donderdag 27 november 2003

Enquete



,,Het invullen kost u ongeveer 20 minuten'', schrijft de gemeente Leeuwarden me vandaag. ,,Als u uw naam en adres op het losse antwoordkaartje invult en deze met de vragenlijst binnen twee weken terugstuurt, maakt u kans op een digitale camera ter waarde van 500 Euro die onder de inzenders wordt verloot.''

Voor zo'n mooie prijs wil ik best de vragenlijst wijksignaleringssysteem 2003 invullen. Of ik tevreden ben over straatverlichting, veiligheid, de kinderopvang en parken in de buurt, dat soort dingen.

Maar dan, pardoes na wat vragen over contact met de buren en activiteiten van de wijkvereniging komt dit:

26. Kunt u met een rapportcijfer aangeven hoe gelukkig u zich voelt? Omcirkel uw cijfer. 10 = Zeer gelukkig. 1 = Zeer ongelukkig.
10 9 8 7 6 5 4 3 2 1


,,He?'' dacht ik en las het nog een keer. Het staat er echt. Hoe gelukkig ik me voel. Of ik daar een rapportcijfer voor wil geven.

Nou, ik doe mee voor die camera, dus ik heb de 7 omcirkeld, lekker gemiddeld. Of had ik de 8 moeten doen? Per slot van rekening zijn een hoop mensen vast ongelukkiger dan ik. Aan de andere kant voel ik me soms wel eens 4, maar dan moet je gewoon een jaar vrij nemen.

Ik hoop dat ze de uitslag uiteindelijk openbaar maken.

woensdag 26 november 2003

Renaissance



De timmerman is gisteren wezen meten, voor de opknapbeurt van de achterkant van mijn huis. Dat zal binnenkort wezen en het kost een lieve duit.

Daardoor vallen ineens de stellingen bij mij in de straat op. Een paar huizen verder aan de overkant, naast de Waalse Kerk, wordt het mooie pand dat steeds verder in verval raakte eindelijk aangepakt. Verderop bij een gasthuis zijn ze bezig appartementen te maken.

En tenslotte: bij het Princessehof zijn ze ook bezig. Volgens een bord gaat het daar niet om een gewone opknapbeurt of verbouwing, maar een Renaissance. Wedergeboorte, maar dan op z'n Frans.

Vermoedelijk moeten we hier denken aan een grote omwenteling, aan Italiaanse dichters die sonnetten uitvinden, ontdekkingsreizigers, schilders die eeuwen voor de eerste helikopter al wentelwieken tekenen.

Hier lopen gewoon timmerlui in en uit, die alles met veel herrie op stelten zetten, en het vast met elkaar niet over renaissancewerkzaamheden hebben.

,,Sorry voor de overlast, maar we zitten midden in een renaissance.''

,,Wanneer valt volgend jaar de renaissancevak?''

,,Opa heeft zijn hele leven op de steigers gestaan bij de renaissance, dat was nog eens hard werken.''

,,Dat weet toch iedereen: heel Harkema klust zomers zwart bij in de renaissance.''

,,Dat zeg ik ja: Gamma! Voor alle renaissanceklussen.''

Het is eerder armoedig dan sjiek, om je verbouwing zo te noemen.






dinsdag 25 november 2003

Huis kopen



,,In december ga ik naar Roemenie'', vertelde ik Anne Nippel, die de pr doet van Museum Het Princessehof. Meestal zeggen mensen dan: ,,Hoe krijg je dat in je kop, het is daar hartje winter!", of ze vragen of ik teddyberen en oude kleding mee ga nemen voor de bevolking.

,,Oh wat leuk!'', zei Anne Nippel. ,,Ga je een huis kopen?''

,,Een huis kopen?'', herhaalde ik. ,,Ik heb al lang een huis.''

,,Dat doen een hoop mensen hoor'', wist ze. ,,Je hoort het overal. Voor tienduizend euro heb je er al een huis. Als je het geld toch hebt liggen...''

Verbaasd ging ik weer naar de gratis bier en wijn (het was tijdens een receptie). Maar het idee laat me niet helemaal los, een huis voor 10.000 euro. Wat voor huizen zouden dat zijn? Zouden die Nederlanders daar altijd wonen of alleen in de zomer? Het is een heel eind rijden... En hebben ze dan in beide huizen een stereo en hun favoriete boeken bij de hand? Wie maakt het voor ze schoon?

Roemenie, ik ben erg benieuwd.

maandag 17 november 2003

Eendjes voeren



Al veel had ik erover gehoord, maar ik had er nog niet zo op gelet: de eendjes en de ganzen in de vijver vlak bij het huis van mijn ouders.

Het is begonnen als een hobby van Hans Bruin, die door zijn jaren op zee filosofisch is geworden en vroeger achterop zijn auto had staan: Verbeter de wereld, begin bij de buurman. Toen de vijver werd aangelegd, kocht en kortwiekte hij er wat eenden voor, en die voerde hij elke dag.

Maar Hans is ouder geworden, en kan dat niet altijd bolwerken. Daarom riep hij de hulp in van meneer De Wind, die hier verderop woont, en mijn vader. Die voeren nu elke dag om vier uur de eendjes. Mijn vader heeft een groot deel van de zomer gestoken in het maken en verzorgen van een broedmachine, voor nog meer eendjes.

Klokslag vier uur liep meneer De Wind langs met een vuilniszak. Hij zwaaide en nog voor je kwaak! kon zeggen stond mijn vader al met de jas aan buiten.

Ik liep er uit nieuwsgierigheid achter aan. De eenden en ganzen stonden al klaar, op een kluitje bij elkaar aan de wal, hun koppen in de lucht, je kon ze van verre horen tekeergaan. ,,Als we te laat komen zijn erbij die je gewoon in de broek gaan hangen'', vertelde mijn vader.

Ik kreeg ook een stapel boterhammen om uit te delen. ,,Dat is een hele brutale'', wees meneer De Wind naar een dikke gans. ,,Die eet je het brood gewoon uit de handen.'' ,,Daar komen de waterhoentjes'', vulde mijn vader aan. ,,Die zijn schuw. Ze wachten tot de eenden klaar zijn en komen dan voor de kruimels.''

Zo was er bij elk dier wel iets, de een had een kuifje, de ander was al oud, een derde was haar mannetje kwijt, een vierde, gekortwiekt, had een heel seizoen bij wilde ganzen in het weiland rondgehangen, maar kon nooit met ze meevliegen.

,,Hoe komen jullie eigenlijk aan zoveel brood", vroeg ik. De zak raakte maar niet leeg.

,,Dat krijgen we van de bakker", vertelde meneer De Wind. Elke dag vreten deze vogels vijf broden op.

Wat aardig van de bakker, dacht ik bij mezelf.

,,En met de kerst eet iedereen op de buurt zeker eend", spotte ik.

,,Nee hoor", zei meneer De Wind. ,,Alleen deze gaat er dit jaar aan.'' En hij wees op een vette witte gans, met grijze puntjes op zijn vleugels. De gans kon ons gelukkig niet verstaan, en schrokte ongestoord verder van het brood dat overal lag.

,,Echt waar?", vroeg ik.

,,Ja", zei mijn vader. ,,Die is voor de bakker. Daar krijgen we het hele jaar oud brood voor.??

Vinkenoog



We - dat zijn Kees, Hidzer en ik - hebben gisteren plaatjes gedraaid op een feestje met dichters in theater De Muzeval in Emmen. Of zoals het daar heet Nacht van de Taal.

Onze grootste eer was het moment, dat de beroemde dichter Simon Vinkenoog naar ons toe kwam, om te vragen of het wat zachter kon. Hij ging namelijk zelf allemaal jazz draaien in het zaaltje ernaast.

We waren in de foyer neergezet en omdat de apparatuur een paar maanden bij mij in de kelder heeft gestaan verspreidde die een sterke muffe geur. Maar dat kunnen ook dichters zijn geweest.

We zaten naast het tafeltje van uitgeverij Passage. Gelukkig maar, want uitgever Anton Scheepstra, die ons met een milde glimlach bekeek omdat hij Kees al wat langer kent, heeft wel eens een boek van Simon Vinkenoog gelezen. Wij wisten zelfs niet eens een titel, want die malle oude hippie is zelf beroemder dan zijn boeken. ,,Jullie moeten Hoogseizoen maar eens lezen'', zei Anton. ,,Volgens mij ligt daar een nieuwe druk van in de winkel.''

Het heette weliswaar 'Nacht van de taal', maar de laatste spreker, Thomas Ross, was al om half twaalf al klaar, en hoewel je daarna nog wel een biertje kon drinken, gingen veel bezoekers naar huis. Wij lieten ons niet kisten en draaiden lekker door, zodat de ober achter het buffet al na een minuut of twintig vroeg of we dit lang gingen volhouden en of we dan tenminste Giddy Up Go konden draaien, van Cowboy Gerard.

De baas van de Muzeval vond het om kwart voor een welletjes. Hij maakte allemaal van die Time Out gebaren toen de dichters waren vertrokken en Kees en ik vanachter het pierementje uit volle borst 'Groot Is Uw Trouw Oh Heer' meezongen, het koortje uit Twintig Jaar Muzikale Fruitmand van Meindert Talma. Nou ja, we sloten snel af met Giddy Up Go , en zo waren we al met al zo lekker vroeg weer thuis van de Nacht van de Taal, dat we in Leeuwarden nog gewoon naar het cafe konden.

vrijdag 14 november 2003

Fijne leraar



Schrijver Kees 't Hart, met wie het fijn in de kroeg zitten is, is gastdocent aan de universiteit van Leiden. Hij hield er twee lezingen, vorige week eentje over lezen, die nu in de Groene Amsterdammer is afgedrukt, en gisteren een over schrijven, die volgende week in NRC Handelsblad staat.

Ik was wel benieuwd en Leiden ken ik bovendien amper.

Het was in een kerk-achtige ruimte, die snel volliep met studenten en van die ontwikkelde mensen die je altijd ziet op zulke lezingen. Achter me zaten drie mensen die er in elk geval goed in thuis waren.

,,Toen Van het Reve kwam, da's inmiddels vijftien jaar geleden, was jij toen mee?''

,,Nee, daar was ik niet bij.''

,,Was dat vanwege dat ingezonden stuk toen?''

..Nee dat kan me geen donder schelen.''

,,Ik meende dat we met zijn tweeen...''

,,Nee, dan zou ik dat nog wel weten. Brandt Corstius was heel slecht, weet je nog? Over Multatuli. Hij had geen zin om zich daar druk over te maken.''

,,Ik zag Hugo Verdaasdonk. Was hier vorige keer ook.''

,,Wie was er vorig jaar ook weer?''

,,Zwagerman.''

,,Toen was ik er helemaal niet.''

,,Ben je naar de Multatulilezing geweest?''

,,Dat was geen echte lezing, meer stukjes. Met die Atte Jongstra.''

,,Is Fasseur nog voorzitter? In maart was toch Elsbeth Etty geloof ik?''

,,Drie rijen voor ons zit de grote Multatulikenner Wim Buddingh. Uiterst rechts.''

,,Ken je Kees 't Hart?''

,,Ik heb alleen met hem gesproken toen hij hier begon.''

,,Woont hij nu nog in Leeuwarden?''

,,Ik dacht het wel. Kijk daar zit hij, vooraan.''

,,Waar?''

,,Dat dikke hoofd, links.''

De lezing zelf was een een brij van kennis, waar Kees 't Hart aangaf hoe je schrijfstijlen kunt indelen, op een manier die goed paste bij deze kerkbankjes. ,,Literatuur is een poging met behulp van literaire middelen een tekort op te heffen'', stelde hij vast. Ga de rest maar in NRC lezen.

Na afloop was er gratis wijn en zoute koekjes. En er stonden ook allerlei studenten die les van 't Hart hebben. Hoe is dat, wilde ik weten.

,,We moeten veel lezen'', legde een meisje uit. ,,De ene keer moet je het boosaardig lezen, en de andere keer welwillend.''

,,We discussieren veel'', zei een jongen. ,,Ik ben het heel vaak niet met hem eens.''

En daar maken jullie verslagen van?

,,Helemaal niet'', schaterde het meisje. ,,Het is juist heel makkelijk, we hoeven verder niks te doen.''

,,Het is een heel verschil met de andere colleges'', gaf de jongen toe.

maandag 10 november 2003

Rigoletto



De operacritici in het forum na afloop waren laaiend enthousiast over de verfilmde versie van Rigoletto van Corina van Eijk. Die was te zien op het festival, met discussie na. Het gekste moment uit de film was een technisch foutje: het beeld bevroor precies op het moment dat de gewetenloze versierder van het stuk in zijn blote piemel naast het zwembad stond. Gelach in de zaal, helemaal toen daar het woord PAUZE overheen verscheen.

Waren de forumleden vol lof, liefhebbers van klassieke opera met veel jurken en decor waren minder over de film te spreken.

,,Maar wat vindt de jeugd?'', vroeg forumvoorzitter Jan van Olffen zich ineens hardop af. In de zaal maakten scholieren in het kader van een of ander project druk notities. ,,Misschien maakt deze film opera wel weer aantrekkelijk voor een jong publiek? Wat vinden jullie? Is er iemand die wat wil zeggen?'

,,Ja! Ja!'', riepen de andere forumleden. ,,Zeggen jullie eens wat, jongelui!''

Met zoveel publieke druk zeiden de scholieren natuurlijk helemaal niks, en gelukkig was er ineens een oudere mevrouw, die vond dat de film wel heel erg grof met die mooie opera Rigoletto omsprong.

Ik was toch nieuwsgierig geworden dus ik boog me voorover naar een scholier in de rij voor me.

,,Vond je het een leuke film'', fluisterde ik.

De jongen haalde zijn schouders op. ,,Hij was slecht belicht'', zei hij. ,,En langdradig.''

Ik probeerde de aantrekkelijke punten te beklemtonen en wees erop dat er wel veel seks in zat.

,,Ja'', zei hij. ,,Te veel bloot. Het was wel weer een echte Nederlandse film.''

,,Vind je dat dan niet leuk?''

,,Niet toen het beeld stilstond'', zei de jongen stoer.

zondag 9 november 2003

Net als in de film



,,Ben jij Asing Walthaus'', vroeg een dame die me bekend voorkwam in een pauze tussen twee festivalfilms.

Dat kon ik niet ontkennen, maar ik kon haar niet zo een twee drie plaatsen. ,,Ik heb ook bij de Friese pers gewerkt'', lichtte ze toe. Ze had haar haar anders en ze woonde inmiddels al weer lange tijd in de randstad, daar kwam het ook van.

,,Weet je wel dat ik heel verliefd op je ben geweest?'', zei ze toen.

Daar keek ik van op. Ik zei: ,,Echt waar?''

,,Ja, maar nu is het over hoor'', stelde ze me gerust. ,,Ik vond je wel lekker gek, toen.''

,,Nee dat heb ik nooit geweten'', zei ik. Dat was niet helemaal waar, ik had er wel eens een kletspraatje over gehoord.

,,Ben je nog altijd single?'', vroeg ze, nu we toch op het terrein van de intieme bekentenissen waren beland.

Ja, dat ben ik nog steeds.

Ze nam een slokje van haar wijn, en zei: ,,Nou ja, het was toch niks geworden, denk ik. He?''

,,Nee'', zei ik. ,,Dat denk ik ook niet.''

Je weet dat je op een leuk filmfestival bent, als de pauzes verrassender zijn dan de films.




donderdag 6 november 2003

Speeches



Nog wat anders.

Het filmfestival werd gisteren geopend door Winnie Sorgdrager, met een lange saaie speech. Het enige leuke was, dat ze even wat meisjesachtig werd toen ze vertelde dat zij, Sorgdrager dus, in de film 'Klem in de Draaideur' gespeeld wordt door Tamar van den Dop. Die heeft in die film een ,,geerotiseerde verhouding'' met Arthur Docters van Leeuwen (Thom Hoffman, met watten op dikte gemaakt) en daar moest Sorgdrager haast een beetje van giebelen. Ze stelde zich natuurlijk eventjes voor hoe het in het echt zou zijn geweest, zijzelf en Docters van Leeuwen in een erotische situatie.

Maar haar speech was verder lang, en de speech van Jan van der Hoek was ook lang, en er was ook nog een speech van Margreet de Boer, de burgemeester van Leeuwarden en heel kort was er ook nog een woordje van Anneke van Renssen, de directeur van het festival, en een dankwoord van Jan van der Hoek en hij las ook nog een stuk voor uit de krant die iedereen voor niks kan krijgen. Al met al begon het speechprogramma om een uur of acht, en duurde het, ongelogen, tot een uur of negen.

Daarom wil ik het festival voorstellen om dat volgend jaar anders te doen. In bijna alle zalen van de Harmonie worden films gedraaid, maar er zijn nog wel een paar ruimtes over. Maak van een van die zaaltjes een speechzaal. Zet er een microfoon neer en laat iedereen daar zijn zegje doen. Organisatoren, sponsors, vrijwilligers die zich bijzonder goed hebben ingezet. En als je toch bezig bent, bezoekers van het eerste uur, organisatoren van vroeger, filmcritici, filmkenners, kunstenaars. En politici, die mogen ook graag praten, die kunnen dan bijvoorbeeld vertellen hoe belangrijk cultuur is voor de economie. Er staat een bosje bloemen klaar in een emmertje met water. Dat krijgt elke spreker na afloop. Die moet daar dan voor bedanken en het weer terugzetten in de emmer, voor de volgende.

Wie even pauze heeft tussen twee films kan erheen met een kopje koffie of een biertje, en een tijdje luisteren.

Zo dus. En dan in alle andere zalen gewoon alleen maar films draaien.

dinsdag 4 november 2003

Filmfestival



Ik ga me vandaag op de borst slaan.

Morgen begint het Noordelijk Film Festival, dat voor de 25-ste keer gehouden wordt. Ik heb al een passepartout, het wordt mijn 23-ste keer. Het allereerste, dat nog door onze wiskundeleraar Jan Schaafsma is geopend, daar las ik alleen over in de krant, bij het tweede studeerde ik al en dan kun je je van alles leuks veroorloven.

Het was eerst eens in de twee jaar, tussendoor is er een keer een festivalletje geweest achter de Tille, waarvan ik altijd heb gedacht dat het ook een aflevering was.

Omdat ik wat films betreft boekhoudersneigingen heb, kan ik melden dat ik op het Fries Filmfestival de volgende films heb gezien:

In 78 Maitresse, Barocco, Nashville, The Conversation, Faengnisse, Providence, L'Invitation, Cria Cuervos, Buffalo Bill and the Indians, Three Women, The Late Show.
Op mijn eerste maakte ik het meteen bont door zeven films achtereen te zien, met The Late Show als laatste, Dat was een als komedie verpakt detectiveverhaal waarin een oude heer moest samenwerken met een getikte dame. Ik kon het absoluut niet volgen, ik herinner me alleen dat ze met een busje door allemaal voortuintjes heenrijden en dat de Nederlandse titel was 'Alleen de kat kende de moordenaar...'
Toen kregen films af en toe nog Nederlandse titels. Tegenwoordig is dat allemaal Engels. Zelfs films uit niet-Engelstalige landen krijgen hier Engelse titels, zoals Songs from the second floor.

In 79 Hospital, La Salamandre, Daddy, Bof, Portrait d'un Livreur, Ludwig, Requiem für ein jungflaulichen Koenig
Dat was een tussendoortje in een kruipdoor-sluipdoorruimte achter boekhandel De Tille, of misschien achter die Doopsgezinde kerk aan de Wirdumerdijk. De film Ludwig, een reeks stilstaande toneelscenes van de Duitse regisseur Hans-Jürgen Syberberg die later een film over Hitler zou maken van wel een uur of zes, zeven, was nogal saai. Maar bij het verlaten van de zaal zei een dame, die volgens mij ook altijd goede boeken las, dat het de beste film was die ze haar hele leven had gezien. Later kwam ik erachter dat je bij elke film mensen kunt treffen die zulke dingen zeggen, vooral op festivals.

In 80 Messidor, Die Blechtrommel, Hongaarse Rhapsodie, Despair, Les petites Fugues, Chiedo Asilo, La signora senza Camelie, Il Grido, La Notte, Deserto Rosso, Het Teken van het Beest
In de Harmonie verzamelde zich zondagmiddag een groep mensen die allemaal hadden meegewerkt aan Het Teken van het Beest, een film van Pieter Verhoeff waarvan Rink van der Velde later steevast zou zeggen dat ze hem er nog geld voor schuldig waren. In elk geval, we konden hoog springen of laag, we mochten als gewone festivalbezoekers niet naar binnen: dit was de galapremière en alleen voor genodigden. ,,Rot op met je galagasten'', dacht ik, want ze namen er wel urenlang mee de grote zaal in beslag, terwijl wij hooguit in de foyer naar korte tv-filmpjes van Verhoeff op monitoren konden kijken. Tegenwoordig mag ik zelf meestal wel bij zulke gala's naar binnen en denk ik er genuanceerder over.

In 82 Kaltgestellt, Fort Apache, Golven, The Big Sky, Citizen Kane, A Zsamak Szive, Lola, Return of the Secaucus Seven, Tirez sur la Pianiste, La Dolce Vita, 81/2, The Seven Samurai, Lolita
Vroeger had je in Hongarije regisseur Miklos Jansco, van wie je de films meestal alleen op dit soort festivals zag, met lange rijen mensen of soldaten op paarden in het landschap en vaak ook mooie naakte vrouwen. Hier was d'r ook zo een, boven staat hij met een rare titel, maar hij heette gewoon Hongaarse Rhapsodie. Hoor je ook nooit meer wat van. En kijk eens naar dat mooie aanbod van toen met lekker veel klassieke films.

In 83 Road Games, Movie Movie, Allonsanfan, Vertrouwen, Die Freudlose Gasse, Het vlot Medusa, La Notte di San Lorenzo, Salo of de 120 Dagen van Sodom, Céline et Julie vont en Bateau, En de tijd stond stil, Nouvelle Babylon, Simon del Desierto, Cet Obscur Objet du Désir, Il Seme dell'Uomo
Toen ik vorig jaar ‘Salo’ op een plaatsnaambordje zag staan, moest ik daarheen. Ik heb er koffiegedronken op een terras en een kaartje met Groeten uit Salo maar dan in het Italiaans naar Kees gestuurd, die dat vast wel zou waarderen. Het was er zomers en loom, maar ik verwachtte de hele tijd dat ik bij de koffie een dampende drol zou krijgen om op te eten, of dat er allerlei naakte jongelui aan honderiemen voorbij zouden snellen.
Niets van dat al. Bij de vertoning van Salo, in het Harmoniezaaltje dat Theater Aan Het Water heette, liep er wel bij elke scène zo’n beetje iemand de zaal uit, altijd plezierig om mee te maken.

In 84 Last Night at the Alamo, Edith's Tagebuch, The Swimmer, Obsession, Another Way, Hard Core, Cat People, Seven Beauties, La Belle Captive, Novecento I & II, Close Encounters of the Third Kind
Wie we ook troffen op dit festival was Lieneke, mijn oud-lerares Nederlands. Ze heette eerst Slof van de achternaam, later Jongeling, nog weer later De Jong en nu was ze getrouwd met ene Peter, die ik via-via ook weer kende. Ik was een van de leerlingen vroeger die erg van haar geporteerd waren, net als Wybren de Boer naar ik later hoorde.
Maar er was ook een felle tegenstroom, die onder meer het gerucht de wereld in had gestuurd dat ze wel eens in een pornoboekje zou hebben gestaan. Later is ze wat raar uit Leeuwarden vertrokken, want er was iets onduidelijks gebeurd met het geld van leerlingenvereniging Eloquentia, waar zij de hand in zou hebben gehad. Daarnaast was ze een goede bekende van Michael Zeeman, dat werkt dan ook tegen je.

In 85 De Jeugd van Iwan, The Brother from Another Planet, Morgen in Alabama, India Song, Hiroshima Mon Amour, Don Quichot, Mean Streets, Les Princes, Edge of the City, Andrei Rublev, Roma Città Aperta, Carnal Knowledge
De indrukwekkendste film van dit festival, tegenwoordig in maar liefst twee versies op dvd te koop, was Andrei Rublev van Tarkovski. Daar komt onder meer een belegerings- en veldslagscène in voor die me nu nog op het netvlies staat, waarin een wit paard met opengereten hals langs een trap naar beneden struikelt. Er zou een overzicht moeten komen van mooie scènes met paarden - zoals de paardenslacht uit ‘Sang des Bêtes’, die je ook maar een keer in je leven hoeft te zien om hem nooit weer te vergeten.
Weer was er een stukje randstad naar de Harmonie gekomen, om de première van De Dream bij te wonen. Een hardcoresocialist beklaagde zich van te voren al omdat geen enkele Friese socialist, voorzover hij wist, voor de film was geraadpleegd. Gewone mensen kwamen er niet in: die gingen naar de machorelatiefilm Carnal Knowledge.

In 86 Almost You, Giant, The Company of Wolves, The Great Rock 'n Roll Swindle, The Year of the Quiet Sun, Witness, On the Waterfront, The Right Stuff, Gallipoli, Mishima, Insignificance, Dance With A Stranger, The Year of Living Dangerously, Padre Nuestro

Tante Rietje, die ik altijd tegenkom op het festival, was diep onder de indruk van Witness - er was bij deze aflevering een overzicht van regisseur Peter Weir. Het was dat weekeinde de meest geliefde film, terwijl ik hem, nu ik hem terugzag, een beetje té vond: het middenstuk was te veel Het Land Waar Het Leven Goed Is.
Mijn mooiste dit weekeinde was The Right Stuff, de ironische astronauten- en straaljagersfilm die destijds de kranten haalde omdat hij in Nederland niet werd uitgebracht, alleen maar op video. Dus als je hem op een groot doek kon zien, moest je die kans grijpen. (Tegenwoordig is het schering en inslag, films die de bioscoop niet eens meer halen, en daar kunnen hele goeie bij zitten. Bekijk Moonlight Mile maar, met Dustin Hoffman en Susan Sarandon.)

In 87 A Hard Day's Night, Rendez-Vous, Diavolo in Corpo, Prima Delle Revoluzione, Year of the Dragon, Rumble Fish, Woodstock, Der Schneider von Ulm, Yellow Earth, Fords on Water, Caravaggio, Heat, Nine 1/2 Weeks
Wat een sensatie: in Diavolo in Corpo kwam een scène voor waarin ‘onze’ Marusckha Detmers haar overbuurjongen echt pijpt, terwijl ze nog wel getrouwd is, in de film dan, met een terrorist die net voor het gerecht staat. Nou, dat laat een festivalpubliek niet lopen.

In 88 Babette's Feast, Tenue de Soirée, Permeke, La Famiglia, las Aguas Bajan Turbias, Wish You were Here, One-Eyed Jacks, Slam Dance, een reeks korte Peter-Greenawayfilms, Good Morning, Babilonia, een reeks korte Griffithfilms, Ivan de Verschrikkelijke I & II, The Chase, Tiempo de Morir
De filmstukken in de Leeuwarder Courant werden van oudsher geschreven door Symen G. Kingma, die ik al las als scholier, en die een oudere heer bleek te zijn met wit haar en stoer soldatenpraat en Wim Vervoort, die het mier had aan horrorfilms. Nu mocht ik ook: het was een van mijn eerste filmstukjes voor de krant. Ik weet niet meer wat ik heb geschreven. maar Babette’s Feast vond ik de leukste en Good Morning Babilonia de allerverschrikkelijkste.

In 89 Big Time, Blueberry Hill, L'Oeuvre au Noir, The Beekeeper, Pane, Amore e Fatasia, Lome Hannes, La Lectrice, Don't Look Now, A Short Film about Killing, La Bohème, De Opgang, Voltati Eugenio, Mapantsula, Il Gatto, Melancholia, The Match Factory Girl, The Shining
Ik weet niet meer hoe vaak ik The Shining heb gezien. Maar hoewel hij heel helder en rechtlijnig is verteld, en de camera als het ware keer op keer de gangen van het Overlookhotel doorwandelt, zou ik er nog altijd niet een hotelplattegrond van kunnen tekenen.

In 90 The Little Shop of Horrors, Maandagmorgen, Leeuwarder Stadsjournaals, Monsieur Hire, Roger & Me, Easy Rider, Une Histoire Immortelle, For Queen and Country, Veronica Cruz, Dandy, Et La Lumièere fut, un Monde sans Pitié

Eduard Jansse, die nu niet meer leeft, kwam je in de stad altijd tegen, met een ouderwetse bromfietshelm op, een beige jekkertje om het enorme lijf, een oordopje in om zijn transitorontvanger te beluisteren en een verrassend hoge stem, voor zo’n groot iemand. Hij had altijd zijn cameraatje bij zich en filmde branden, een rit van koningin Juliana door Leeuwarden, waarbij de politie nog ijlings een gevaarlijk loshangende tak aan de Groningerstraatweg had afgezaagd - Jansse was erbij! - en zelfs het reilen en zeilen in jongerencentrum Hippo. Bij de vertoning hier leverde hij zelf commentaar, onder meer dat de jongelui zich hier in Hippoe tegoed deden aan ,,biologische voedsels’’. Die filmpjes zijn nu allemaal op het gemeentearchief maar je hoort er nooit meer iets van.

In 91 Flying Elephants, The Kid, Aventir, The Reflecting Skin, Hi, Mom!, La Banyera, Das Heimweh des Walerian Wrobel, Dali, Santa Sangre, La Discrète, La Double Vie de Veronique, La Captive du Désert
Dit was de topper: het dertiende filmfestival. De Harmonie was gesloopt, daar waren ze nieuwbouw aan het maken, en directeur Tjerk Visser en zijn bestuur hadden bedacht dat ze naar Zalen Schaaf en de omgeving zouden gaan. In woonhuizen en in de voormalige synagoge werd ook gedraaid, en de openingsfilm, The Kid, van Charlie Chaplin, was in de Grote Kerk voor een handjevol mensen. Ze hadden onder meer allerlei Baskische films, en als lekkermakertje zei Tjerk dat daar ,,opvallend veel seks’’ in zit.

Dus aan de voorbereiding lag het niet.

Maar het festival was een ramp. De projectie in Zalen Schaaf was abominabel (,,of ze op een oude onderbroek van mijn opoe vertonen’’, zei Dick Hollander tegen me, en dat heb ik ook in mijn stukje gebruikt) en die in de Synagoge was ook niet veel.

Of ik de Catalaanse filmmaker Antonio Ribas, wiens film Dali zou worden vertoond, even wilde begeleiden naar Hotel De Pauw, want de vrijwilligers waren op. Dus ik liep met hem naar het hotel, bleek zelfs wel eens een film van hem te hebben gezien zonder dat ik me dat zelf had gerealiseerd, dus dat was allemaal heel gezellig.

De volgende morgen rammelde hij aan de deur van de synagoge (waar nu dansschool Saco Velt in zit), toen ik passeerde.

,,Hebt U misschien een sleutel?’’, vroeg hij.

Nee, die had ik niet, ik zat niet in de organisatie. Maar ik wilde wel even met hem op zoek.

,,Ik wil voor de vertoning van mijn film even de Dolby-installatie controleren’’, zei Ribas.

Ik heb hem snel overgeleverd aan Tjerk Visser, want ik had het hart niet om te vertellen dat er in de synagoge gewoon een projector op een hoge tafel stond, en het geluid uit éen box kwam, die voorin onder het geïmproviseerde doek op een kantinestoeltje stond. Ik heb de film er wel gezien, de zoon van Anthony Quinn speelde de titelrol. Ik kon me amper concentreren omdat ik medelijden met de maker had. Er was geloof ik ook niet zo heel veel aan, van de film is weinig meer vernomen.

In 92 Utz, My Childhood, My Ain Folk, Muno no hito, Gas-Oil, Rebro Adama, The Trial, Five Girls and a Rope, Mau Mau, Best Intentions, Ill Fares the Land, Afraid of the Dark, Hear My Song
Tjerk Visser werd de laan uit gestuurd, Anneke van Renssen volgde hem op, het festival verhuisde naar het filmhuis in de Beurs (waar nu de ANWB zit) en naar de bioscoop aan de Wirdumerdijk (waar nu een telefoonwinkel zit). Dat in die bioscoop was eigenlijk wel leuk, al moest je veel rennen omdat de pauzes tussen de films kort waren gehouden. Te gast was regisseur Uwe Schrader (Mau Mau), een enorme spraakwaterval om te interviewen.

In 93 was ik er niet.

In 94 Trois Couleurs Rouge, Hedd Wyn, Cleopatra, Amateur, Living with an Idiot, Il gattopardo, Gogs, The Adventures of Priscilla, Queen of the Desert, Night of the Iguana, Die toedliche Maria, Fresh, Little Odessa
Weer terug in de Harmonie. Gekste film was Living with an Idiot van Rogozhkin, die hoe hard je ook op internet zoekt, niet op dvd te vinden is. Absurd verhaal: een Russisch stel neemt, omdat je dat nu eenmaal doet, een idioot in huis en van daaraf gaat het bergafwaarts. Van die Rogozhkin mag wel eens een overzicht komen en dan wil ik hem zelf wel ophalen uit Leningrad.

In 95 Somebody to Love, Snake Eyes, A Game with no Rules, Rotwang muss Weg!, La Cité des Enfants Perdus
Weinig gezien, want ik had net een huis gekocht en de vloer moest gelakt . Dat kon mooi: je schuurde, lakte, en ging dan naar een film want het moest steeds zes uur drogen. En dan kon je weer verder.

In 96 Dead Man, Ridicule, Beautiful Thing, On the Beat, Memoria de lo Desconocido, Kutzooi, Ofksie, De Vuurtoren, Leningrad Cowboys Go America, Secrets and Lies, Michael Collins, Dying to go Home, Surviving Picasso
Ik was gestrikt om een forum te leiden met filmers Lodewijk Crijns (Kutzooi, Met grote blijdschap) en Natalie Alonso Casale (Memoria de lo Desconocido).
Crijns was een aardige, praatgrage vent, die uit zichzelf aangaf, dat er in de namaakdocumentaire Kutzooi een Fries elementje zit, het opvallendste special effect uit de film. Maar Alonso Casale was een artistiekerig tutje, die helemaal niks zei behalve ‘ja’, ‘nee’ of ‘daar geef ik geen antwoord op’ (op een vraag of ze van plan was om Werther Nieland van Gerard Reve te verfilmen, wat ze destijds van plan was). Gelukkig zat het publiek gewoon bier te drinken en er doorheen te kletsen.

In 97 Mrs. Brown, Career Girls, Forgotten Silver, Brassed Off, Y'aura-t'il de neige a Noël?, The Winter Guest, Marian, One Night Stand, The Full Monty, Twin Town, Irma Vep, The Last Wedding, Wilde, Goodbye South, Goodbye
Het festival had twee actrices te gast, Marianne Jean-Baptiste en Brenda Blethy, die de hoofdrollen speelden in Secrets and Lies. (Terschellinger titel: het secreet van Lies)
Hoewel ze bij het festival altijd roepen dat ze het geld liever aan films dan aan gasten uitgeven, zijn ze nog steeds trots op deze twee en beginnen ze daar altijd over, hoe’n leuke tijd dat is geweest.
Dat geloof ik ook best, want die twee vrouwen waren hier echt om zich te vermaken. Ze logeerden in het Stadhouderlijk Hof en op het festival waren ze volgens mij goed voor minstens de helft van de wijnomzet.

In 98 The Mighty, A Clockwork Orange, Devil's Island, De Pijnbank, On Connait la Chanson, Velvet Goldmine, High Art, TwentyFourSeven, Lock, Stock and Two Smoking Barrels, Kino im Kopf, Sic, Nettoyage à Sec, La Vita è Bella, The Comedian Harmonists, Men With Guns

Ik moet eigenlijk helemaal niet meer naar A Clockwork Orange gaan, want daar heb ik nou echt altijd wat over te zeiken. Ditmaal ook: de kopie was verder mooi en vers, maar bij een rolwissel miste er een stukje uit. Dan moet je net bij mij zijn, ik zou mezelf geen opgewonden standje willen noemen maar dit soort gedoe, daar hou ik niet van.
Trouwens, in de Leeuwarder bioscopen kunnen ze er ook wat van, waar ze soms zo de aftiteling uitzetten, bats, de muziek en het licht aan, hup eruit mensen. Kwaaier kun je mij niet krijgen.

In 99 The Straight Story, Three Seasons, B. Monkey, Bedrooms and Hallways, The Apostle, Buena Vista Social Club, Aimée und Jaguar, Les Convoyeurs Attendent, Talk of Angels, Legend of 1900, Ca commence aujourd’hui
Sommige regisseurs vallen per film verder tegen. Vroeger had ik veel op met Wim Wenders, die maakte mooie films als Im Lauf der Zeit, Der Amerikanische Freund en Der Himmel über Berlin. Paris, Texas, daar twijfelde ik al een beetje, en in de tussentijd is er heel wat shit bijgekomen. Wie me niet gelooft, moet maar eens kijken naar The Million Dollar Hotel. Hier was een documentaire over die stokoude Cubaanse muzikanten die zo in zijn, fleurig gefilmd, maar zonder lijn en je hoort geen enkel muzieknummer tot het einde uit. Men vond het een prachtige film.

In 2000 Billy Elliot, Les Amants Criminels, 6ixtynin9, Drôle de Félix, Princess Mononoke, Boiler Room, Ludwig, Twin Falls, Idaho, Nurse Betty, Baise Moi, Angels of the Universe, Himalaya, La Veuve de St. Pierre
Kees de Vries merkte na Billy Elliot op, dat het hoofdrolspelertje een jonge Edwin van der Sar is. Zoiets kun je zelf niet meer verbeteren, dat moet je gewoon jatten en in je krantenstukje gebruiken.

In 2001 Le fabuleux Destin d’Amélie Poulain, Made, Titus, Songs from the Second Floor, The Hand behind the Mouse, Intimacy, Domésticas, RKO 281, Italiensk for Begindere, Alas del Corazon, Chopper, Enigma, Marie-Line, The Anniversary Party, Maëlstroem, The Most Fertile Man of Ireland
Tegenwoordig zijn er eigenlijk elk jaar wel een paar gasten op het festival en nu was er Dudi Appleton, maker van The Most Fertile Man of Ireland. Hij won een prijs.

,,Wil je hem niet interviewen’’, vraagt Anneke van Renssen dan altijd. ,,Ik begrijp niet dat je hem als krant niet wilt interviewen.’’

Vaak doet ze dat net zo lang tot je toegeeft, vooruit maar, we gaan even met hem praten, al is er morgen helemaal geen ruimte voor in de krant en al is zijn film, bekroond of niet, nooit weer in Leeuwarden te zien, zodat je er ook later niet nog eens mee kunt komen. Appleton was overigens vooral geïnteresseerd in waar de gratis biertjes te halen waren, en de avond ervoor had hij de Ierse pub al even verkend.

In 2002 Superman, Spirited Away, El Bola, De Kameleon sjocht yn it Waar, Demon Lover, Kukushka, All or Nothing, Spirited Away, To End All Wars, Cresz Tereska, Bloody Sunday
Lars en Jurriaan logeerden bij mij voor het festival. Ik zei, dat kan best, maar dan moet je naar de film Spirited away, want daar was ik de vrijdagavond van het festival al helemaal verrukt van. ,,En als je die niet leuk vindt, mag je nooit weer bij mij logeren’’, dreigde ik, want soms moet je het mensen goed duidelijk maken.
Natuurlijk vonden ze hem leuk, want het is een topfilm, die ik hetzelfde weekeinde voor de tweede keer bekeek en een paar weken later via internet op dvd kocht.


Dit jaar

Bij het doorlezen van het programma voor dit jaar werd het me een beetje angstig te moede. Het is leuk dat het festival langer is dan een weekeinde, maar op donderdagochtend en op vrijdagochtend kun je nergens naartoe. Want dan draait in twee zalen zes keer El Bosque Animado, een Spaanse computertekenfilm - de eerste computertekenfilm uit Europa, zelfs. En die is van te voren al uitverkocht, het staat in het programma, ze hebben ermee geleurd op scholen. Het zal voor het festival goed zijn, maar ik hou er niet van.

Zo'n 25-ste keer schept ook verplichtingen: van de films die de laatste jaren met een prijs zijn bekroond zouden er toch een paar te zien moeten zijn. Helaas zijn er maar zes oudjes, uitgekozen door Jan van der Hoek, waarvan er eentje gek genoeg een besloten voorstelling krijgt, Querelle van Fassbinder, die zotte homofilm met al die fallische meerpalen, en de ingevoegde Franse neobarok Les Amants de Pont Neuf met veel vuurwerk en camerazwier.

Naast Der Amerikanische Freund van Wim Wenders, die er te zien is, had natuurlijk Ripley’s Game moeten draaien, naar precies hetzelfde boek van Patricia Highsmith, maar dan van dit jaar, met John Malkovich en geregisseerd door Liliane Cavani, die ooit schandaal maakte met de sm-romance De Nachtportier.

En nu we toch bezig zijn: er had er ook best een overzichtje van de onlangs overleden Leni Riefenstahl in gekund. Iedereen heeft wel eens van haar gehoord, maar zelden heeft iemand een film van haar gezien. Of van Charles Bronson - ook overleden dit jaar, en een mooie icoon uit de jaren zeventig. Op een festival waar zes keer dezelfde kinderfilm vertoond wordt, mag dat best.

En een boekje over 25 jaar filmfestival, had dat werkelijk niet gekund?

Aan de andere kant, ik heb ook altijd wat te zeiken. Per slot van rekening kan ik nu eindelijk eens L’Annee dernière a Marienbad zien, een van de beroemdste saaie Franse films.

Herr der Ringe



Al een paar jaar was ik niet bij Carl geweest, en zijn vriendin Anna had ik slechts een keer gezien, dus het was hoog tijd om naar Bremen af te reizen.

Dat hadden Jan en ik afgelopen weekeinde gepland, en wat een tref was dat. Niet omdat het Freimarkt was, de jaarlijkse kermis, niet omdat Werder Bremen een wedstrijd speelde die je langs de hele Weser kon horen, zelfs niet om het mooie herfstweer. Maar omdat de ringen van Carl en Anna klaar waren.

Want ze gaan trouwen, verklapten ze. Eerst nog in het geheim want de collega's mogen het niet weten. Dan zul je meemaken, zei Anna bezorgd, dan staan die straks allemaal te lolbroeken buiten bij het Standesamt. Deze trouwerij is meer om allerlei dingen eindelijk eens te regelen, ze wonen tenslotte al goed tien jaar samen, later geven ze wel een keer een feest.

De ringen zijn eenvoudig en voornaam tegelijk, glad aan de binnenkant en aan de buitenkant opzettelijk een beetje ruw gehouden. Ze zijn half van goud en half van platina. Dus, doceerde Anna die wiskundige is, een stukje goud van PI maal r en een stukje platina van dezelfde lengte, want de omtrek van een cirkel is immers 2 keer PI keer de straal, r. Er staan nog niks in gegraveerd, behalve de keurmerkjes - of hoe dat maar heet - van de metalen.

,,Hij zit vrij ruim'', stelde Carl wat bedenkelijk vast. Hij heeft vrij slanke vingers, slanker dan de mijne althans, want ik kreeg zijn ring niet eens over mijn knokkel. Bij Anna wilde hij eerst niet goed om, later wel. Je denkt daar niet altijd over na, maar je handen zijn uiteinden van het lichaam, die maar opzwellen en inkrimpen als het kouder of warmer wordt, of zelfs wanneer je er een tijdje mee zwaait.

Daarom besloot Carl hem pas thuis om te doen, in het mooie Duitse Tatorthuis dat ze hebben in Bremen, met schuifdeuren, getamponneerd behang en een fraaie kroonluchter. ,,Want stel je voor man, dat hij hier op straat afvliegt! Dat zou een raar voorteken zijn!''

Thuis ging de ring om, we zetten ons aan de broodmaaltijd en zaten over van alles te praten. Na afloop ruimden we de boel op, ik stapelde de borden en het bestek, Anna bracht de Aufschnitt terug naar de keuken en Carl schudde de kruimels van het tafelkleed.

En daar vloog de ring, zo van zijn hand de tuin in.

Ik ben hem gauw gaan opzoeken tussen de herfstbladeren. ,,Een goed voorteken'', zei ik fleurig, want ik geloof niet in voortekenen. Trouwens, zou dit er al eentje zijn, dan kan het niets anders betekenen dan dat je man je huwelijk alleen dan goed houdt, wanneer je het kloppen van kleden aan een ander overlaat.