Naam na naam na naam

Mijn column in de Leeuwarder Courant van woensdag (door een grote storing bij de krant donderdag) ging over het dertiende boek van journalist en nazi-jager Jack Kooistra. 

Het boek heeft de grimmige titel 5017 vermoorde Joodse kinderen van 0 tot 16 jaar, de kern is de lijst met namen, leeftijden en woonplaatsen van al die uit Nederland weggevoerde en vermoorde kinderen, tijdens de Duitse bezetting. De meeste komen uit Noord-Holland, uit Friesland waar de Joodse gemeenschap kleiner was, waren het er 44.

Daar kwam een reactie op van kunstenares Carla van der Heide. Ze stuurde een reeks afbeeldingen mee, gemaakt door Rineke Marsman. Ze zijn te zien geweest in het Van Reekum Museum in Apeldoorn, hierboven staan er vijf.

Marsman baseerde ze op het forse boek van Serge Klarsfeld, de Franse jurist en nazi-jager, Le Mémorial des Enfants Juifs déportés de France. Een vergelijkbaar boek, dat dertig jaar geleden verscheen. Het is zijn geheel online te raadplegen. 

Waar is de man van dat feestje?

Project X in Haren was alweer wat weggezakt, maar deze week was de herdenking, vanwege een documentaire op Netflix. 

Daardoor schoot me te binnen dat ik een dag of wat na die rellen met een van de fotografen heb staan praten die er voor de krant was. Het resulteerde in onderstaande column.

 

De zoektocht naar die column leverde me er nog een op, over een van de verdachten, die hieronder staat. Wat zou er van hem geworden zijn? 

Bommeldingen

Het Sint Anthoon in Leeuwarden hield in mei een fancy fair, oftewel een marktje, in het kader van het zeshonderdjarig bestaan. 

Het was lekker weer, langs en in de tuin stonden kraampjes en er lagen en stonden allerlei zaken van de vliering van het Sint Anthony Gasthuis, die was opgeruimd, en van bewoners. Staatsieportretten van koningin Juliana en prins Bernhard en andere leden van het koninklijk huis, meubels, potten, vazen, handwerkspullen. Ik kwam met twee tuinstoelen thuis.

Een stand lag vol met de kostelijke Bommel-pockets van uitgeverij De Bezige Bij, drie verhalen per boek. Echt veel: sommige lagen hier vijf, zes keer; wel honderd van die boeken in totaal lagen te schitteren in de zon.

Vroeger heb ik ze verzameld en verslonden, ondanks dat de afbeeldingen wat klein waren, terwijl ik die ook erg mooi vond. Nog steeds, trouwens. De omslagen werden ontworpen door Phiny Dick, de vrouw van Marten Toonder. De boeken riepen van alles bij mij wakker, de optredende personages, dat taalgebruik, citaten, de hele wereld van Rommeldam en wijde omstreken.

Achter de tafel stond een man die Leo of Lex heette. Ik complimenteerde hem met zijn verzameling. ,,Ik heb er een aantal'', zei ik. ,,Maar ik koop nu niks want ik probeer thuis juist op te ruimen.''

,,Precies dat'', zei Leo of Lex. ,,Dat ben ik ook aan het doen.''

Hij vertelde dat hij de eerste pockets van een tante had geërfd en ze daarna was gaan verzamelen. Steeds als hij er een tegenkwam op een boekenmarkt kocht hij dat, vandaar al die dubbelen. 

,,Ik zie allemaal favorieten van vroeger'', zei ik. ,,Ik was heel dol op De Bovenbazen. En op Het Booroog. En op De Tijwisselaar, met Kobbe Kobbema. Zo'n naam vergeet je niet weer. Wat waren uw favoriete Bommelverhalen?''

,,Geen idee'', zei Leo of Lex. ,,Ik heb ze niet gelezen, ik ben dyslectisch.''

It's a bird! It's a plane! It's a teddybear!

 

Voor me in de Pathé-bioscoop ging vanmiddag (9 juli) een stel zitten van wie de man een teddybeertje onder de riempjes van zijn rugzak had. Hij zette het beertje voor zich neer. Zo viel me op dat de knuffel een Superman-pak aan had. En hij had de kenmerkende knop in het oor: een echte Steiff, het beroemde teddyberenmerk.

,,Dit is mijn favoriete teddybeer'', legde de man uit toen ik hem ernaar vroeg. ,,Heb ik meegenomen, want hier in de bioscoop hebben ze geen merchandise.''

De man komt uit Bitgumermole, vertelde hij, het Smallville van Friesland (bedenk ik er nu bij) en is Superman-fan. ,,Hoe vond je de films van Zack Snyder?'', vroeg ik. Daarover zijn de fans verdeeld, omdat die duister en somber zijn en Superman toch meer een helblauw geklede padvinder is. Maar deze fan kon ook die waarderen.

,,Hoe vond je hem'', vroeg ik na afloop. ,,Fantastisch'', zei hij. ,,En jij?'' 

,,Ik vond hem ouderwets leuk'', zei ik. ,,Precies'', zei de Supermanfan. ,,Het was net of een comicbook hier tot leven kwam.''

De beer vond hem ook mooi, nemen we aan. Die hebben we de hele film lang in elk geval niet gehoord.

Komt me bekend voor

De Marinierskapel trad op in de Prinsentuin, uitgenodigd door het Sint Anthoon dat tenminste zeshonderd jaar bestaat. Het was op de langste dag van het jaar, het park zat lekker vol, de bewoners van het Sint Anthony Gasthuis zaten op een speciale vlonder die over de vijver heen gebouwd was. Bij het eerste nummer werd daar iemand niet goed, verder ging het uitstekend.

Lang niet alle muziek kenden we. Wel Quizás, Quizás, Quizás, dat door iedereen is gecovered, en de Spaanstalige versie van In nije Dei die Denise Rivera zong.

En toen kwam het voorlaatste nummer. Dat begint zo: 

En we zeiden meteen: dat kennen we toch? Is dat niet van de televisie?

,,Volgens mij is het Brandpunt'', zei G. ,,Nee, dat begint zo'', zeiden we. 

,,Het is Studio Sport'', zei J., die veel sport kijkt. Na even denken keurden we dat ook af, want dat klinkt immers zo.

Weet u het al?

Bij ons duurde het een tijdje. Pas na afloop van het concert, toen we met anderen stonden te praten, kwam het: het is Langs de Lijn. (En het is van Quincy Jones).

(De foto komt van de Facebookpagina van het Sint Anthoon)

The Wanderers, of in het Nederlands: De Schooiers

In filmhuis Slieker werd donderdagavond The Wanderers vertoond, uit 1979, over bendes, rock and roll, en opgroeien in de Bronx in New York in 1963. 

Het was de eerste film in wat hopelijk een reeks wordt van The Saint, de hippe T-shirtwinkel aan de Sint Jacobsstraat. Eigenaar Rudi Jacobs wil dat vaker doen, een film die hij leuk vindt in Slieker vertonen voor liefhebbers. 

Hij had mij gevraagd of ik een inleidinkje wilde houden. Wat ik graag deed natuurlijk want mensen die meer films uit de jaren zeventig vertoond willen krijgen moet je op alle manieren ondersteunen. Bovendien is The Wanderers van Philip Kaufman. Die van The Right Stuff en The unbearable Lightness of Being, zo'n regisseur en schrijver die ondanks dat hij aan de wieg stond van Raiders of the Lost Ark nooit zo beroemd werd als zijn generatiegenoten. 

De film was veel beter dan ik me herinnerde, het was een plezier om hem te zien. De hoofdpersonen maken deel uit van een groep die zich Wanderers noemen, naar de song van Dion. In de Nederlandse ondertitels werd dat consequent vertaald als Schooiers - wat voor mijn gevoel toch echt wat anders is. En er zit een Nederlander in, de jong gestorven Erland van Lidth de Jeude, met zijn indrukwekkende gestalte.

Aan het begin kon ik een kreet net onderdrukken. Want na de titels zoomt de camera in op twee mannen die over straat lopen, langs een bioscoop. Daar draaien, lezen we, twee films: Battle Cry en War is Hell. Dat zijn bestaande films, maar daar gaat het nu niet om. 

Dit kan niet anders dan een verwijzing zijn naar The Texas Theatre, de bioscoop waar Lee Harvey Oswald heen vluchtte na zijn aanslag op John F Kennedy (en op politieman Tippett) en waar hij gearresteerd werd. Op een beroemde foto - hieronder staat hij - is te zien welke twee films daar op dat moment speelden... 

En ja, The Wanderers speelt zich af in 1963 en de moord op Kennedy komt erin voor. Subtiel, meneer Kaufman!

NASCHRIFT

Ha! Bijna goed! Filmliefhebber Julie Talen uit New York maakt me erop attent dat er twee films zijn, Battle Cry (1955) en Cry of Battle (1963), allebei met acteur Van Heflin.

,,De titels worden tot op de dag van vandaag door elkaar gehaald'', mailt Julie.

,,Battle Cry was een grote hit over de Tweede Wereldoorlog uit 1955, in kleur, een van de meest winstgevende films van dat jaar (8 miljoen dollar). Cry of Battle was een low budget indie film in zwart wit, uitgebracht in oktober 1963, op locatie gefilmd in de Filipijnen, waar een Amerikaan betrokken raakt bij de Filipijnse strijd tegen de Japanners in de Tweede Wereldoorlog.''

,,War is Hell is een andere indie in zwartwit uit oktober '63, een anti-oorlogsfilm die zich afspeelt in de Koreaanse oorlog, waarin een sadistische Amerikaanse commandant weigert zijn mannen te vertellen dat de oorlog voorbij is, om zo zelf meer onderscheidingen te kunnen krijgen.''

,,Ik denk dat de distributeur in Texas gokte op de verwarring tussen de gelijkende titels om de opbrengst van de zwakkere twee films op te peppen, De Filipijnen in de Tweede Wereldoorlog en de oorlog in Korea zijn nooit erg populair geweest bij het Amerikaanse publiek.''