een bostafereel met tent, een gevangeniscel, een auto met een filmscherm erachter, een treincoupe met bewegend beeld achter de ramen en een aantrekkelijke maquette die je zelf kunt laten bewegen voor buitenopnamen van die trein. (Het geluid in het filmpje hieronder heb ik er achteraf bijgeplakt.)



Dat is de fabriek van filmmaker Michel Gondry, waar groepjes mensen zelf films kunnen opnemen. Want veel leuker dan naar een film kijken, zei Gondry vanmiddag bij de opening, is het om zelf een film te maken.

Wie hem niet kent: hij is de vindingrijke regisseur achter 'Eternal sunshine of the spotless mind' en 'The science of sleep', hij maakte heel veel videoclips en hij is vooral een knutselaar van de bovenste plank. Zoek het filmpje maar eens op waarop hij met zijn tenen een kubus van Rubik goed draait. Dat hij ook een prul als 'The green hornet' maakte vergeven we hem.




Fredau Buwalda, programmeur van het Noordelijk Film Festival, was er de hele dag al vol van, dat haar held Gondry hier persoonlijk zou zijn om zijn fabriek te openen. ,,Ik ga proberen met hem op de foto te komen'', kondigde ze aan.



Dus toen het zover was, maakte ik er een plaatje van. ,,Hij staat er niet scherp op'', stelde Fredau een beetje teleurgesteld vast.

Maar het was ook een beetje een vage man, die er mee aan leek te zijn dat hij hier de hoofdgast was. Hij werkte dat weg door als een bezetene kauwgom te kauwen.


Hier staat hij er scherp op, en Fredau weer niet.

,,Ik ga hier morgen een film maken'', vertelde ze hem.

,,Have fun'', wenste hij haar toe.

,,Heeft u nog tips?'', vroeg ik.

,,Don't spend too much time writing'', zei hij. ,,Just start filming.''

Stereo

Uit de tijd dat 3D nog 'stereo' heette, nog een foto uit het Leeuwarder gemeentearchief, bewerkt voor rood-groenbrilletje. Omdat het zo leuk is. Je moet er in die beeldbank overigens nogal om zoeken, om de stereofoto's.

Dit is de de Wirdumerdijk, eind negentiende eeuw.

Dikke meisjes en de bioscoop

Verder staat niemand erbij stil, dus dan hier maar. Vandaag is het 151 jaar geleden dat de eerste bioscoopondernemer van Nederland geboren werd. In Leeuwarden, op 19 januari 1861, in een woonboot. Dat was George Christiaan Slieker, die net als zijn vader op de Nederlandse kermissen stond.

Al op zijn achttiende verdiende hij zijn geld met het tentoonstellen van een buitengewoon dik meisje uit Nij Beets en op zijn zesentwintigste stond hij op de Leeuwarder kermis met ,,het wonderkind Ietje van der Duim'' uit Terwispel. Ze was een jaar oud en al zestig pond.

,,Volgens verklaring van deskundigen is zulk een natuurwonder binnen- of buitenlandsch nog nooit overtroffen'', schreef Slieker in een advertentie, en voor slechts 20 cent (eerste rang) en 10 cent (tweede rang) kon iedereen het zelf zien.

In 1895 hielden de gebroeders Lumiere in Parijs hun eerste filmvoorstelling, waar volgens de legende kijkers in paniek raakten door beelden van een aanstormende trein. Een jaar later had Slieker zo'n projector gekocht, in Berlijn. Het ding kostte ongeveer 350 euro (1250 Rijksmark). Het staat nu in het museum in Drachten.



De eerste keer dat hij er films mee vertoonde was op de Leeuwarder kermis in juli 1896. De Leeuwarder Courant stond versteld van de ,,photographische moment-opnamen op natuurlijke grootte met kolossale snelheid weergegeven''.

Het nieuwe fenomeen film was al in Nederland te zien geweest, maar dit waren de eerste betaalde voorstellingen. Daarom staat op Sliekers graf in Drachten (hij overleed in 1945): ,,Eerste bioscoopondernemer in Nederland.''



(De foto's van de Leeuwarder kermis, eind negentiende eeuw, komen uit het Leeuwarder gemeentearchief, ook de onderste 3D-plaat, die is verphotoshopt zodat hij met een roodgroenbrilletje bekeken kan worden. Van Sliekers filmtent (Grand Theatre Edison) zijn geen foto's, wel van die van zijn concurrent Carmine Riozzi. Het boekje over Slieker, dat Harm Nijboer en ik schreven, is hier en daar nog wel te vinden, voor de liefhebbers).

Cinema Ascona overleefde rampjaar 2011

2011 was een rampjaar voor Cinema Ascona, dus het was gisteravond tijd voor een nieuwjaarsborrel en een jaaroverzicht.

In de Spoek, met lekkere Duitse bubbels, een jaarverslag en integrale vertoning van de beroemde Noordkoreaanse monsterfilm Pulgasari uit 1985, met zijn eigenaardige ontstaansgeschiedenis. Regisseur was de Zuidkoreaanse Shin Sang-ok, die ontvoerd was door de Noordkoreanen om daar de filmindustrie op te peppen.

Wie het jaarverslag heeft gemist: hieronder staat het integraal.

Lionel Richie, maar dan anders

Prachtig filmpje, gemaakt door Matthijs Vlot, een geniale filmverknipper.

Niet alleen dat, het is ook een soort filmkwis, die begint met 'ET' en eindigt met 'Total Recall'. Ik kan het verder raden niet laten en schat ze in volgorde op:

'ET'
'Young Frankenstein' en anders 'Bride of Frankenstein';
'Braveheart' (dank aan Ellen Roep);
'Being John Malkovich';
'Back to the future'- maar dat is een gokje. De acteur is in elk geval Crispin Glover;
and weet ik niet;
'Toy Story 3' (dank aan Friso Douwstra);
'Schindler's List';
'Jailhouse Rock';
'Annie Hall' - of een andere wat oudere Woody Allen met Diane Keaton;
'Marnie' en anders 'The birds';
'Avatar';
pass daar breek ik me echt de kop over;
'Enter the dragon';
'The Big Lebowski' (thank you Rutger van der Meij, ik dacht dat ik die film goed kende...);
'Airplane' (dank aan Rutger van der Meij)/ 'Naked Gun' (gokje)/ 'Goldfinger'/ 'LA Confidential'/ 'Borat'/ 'Yellow Submarine';
'From dusk till dawn';
you're looking for - iets met Eddie Murphy;
'The matrix';
'Naked Gun' of een van de vervolgen;
Een van de vervolgen op de (oude) 'Planet of the apes';
'Goodfellas';
'Back to the future' (deze keer zeker weten);
'The ten commandments';
'Lethal weapon 2' (met dank aan Alie Veenhuizen)
arms ziet er David Lean-achtig uit;
'Easy rider';
open wide is dat John Turturro?;
'Inception' (gokje);
just what schiet mij maar lek;
'Gandhi';
'Rambo: First Blood' (met dank aan Igor van den Ouden);
just what zie boven;
'A few good men';
'Glengarry Glen Ross' (ik gokte op 'American beauty' maar Arjen Sierksma verbeterde dat);
'Taxi driver'
'Total recall'.

Dit soort dingen is bij mij snel een obsessie. Helaas weet ik ze niet allemaal, dus ik hoop op aanvullingen. Ik heb de maker een mailtje gestuurd om te horen of ik goed zit, maar die denkt: laat ze maar lekker puzzelen.

Rear Window

In het herbouwde winkelcentrum Zaailand is een reusachtig opgeblazen luchtfoto van Leeuwarden op een wand en een deur geplakt. Hij is genomen vanuit een vliegtuigje dat ergens boven het Rengerspark heeft gehangen.

Iedereen snelt er langs, zonder het de aandacht te geven die het verdient. Dat is jammer, want er is veel op te zien.



Zelfs mijn slaapkamerraam, wat een vreemd idee is. Zo te zien lag ik op het moment dat de foto is genomen niet in bed.

Afscheid van de natuurtheologie

Redmond O'Hanlon is de meest gefotografeerde bioloog ter wereld, zo werd hij althans vanmiddag in het Natuurmuseum Fryslan voorgesteld. Dat komt omdat hij op tv te zien was in de serie over de Beagle, het schip van Darwin, en nu in 'O'Hanlons Helden', waar hij in de voetsporen van Victoriaanse ontdekkingsreizigers de jungle intrekt. Allemaal (deels) VPRO, dus publieke omroep.

,,In Zuid-Amerika zouden ze voor zulke kansen god bedanken'', zei O'Hanlon, die overigens al sinds zijn studietijd niet meer in god gelooft. ,,Maar ik bedank alle Nederlandse belastingbetalers.''

Het was nog een hele klus geweest om van god af te komen. Zijn vader was plattelandsdominee, zijn moeder was ook gelovig en ze spoorden hem daarom aan de natuur goed te onderzoeken. Die was immers tot de nok toe gevuld met gods schepselen, tot en met de kleinste oorwurm toe.

Hij noemde dat 'natuurtheologie' en precies toen ging er iets mis met zijn microfoon. ,,The minute you start talking about natural theology you're in trouble'', spotte hij.


,,Zal ik het verhaal van de boeken vertellen?'', vroeg hij voor de vorm aan zijn ondervrager, Alexander Reeuwijk, die wijs genoeg was om O'Hanlon steeds uitgebreid aan het woord te laten.

O'Hanlon vertelde een fraaie anekdote hoe zijn vader hem, toen zoonlief al wat van het rechte pad was afgedwaald en Darwin las, een keer zomaar mee uit eten nam, in een luxe hotel.

Daarna vertrokken ze met de auto. Vader toeterde en daar verscheen moeder, met in elke hand een jerrycan. Thuis ging hij naar zijn kamer en die was helemaal leeg. Alle boeken weg. Toen hij uit het raam keek, zag hij zijn ouders de boeken bij de schuur verbranden.

,,Als boeken het waard zijn om zo te verbranden'', bedacht hij, ,,dan zijn ze het vast ook waard om vriendschappelijke relaties voor op het spel te zetten. En dan zijn ze het zeker waard om te lezen.''

Hij had er diverse bij zich, in een rolkoffertje en een rugzak. Zo hield hij van zijn negentiende-eeuwse held Paul du Chaillu een boek omhoog - het zat vol gele plakbriefjes - met een afbeelding van een gorilla. Daarnaar was Du Chaillu in Afrika op zoek geweest en O'Hanlon was hem in de tv-serie nagereisd.



In zijn rugzak had hij, in lappen verpakt, een weckfles met een aal-achtig ding erin. Een hagfish, leerden we. Een boeiend dier dat al 300 miljoen jaar niet veranderd is omdat het het perfecte verdedigingsmechanisme heeft.

Als het bijvoorbeeld door een haai wordt gepakt, scheidt het razendsnel een stofje af waardoor het water om hem heen een dik soort slijm wordt. De haai gaat met zijn kop schudden, wat het alleen maar erger maakt. En verdwijnt.

Dat zegt ook iets over haaien, trouwens. Die hebben hun lesje na 300 miljoen jaar nog steeds niet geleerd.

Family business

Monumentenambtenaar Leo van der Laan nam me bij de nieuwjaarsreceptie van Aed Levwerd, de historische vereniging van Leeuwarden, dadelijk terzijde.

,,Ik had al gehoopt dat ik je hier zou treffen'', zei hij. ,,Ik heb een schokkende mededeling voor je.''

Laatst was hij bij zijn nicht Catharina geweest, vlakbij Amsterdam. ,,Waarom je ter sprake kwam weet ik niet meer'', zei Leo. ,,Misschien omdat we het over Leeuwarden hadden. Maar ze vroeg of ik jou ook kende.''

Bleek dat zijn nicht Catharina ook mijn nicht Catharina is. Ze is de dochter van Wyb en Zus. Wyb is mijn oom, Zus is Leo's tante.

,,Dus eigenlijk zijn we familie van elkaar'', zei Leo.

,,Kouwe kant'', relativeerde ik meteen. Maar een schok was het toch.

Historicus Tom Sandijck, die ik het vertelde, ried mediation aan.

,,Denk je dat dat de oplossing is?'', vroeg ik. ,,Moet ik daar dan met Leo heen?''

,,Een keer maar'', zei Tom. ,,Dan slaan jullie elkaar op de kop en schelden jullie elkaar flink uit en dan loopt erna al het contact tussen jullie via een mediator.''

(De foto is gemaakt door Ad Fahner)

Bucephalus

Hij is opgezet, gewassen, geföhnd en werd vanmiddag aan fotografen getoond. Hoewel het plankje waar hij op komt nog zwart geverfd moet worden. Hij staat in een soort woud van vuurpijlen.

We houden er nu over op, althans op dit weblog, maar niet zonder te melden dat Astromuis zelfs in Pakistan besproken is, waar correspondent Harald Doornbos in een auto reed met twee Pakistani.

Hij twitterde:

,,Ik ga dan nu maar het verhaal van astromuis vertellen aan de twee pakistaanse maten met wie ik in auto zit''

En:

,,Pakistaanse maat stelt voor om astromuis te begraven naast paard van Alexander de Grote in Gujrat, 180 km hiervandaan. Mooi idee.''

Beroemde dieren zijn overal.

Naschrift:



Zelfs in NRC Handelsblad van 11 januari, waar Kees Moeliker van het Natuurhistorisch Museum in Rotterdam een column over de muis illustreert met een foto van dit weblog.

Bowie in je hoofd

Vandaag zou Elvis Presley 77 zijn geworden, maar die is er niet meer omdat hij teveel pillen heeft gevreten. David Bowie echter is er nog steeds, zijn muziek is leuker en hij is vandaag 65 geworden. Gefeliciteerd, meneer Bowie!



In mei 1987 trad hij op in de Kuip in Rotterdam met 'The Glass Spider Tour', een enorm pompeuze show. Dat deden alle megebands in die tijd, ze wilden voor elkaar niet onderdoen. Het T-shirt heb ik nog.

Op een bepaald moment stond hij op het dak van het podium en vouwde hij, al zingend, een soort engelenvleugels uit. Er zijn vast mensen die weten bij welk nummer dat was, ik ben het vergeten.

Elke keer als ik de boot naar Ameland neem, denk ik aan Bowie. Of preciezer: het album Aladdin Sane. Of nog preciezer: het nummer 'Drive-in Saturday', dat ik hierboven ook heb gezet.

Dat komt door het pianoriedeltje waarmee het nummer ervoor, 'Aladdin Sane', eindigt. Dat klinkt precies zo als het signaal van de walkietalkies van het Wagenborgpersoneel. Ik heb ze nog nooit naast elkaar gehoord, beide geluiden, maar mijn hersenen leggen dat verband automatisch, elke keer als ze het horen.

Zodat ik bij het oplopen van de boot steevast 'Drive-in Saturday' in mijn hoofd heb. Met de mooie regel:

She's uncertain if she likes him
But she knows she really loves him

(Ik heb het even uitgeknipt: het riedeltje zit meteen aan het begin: )

Groen succes

Op de mat lag het jaarlijkse kerstpakket van Maureen Long uit Portland, Oregon, zoals gebruikelijk vol verrassingen en knipsels.

Ondermeer zat er een cadeautje voor me in: dit opschrijfblokje in groen plastic, met het woord SUCCESS er 18 keer op. ,,Green for Ireland (daar komt Maureens familie vandaan), Green for GO, Green for Growth'', legt ze erbij uit.

Grootheid en val van Astromuis

,,Het moeilijkste van het preparen van een muis is het staartje', zei de preparateur (preparatrice?) van het Natuurmuseum Fryslan. ,,Daar zitten allemaal werveltjes in.''

Want Astromuis is vrijdag doodgegaan in zijn kooi op de redactie. 's Morgens scharrelde hij nog door de klimbuis, maar 's middags zat hij zo lang roerloos in zijn hokje met de staart naar buiten, dat collega's besloten poolshoogte te nemen.

Toch bezweken aan de verwondingen van een week geleden, toen twee Drachtsters hem, met plakband vastgemaakt aan een vuurpijl, probeerden af te schieten. Hij had een zwart plekje op zijn borst en hinkte wat met een pootje.

Dadelijk belden we het natuurmuseum, want de muis had de hele week overal aan gesnuffeld, wat wijst op een wetenschappelijke geest. Bij het museum hadden ze destijds ook belangstelling voor de dominumus. Die was zes jaar geleden het FEC binnengefladderd, toen daar dominostenen werden klaargezet om voor de televisiecamera om te vallen. Er werd een jager bijgehaald, die de mus doodschoot. Een knappe prestatie, maar er kwam een golf van protest op gang en de jager kreeg een boete van 200 euro vanwege het illegaal doodschieten van de inmiddels beroemde mus.



Museumdirecteur Gerk Koopmans nam het overschot graag in ontvangst, van collega Suzanne, de Florence Nightingale van Astromuis. ,,We gaan hem op een vuurpijl zetten'', vertelde hij. ,,Niet met tape vastgeplakt natuurlijk, maar triomfantelijk er bovenop of zo. Dinsdagmiddag is het klaar.''

Dat is snel werk, maar daar houden ze van in het Natuurmuseum. Want Astromuis was nog niet overgedragen aan de preparateur of het mes ging er al in. Suzanne kon het niet aanzien en ging een eindje verderop staan.



Terwijl de preparateur bezig was kwam een moeder met twee dochtertjes binnen. ,,U bent getuige van een bijzonder moment'', zei Koopmans. ,,Dit is de astromuis.'' Ze begreep meteen wat hij bedoelde en begon het proces uit alle hoeken te fotograferen. ,,Zulke jongens moet ik niet in handen krijgen!'', zei ze dreigend, terwijl haar dochters vroegen of ze nu naar huis konden.



Het was in tien minuten gebeurd, zelfs het staartje. Toen lag er een naakte muis - ,,hij is ontzettend dik, hij heeft het de laatste dagen goed gehad'', zei de preparatrice - naast een afgestroopt velletje.


In de ruimte waar hij werd ontleed stonden nog allerlei dieren, sommige met een soort acupunctuurspelden erin, vermoedelijk om ze bij het opzetten in vorm te houden. Dit zijn dus de nieuwe vriendjes van Astromuis. Want zodra het museum sluit, beleven ze de wonderlijkste avonturen, dat weten we allemaal.



Een vogel die aan Krakas doet denken, de loopvogel van de heks Eucalypta uit 'Paulus de boskabouter'.



Een haan, die de meeste van de avonturen vermoedelijk veel te kinderachtig en druk vindt.




En een knaagdier dat denkt dat hij een samoerai is.

Eilandhoppen

Astronaut André Kuipers (@astro_andre) heeft zonet deze foto getwitterd. ,,De Waddeneilanden. Prachtig om te zien'', schrijft hij erbij. Zo'n ISS vliegt veel lager rond de aarde dan je denkt, als je dit zo ziet. Het kan ook de telelens zijn.

To boldly go where no mouse has gone before

Dankzij collega Suzanne is de redactie van de LC uitgebreid met een muis. En niet zomaar een. Deze muis is vorige week bijna aan een vuurpijl vastgeplakt en de ruimte in gestuurd, achter André Kuipers aan. Daarom heet hij Astromuis.



Hij reageert niet op zijn naam. Volgens Suzanne komt hij nog bij van de schok, maar dat is hem niet aan te zien. Volgens mij droomt hij in zijn kooitje van verre avonturen tussen de sterren. Hij moet er nog achter komen dat het kooitje het avontuur is. André Kuipers weet dat al lang.