donderdag 31 december 2009
2010
Ik had vanavond naar vier feestjes gekund en ik ga naar niet een, wat heel asociaal is maar ik heb griep, dan mag dat.
Dus ik ga zo een film kijken, heb mezelf chileense wijn ingeschonken, deze foto net gemaakt met de MacBook en stevig nabewerkt. Het is een kruising tussen de poster voor Bullitt en de illustratie die vroeger op James Bond-pockets stond, vind ik. Excuus aan iedereen die me uitnodigde en een goed 2010.
woensdag 30 december 2009
Massavermaak
Tijdens de kerstvakantie begint de sneak preview later. Gisteravond was dat rond de tijd dat in de andere drie zalen van Tivoli in Leeuwarden ook films begonnen en vrijwel tegelijk met het moment dat het publiek van de eerste voorstellingen in alle vier zalen naar buiten wilde.
Met andere woorden: alles zat vast. De hal stond vol, de trap stond vol, in de rij naar de kassa (het zijn er twee, maar er is altijd maar een in gebruik) zat geen beweging en de mensen die wilden vertrekken moesten zichzelf een paadje door de menigte banen.
,,Dit is ideaal voor frotteuristen'', zei ik tegen Jeroen, die ik vervolgens het begrip uitlegde. Elke keer als je je dat realiseert, sta je niet meer prettig in zo'n massa.
(De foto is van Wytze Bouma)
Het is niets geworden
Dit twitterde schaatser Erben Wennemars vanavond, die we de hele zomer al op twitter konden volgen met alle rare oefeningen die hij deed teneinde te kwalificeren voor de Olympische Winterspelen. Zoiets kan dus ook helemaal voor niks zijn. Ik heb geen tv gekeken, maar ze hebben hem vast gevraagd wat er door hem heen ging. En als ze het niet gevraagd hebben, dan bedenken ze het zelf wel voor hem.
maandag 28 december 2009
Dictee!
Zomaar kwam er een mail van Lourens dat Lieneke Jongeling is overleden. Vorige week al, er stond een advertentie in de Volkskrant, schreef hij.
Lieneke Jongeling heette nog Slof, toen ik haar voor het eerst zag vanachter mijn enorme schooltas op de RSG in Leeuwarden. Haar rood gestifte lippen stonden altijd een beetje getuit en ze zag er uitdagend uit, zeker voor die wat stoffige, strenge school waar verder oude heren rondliepen. Ze gaf Nederlands.
Het verhaal ging dat ze, slechts gehuld in een rode sjaal, in een blootblad zou hebben gestaan maar die foto heeft nooit iemand gezien.
Grapjes werden daar niet over gemaakt, want ze was niet mals. Soms zette ze haar tas met een klap op tafel en kondigde aan: ,,Dictee!''. Terwijl wij op lange zinnen ploeterden met 'uitweiden' en 'pyjama' erin, rookte zij een zwaar shagje voorin de klas, want dat deden leraren vroeger.
Later ging ze Jongeling heten, daarna werd ze mevrouw De Jong en woonde ze in een van de flats aan het Van Harinxmakanaal. Uiteindelijk heette ze weer Jongeling.
Door haar, vermoed ik, kwam ik bij de schoolkrant, in het bestuur van leerlingenvereniging Eloquentia en in een team dat meedeed aan Tweekamp, ,,de kwis voor middelbare scholieren''. Dick Passchier en Judith Bos presenteerden het, de jury bestond uit de heren Krijn en Van Pesch.
Een van hen was zo dik, dat hij een stoel had zonder armleuningen, omdat hij daar niet tussen paste. Bij elke twijfel werden ze geraadpleegd. Dus toen ik als antwoord op de vraag ,,Wie schreef de Joop ter Heul-boeken'' antwoordde ,,Cissy Marxveldt'' moesten ze zich beraden. Want het was Cissy van Marxveldt. Ze rekenden het goed.
Later trof ik Jongeling wel eens bij werkweken op Ameland. Uiteindelijk werd ze conrectrix, daarna vertrok ze naar Den Haag, om er rector te worden, iets bij het ministerie van onderwijs, bij hogeschool InHolland en bij de Nederlandse Taalunie.
Ze ontbrak op de schoolreunie in 1992, maar dat had een reden. Een jaar eerder was ze op onaangename wijze in de krant opgedoken. Eloquentia bestond niet meer, maar er had nog geld in kas moeten zitten en die was leeg. Vingers wezen beschuldigend naar haar en ze stortte meteen 10.000 gulden. Omdat er wel 21.000 in had moeten zitten zeurde het geval nog een tijd door tot het onderling geregeld was.
Zo'n leraar die je bijblijft. Ik heb nog altijd een zwak voor vrouwen die en public hun lippen bijstiften. Ze werd 62.
(De foto bovenin komt van Computable.nl, die in het midden van Lienekejongeling.com.)
Naschrift #1
Nog een mail van Lourens: Gaf zij ook niet als strafwerk 100 tafels op? Bijv. van 1234 tot 1334 en heb jij toen niet eens dat via de telmachine van je vader gedaan en zo ingeleverd? Iets wat zij wel kon waarderen, meende ik.
Een ander heeft toen eens 100 verschillende tafels getekend met het getal als typenummer, dat viel toen minder in de smaak.
Naschrift #2
,,Lieneke gaf geen strafwerk'', sms't Wybren me net. En bewijst het met een anekdote: Winter '79, meen ik, bij de arken, dik pak sneeuw. Wij waren aan het sneeuwballengooien. Lieneke komt aanlopen met een andere leraar. ,,Waag het niet'', zei ze en liep verder. Ik maakte een sneeuwbal en gooi 'm zo in haar... nek, in de capuchon. Ze draaide zich om, keek me aan, zei niks en liep verder. Topvrouw.
Naschrift #3
Pieter herinnerde me eraan: er is een band met de Leeuwarder Courant. Van hoofdredacteur Eddy Evenhuis verscheen in 1974 de bundel 'Een affaire', gedichten die zouden zijn ingegeven door zijn, laten we het zo maar noemen, affaire met Jongeling. Ik heb Evenhuis enkel meegemaakt als charmante gepensioneerde heer op het jaarlijkse persbal. Hij schonk me een keer een bundel met een keus uit zijn gedichten. Daarin staat, volgens het colofon, ook een keuze uit 'De affaire', maar rechtstreekse verwijzingen kan ik in het boek niet vinden.
zondag 27 december 2009
Across the universe
,,Ik was een normale driedimensionale jongen, tot ik de schoenendoos kreeg. Het is een doorgang naar de negende dimensie! Het thuis van Quantum Ray! De negendimensionale superheld en leider van team Quantum, de kosmische bewakers van de wetten van het universum! En nu zit ik bij het team. Nou da's het verhaal, ik moet het universum gaan redden!''
Dit is de introtekst van Quantum Ray, een drukke tekenfilmserie waar mijn nichtje Zoë op dit moment naar zit te kijken. Het zijn avonturen met tussendoor een flitsende uitleg over zwarte gaten, tijdreizen en wormgaten. Heel kort schoten ook een portret van Isaac Newton en een dubbele helix voorbij.
Met zulk edutainment is het geen wonder dat Zoë eruit ziet als de kruising tussen een normale driedimensionale prinses en een astronaute. Foto was gisteren, bij de dijk.
vrijdag 25 december 2009
Kerstfilm
Eerste kerstdag is een mooie gelegenheid om The Shining te herzien, eigenlijk een soort kerstfilm met al die sneeuw, maar niet een die je in deze tijd snel op tv zult zien.
Mijn belangstelling was gewekt door een uitgebreide, misschien wat idiote maar toch interessante theorie over de film, met dingen waar nog nooit iemand me op had gewezen. Het is alleen voor liefhebbers en af en toe draaft de schrijver, die de film heel vaak heeft bekeken, nogal door, maar hij komt wel met een zeer opmerkelijke verklaring voor de foto aan het einde.
Bijkomend voordeel: je schrikt je tijdens de film voortdurend rot van alle brokken smeltende sneeuw die van het dak vallen.
(Even pochen: ik ben in de Timberline Lodge geweest in Oregon, het hotel waar de buitenopnames uit het begin van de film zijn gemaakt. En zie ook hier en hier.)
donderdag 24 december 2009
Compilaties
Zekere Kees van Dijkhuizen heeft een compilatie gemaakt van alle films die hij in 2009 heeft gezien. Dat is nog anders wat dan voor de bijlage Freed een lijstje van de vijf beste films en de grootste tegenvaller van het afgelopen jaar maken. Al is dat eigenlijk ook wel moeilijk, want op het moment dat je het klaar hebt, denk je: die had er ook nog in gemoeten.
Dit is mijn lijstje, zoals het vandaag in de LC staat, op alfabetische volgorde:
Coraline (Henry Selick) of Up (Pete Doctor, Bob Petersen). Kan tussen beide niet kiezen: zo geweldig kunnen animatiefilms zijn. Het meisje in de knoopogenwereld of de man met de ballonnen.
Frost/Nixon (Ron Howard). Het destijds nogal droge interview met ex-president Nixon meeslepend voorgesteld als een titanenstrijd.
Gran Torino (Clint Eastwood). Mijn jeugdheld hoef je niet alleen te waarderen om wat hij vroeger heeft gemaakt: hij speelt nog steeds meesterlijk met zijn imago.
De helaasheid der dingen (Felix van Groeningen). Overrompelend menselijke film rond een zwak sociaal gezin dat eerst vooral komisch en gaandeweg meelijwekkend is.
Låt den rätte komma in (Tomas Alfredson). Gepest jongetje sluit vriendschap met de vampier van hiernaast. Verrassend en prachtig gefilmd, mooiste sneeuw van het jaar.
Grootste tegenvaller:
Inglourious Basterds (Quentin Tarantino). Niet omdat het een slechte film is, maar omdat het na zoveel verwachtingen ronduit saai is uitgevallen.
woensdag 23 december 2009
Karrenslee
zaterdag 19 december 2009
Fire in the hole
Pfoe - is dit de laatste foto die ik heb gemaakt met de lens die ik twee weken geleden kocht? Die is nu onderweg naar de Nikondealer, wegens wanprestatie door een losgesprongen stukje plastic.
Ik heb gelukkig zolang een leenlens... De foto is in de Prinsentuin, waar gisteren (en vanavond) allemaal vuurpotten branden, van hetzelfde gezelschap dat dat drie jaar terug ook organiseerde.
vrijdag 18 december 2009
Huis met geweld
Mij was het niet opgevallen, maar de Leeuwarder vlag hing halfstok op de Oldehove, vanwege de begrafenis van Hendrik ten Hoeve. Ad Fahner had het wel gezien, die stuurde deze foto.
Fahner had ook foto's gemaakt bij de dienst in de Grote Kerk vanmiddag. Die was niet helemaal vol, ik kwam op het laatste nippertje maar hoefde niet helemaal achteraan te zitten. Iedereen leek er wel te zijn, van een paar oud-burgemeesters tot en met Auke 'de sloper' Visscher, die een bijzondere band met de dood lijkt te hebben: bij de stille tocht voor Meindert Tjoelker stond hij de kaarsjes en de bloemen te schikken bij de plek waar Tjoelker is doodgetrapt, bij de begrafenis van Jopie Huisman stapte hij, toen alle sprekers waren geweest, bij het graf naar voren en riep: ,,Vaarwel lieve vriend.'' Hier liep hij, nadat de kist was uitgedragen, als eerste de kerk uit.
Er waren drie sprekers, van wie wethouder Roel Sluiter de fraaiste en literairste was. Hij redeneerde dat Hendrik eigenlijk nooit goed afscheid had kunnen nemen, niet van zijn gemeenteraadlidmaatschap, niet van zijn spullen en al helemaal niet van zijn huis.
,,Ergens zaterdagavond heeft het huis waar hij zoveel van hield met geweld afscheid genomen van Hendrik'', zei Sluiter.
Ook op de Noorderbegraafplaats heeft Ad een foto gemaakt.
donderdag 17 december 2009
Sci-fi Winterreise
Nadat we de dure sciencefictionfilm 'Avatar' hadden gezien in het Imaxtheater in Amsterdam (omdat hij daar groot te zien is, luid, haarscherp, zonder pauze en in 3d) aten we nog wat voor we naar het Noorden terugreden. Ik was er met Rik en Gert-Jan.
Ergens voorbij Lemmer werden we overvallen door een forse sneeuwbui, waardoor de geleende auto nu en dan een beetje slipte, bij de rotonde van Joure bijvoorbeeld, en we behoedzaam doortuften naar Leeuwarden.
Zo'n sukkelgangetje lijkt nog best aardig, zo tegen de sneeuw in, die in het koplamplicht als een screensaver op de voorruit afkomt.
,,Het is net lightspeed'', zei Rik.
,,Warp speed'', zei ik.
,,Warp speed is Star Trek'', verbeterde Rik. ,,Lightspeed is Star Wars''.
dinsdag 15 december 2009
Terug naar Wolfenstein
Anderhalve week terug schreef ik hier over het spel Wolfenstein, of over de variant erop die zich op Ameland afspeelt. Zal wel door een nerd gemaakt zijn die op het eiland is afgewezen door een leuk Duitse meisje, schatte ik in.
Maar zo is het niet. De programmeur, die Arno heet en nu bij Philips werkt, stuurde een mailtje. Hij schrijft:
,,Het leek me leuk om het spel te kunnen spelen in een typisch Nederlandse omgeving. Vandaar dat ik een scenario heb gebouwd met een Brabants uiterlijk en vervolgens een met een waddeneiland-atmosfeer''.
En waarom dan juist Ameland?
,,Wolfenstein is een wat ouder spel met beperktere mogelijkheden. Het staat geen kilometers wijde landschappen toe. In Wolfenstein wordt veel gebruik gemaakt van steile hellingen om het landschap compact te houden. Dat combineerde niet echt lekker met mijn plan om een typisch Nederlands landschap te maken.''
,,De oplossing was om het landschap aan alle kanten te begrenzen met een uitzicht op zee. En zo kwam ik vanzelf op een eiland uit. Na wat foto's van de verschillende waddeneilanden te hebben bekeken besloot ik de sfeer van Ameland na te bouwen, want ik vond de foto's van de kerk en de molen er wel leuk uitzien. Ik ben wel ooit zelf op Ameland geweest, maar toen was ik nog vrij jong.''
Besuikerde roos
Op Hemelvaartdag kocht ik twee rozen, waarvan de ene Ingrid Bergman heet. Dit is volgens mij de andere (Ingrid was rozer), die vorige week zomaar ineens ging bloeien.
De natuur zit niet zo praktisch in elkaar, want het is gisteren gaan vriezen en de vorst slaat zelfs de blaadjes van een roos niet over. Voor de bloem lijkt het me dodelijk, maar het effect is mooi en doet denken aan de besuikerde glaasjes die je in restaurants soms krijgt.
zondag 13 december 2009
Hel#1: Een eerlijke man uit Helwijk
,,Vertrekken ze bij de Elfstedentocht nog steeds hiervandaan?'', vroeg een oudere heer me, met wie ik een tafel deelde in de bar van het WTC hotel. Bar Zero heet het café daar beneden en die naam is goedgekozen, want er was duidelijk niet gerekend op veel klanten die allemaal koffie wilden. Het was een uur voor de premiere van 'De hel van '63'.
,,Ze gaan voortaan van de vliegbasis'', vertelde ik. Dat had ik net gelezen. ,,Met vijftig bussen worden ze hier dan bij de Zwette afgezet.''
,,Dan moeten ze toch nog wel die 800 meter hardlopen?'', vroeg de man door. Dat wist ik niet, maar het leek me onwaarschijnlijk.
,,U heeft hem zeker ook gereden in 1963?'', vroeg ik. Hij leek er oud genoeg voor.
,,Nee, in 1985'', zei hij. ,,Voor '63 was ik te jong.''
Hij was vanochtend uit Helwijk vertrokken, vlakbij Willemstad in Brabant. Met de trein naar Amsterdam, om de vriend op te halen die naast hem zat, en daarna met de auto verder.
,,Over de Afsluitdijk'', jubelde de man uit Helwijk.
,,Daar was ik nog nooit geweest, ik rij altijd over Zwolle. Nou, ik ben dan Zeeland gewend, de Oosterschelde en de Westerschelde, maar dat IJsselmeer zeg! Dat is me een plas water!''
,,U bent nog nooit over de Afsluitdijk geweest?'', vroeg ik ongelovig, want die dijk is een van de mooiste dingen van Nederland.
Hij was er echt nog nooit over gereden, bekende hij.
En nu hij toch van alles bekende: in 1963 kon hij net niet meedoen, omdat hij juist achttien was geworden. ,,Ik heb sindsdien altijd gedacht, ik had er gewoon een jaar bij moeten smokkelen.''
Hel#2: Zo blond als Chris Zegers
Dit is het achterhoofd van Johan Hoekstra uit Tjerkgaast.
Hij had stand-in zullen zijn voor Chris Zegers in 'De hel van '63', vertelde hij, want die kon niet schaatsen en dat kan Hoekstra wel. Die heeft dat zelfs een tijd heel fanatiek gedaan maar nu niet meer want hij studeert.
De opnamen zouden in Litouwen zijn, daar was alles voor geregeld: tas ingepakt, paspoort klaar en Hoekstra had, speciaal voor de film, zelfs zijn haar geblondeerd.
Pal voor het vertrek kwam een telefoontje: het dooide in Litouwen, de opnamen gingen niet door. En drie weken later, toen de filmers naar Finland gingen voor opnamen, had Zegers bijles schaatsen gehad en geen stand-in meer nodig.
,,Er zit nog een beetje blond in'', zei Hoekstra. ,,Kijk maar.'' Het licht in WTC Expo was niet zo best, maar je kunt de strengetjes inderdaad zien.
(Er waren nog twee van die stand-ins bij hem, eentje die voor Lourens van den Akker had zullen schaatsen, maar die kon het zelf al, en eentje die werkelijk heeft geschaatst, voor Cas Jansen. Voor de geschiedenisboekjes: dat was Sytse Kooistra uit Warstiens).
Hel#3: Goodies
Op weg naar huis liep ik bijna scheef van de merchandise die er werd uitgedeeld.
Het meisje van de garderobe zei bij het teruggeven van de jas: ,,Het kan zijn, dat Sonnema een kleine verrassing in uw jas heeft achtergelaten.'' Daar zat zo'n miniflesje Beerenburg in.
Bij de uitgang kreeg iedereen een gele tas van Nutricia chocolademelk, met een beker erin en een blikje chocomel. Beerenburg en chocomel zijn in de film ook een paar keer te zien, maar minder vaak dan de jeneverfles in 'Soldaat van Oranje'.
En in de zaal was onder elke stoel een feloranje schaatsmuts geplakt, waar met grote letters 'UNOX' op stond. Dat was, vertelde presentator Jan Douwe Kroeske, de originele muts van Reinier Paping.
Dat was het moment dat schaatskenner Wybren, met wie ik naar de premiere was (foto Catrinus van der Veen), begon te sputteren. ,,In 1963, een muts met Unox erop zeker'', mopperde bij. (De film, waar hij niet erg over te spreken was, moest toen nog beginnen).
Toen Kroeske even later de zaal opriep om voor een fotograaf (van Unox, neem ik aan) allemaal die muts op te zetten, hoorde ik naast me: ,,Dat zal ik nooit doen.''
Ik deed het trouwens zelf ook niet. Gelukkig voor de fotograaf zaten we niet voorin.
Hendrik ten Hoeve
Dit is stadskenner en PvdA-raadslid Hendrik ten Hoeve, bij een discussie in 2006 over de plannen met het Zaailand in De Bres. Hij was daar niet echt voor, die verbouwing en vooral niet voor de verhuizing van het Fries Museum die kant op.
Het Fries Museum, daar had hij toch al niet zo'n hoge pet van op, omdat dat zich in zijn ogen niet genoeg met de stad bemoeide. Dat deed hij zelf volop: geen geelblauw trommeltje of hij bezat het, geen boekje waar Leeuwarden in voor kwam of het stond bij hem op zolder.
In zijn huis, hier vlakbij, zaten allerlei originele muurschilderingen, de mooiste vond hij die van de oude theeschenkerij in de Prinsentuin, de Oldehove en een oude molen. ,,Ut is de onbeholpen charme fan dit skilderij die mij ontroert.''
Een paar jaar geleden begon er in de stad een project, waar huizenbezitters in het centrum met steun de oude naam van hun huis boven de deur kunnen laten schilderen. Ineens kregen allerlei binnenstadshuizen namen. Hendrik was daar een aanjager van.
Dat moest ik ook maar doen, vond hij. Met enig gepuzzel en enige hulp had ik er eentje verzonnen: de Latijnse vertaling van 'Het was niks, het is niks, het zal ook nooit iets worden'. Dat zouden Leeuwarders altijd beweren.
Ik woon hier al vijftien jaar en ik heb het nog nooit iemand horen zeggen, behalve politici, ondernemers, VVV-directeuren en anderen met grootse plannen, die steevast beweren dat Leeuwarders het altijd zeggen en dat we met zijn allen ten strijde moeten tegen die mentaliteit omdat anders in Leeuwarden nooit iets kan.
Hendrik vond het een mooie, en spoorde me voortdurend aan om er werk van te maken. De formulieren om subsidie aan te vragen heb liggen hier ergens. Maar ik vond het achteraf eigenlijk een flauwe grap, en dat staat dan jaren op je huis geschilderd... laat maar.
Hendrik is gisteren in zijn huis overleden na een val van de trap, heel akelig.
Hij was daar niet vaak meer, hij zat meestal in een verpleeghuis. Hij leed aan angsten, vertelde hij me de laatste keer dat ik hem trof en hij was somber. De tranen stonden hem in de ogen toen hij dat vertelde, hij begon zelfs een beetje te huilen.
Maar voor ik afscheid nam zei hij: ,,Er staat ook nog altijd geen naam op jouw gevel he?''
Toevallig viel me gisteren - zaterdagmiddag - op dat zijn auto er weer stond, zo'n klein rood soort jeep. Ik keek of ik licht zag branden (nee) en zwaaide voor alle zekerheid richting vitrage van de eerste verdieping.
Hendrik gunde je nu echt iets mooiers en waardigers dan dit.
Dit was in de gemeenteraad maandagavond, waar Hendrik herdacht werd door burgemeester Ferd Crone en door PvdA-fractievoorzitter Sjoerd Feitsma, die na afloop zwaar geemotioneerd was.
donderdag 10 december 2009
Pen in je vinger
Het enige prettige van koorts is dat je droomt als een idioot.
Joop en Christien hadden een appartement gekocht, de bovenste verdieping van een groot blok dat in de duinen stond. Daar keken we rond toen de telefoon ging.
Een Engelssprekende mevrouw die bij ons was nam op. Er stond iemand klaar, volgens afspraak, buiten de winkel op de hoek van "laydlow' en iets anders. Zo verstond ik het.
,,Zal ik er even heen?''. stelde ik voor en vroeg de mevrouw het adres voor me op te schrijven. Dat deed ze in kleine hanepootjes op een verkreukeld, voornamelijk zwart vel papier.
Ik wilde naar de lift maar die was bezet, dus ik nam het trappenhuis aan de zijkant, waardoor je de duinen kon zien. Dat ging razendsnel, je was zomaar beneden.
In een soort VVV verderop hing een kaart van het plaatsje, maar er stond een enorme rij. Ik probeerde iets van laydlow te vinden, maar het lukte me niet.
Intussen deed mijn linkerwijsvinger pijn. Bleek dat een blauwe pen die ik in mijn zak had zich in mijn vinger boorde. Niet per ongeluk: de pen kronkelde als een slangetje naar binnen of probeerde dat. Toen ik hem eruit trok en hem langs de vinger bewoog reikte hij ernaar alsof mijn vinger magnetisch was.
Ik stapte een leeg cafe binnen met een oude houten vloer en zocht een brede naad of zoiets, om de pen in stukken te kunnen breken of trappen.
Thuis stond de espressomachine aan, terwijl ik die had uitgezet. Binnenin hoorde ik stemmen. ,,Hij kan uit blijven hoor'', zei ik. ,,Anders trek ik de stekker eruit.'' Ze wilden in discussie maar toen ze hoorden dat het menens was hielden ze op en ging het apparaat uit.
dinsdag 8 december 2009
Zo hoort het!
Bij alle drukte zou je bijna vergeten dat Johannes Heesters op 5 december 106 is geworden. Hij vierde dat in Wenen. Terwijl het in zijn geboorteplaats Amersfoort akelig stil bleef kreeg hij vrijdag in het Rathaus daar een Goldene Wien-Plakette van de president van de Wiener Landtag.
Dat is een soort erepenning van de stad, die ze ook al eens aan Charlton Heston en Pierre Cardin gaven.
Er waren, lezen we, ,,zahlreichen hochrangigen Gästen aus dem Kulturleben'', die hem een staande ovatie gaven.
,,Ik voel me nog altijd fit'', vertelde Heesters hen. ,,Af en toe neem ik een jenever (uit die fles die wij hebben meegenomen natuurlijk!) of een sigaret, maar niet vaak, want roken is niet goed voor je stem.''
Op internet gaat deze mop rond. Er wordt aan de deur van Johannes Heesters geklopt. Die doet open en daar staat de dood op de drempel. Heesters draait zich verveeld om en roept: ,,Simone! Het is voor jou!''
(Foto: Peter Müller)
maandag 7 december 2009
De atmosfeer en de look van Ameland
Dit is Ameland. We zijn bij nacht op het eiland afgezet om er geheime documenten uit een munitiedepot halen. Overal loeren vijandige nazis, dus de vinger moet aan de trekker.
Nooit geweten dat dit bestond, maar ik werd er net op attent gemaakt: dit zijn afbeeldingen uit 'Return to Castle Wolfenstein - Ameland'. Castle Wolfenstein is een van de oudere computerspellen, waarin je in een burcht propvol nazis om je heen moet schieten.
In deze aanvulling kom je 's nachts met een boot op Ameland aan, moet van alles zoeken in de kerk, de vuurtoren en de molen en dan weer van het eiland af, dat overigens maar een dorp telt.
Het is op internet wel te vinden en te downloaden.
Er staat bij:
Ameland is a real island near the Dutch coast, but this map isn't supposed to be a true to scale copy of that island. The real Ameland is in fact much, much larger.
This map only tries to capture the atmosphere and looks of that island.
Deze Wolfensteinkloon is in 2003 of daaromtrent gemaakt door een computerslimmerik. Vermoedelijk is hij op het eiland in de disco uitgelachen door een of meer Duitse meisjes en was dit zijn wraak.
Inmiddels heeft hij een nette baan bij Philips en, als internet me niet bedriegt, loopt hij halve marathons en fietst hij. Veel gezonder.
zondag 6 december 2009
Zoetjes gaan de paardenvoetjes
De schimmel was een beetje bokkig, vooral vlak voor het bestijgen door Sint Nicolaas in Hollum. Die riep dan ook met luide stem iedereen op om de videocamera paraat te houden.
Maar qua bloopers viel het mee (of tegen, afhankelijk van hoe je daar tegenaan kijkt), al beleefde de schimmel weinig genoegen aan het muziekkorps, had hij een hekel aan het fluitje van de tambour-maitre en hield hij al helemaal niet van onnodig stilstaan bij de Welvaart (waar de Sint een jonge jenever kreeg) en de Zwaan, waar het korps afscheidsnummers speelde.
(Deze foto was net even eerder gemaakt, nog gewoon op school)
Daarom leek het de Sint ditmaal verstandig, niet met beide handen te zwaaien. Kijk op het filmpje van Jan Spoelstra hieronder maar hoe goed hij de teugels in de hand houdt. (Het laadt soms wat langzaam, paar keer op play drukken helpt bij mij).
zaterdag 5 december 2009
Geen Afghanistan
Het beste verhaal tot nu toe is dat er journalisten op het eiland waren, die sunneklaasfoto's in alle vier dorpen zouden hebben gemaakt en die gisteren in Hotel de Klok betrapt werden. Een van hen had een microfoontje in zijn kraag en ze hadden ook een camera bij zich.
Toen dat gezien werd - zo hoorde ik zojuist - werd door een van de Sunneklazen het microfoontje uit de kraag getrokken. De camera werd afgepakt, het kaartje eruit gehaald, zes keer doormidden gebroken en weggegooid.
De bandopnamen (,,ze hadden ook al mensen geinterviewd'', vertelde iemand die ook in De Klok was) werden onder een stevige schoen verpletterd en de journalisten hardhandig richting Kooiweg gejaagd. Ze waren van Radio 3, of Nederland 3, of zoiets.
Peter, die erbij was toen dit verhaal zojuist verteld werd, zei dat hij een tijdje terug ook mail gehad van journalisten, die bij hem wilden logeren om op Ameland een reportage te maken van Sunneklaas.
Daar zit niemand op te wachten, dus hij had geantwoord dat het niet kon en ze sowieso beter niet konden komen.
,,Het is daar toch geen Afghanistan?'', reageerden de journalisten, die op meer medewerking hadden gerekend.
,,Het is veel erger'', had Peter geantwoord.
(De foto hierbij vond ik op internet, geen idee wie hem gemaakt heeft, maar het is in Hollum en het was een van mijn intensere momenten van gisteren, waar ik nog steeds een dikke hand van heb... Ik ben die met die witte schoenen. Ik ben blij dat er geen journalisten bij waren. Meer foto's van dezelfde maker stonden dit weekeind online, maar ze zijn alweer weg.
donderdag 3 december 2009
Roos is dood
,,Oh ja'', zei Marloes vanmorgen, toen ze me naar Ballum reed, waar ik Sint Nicolaas zou zijn. ,,Het paard waar je altijd op rijdt is dood.''
Dat paard heette Roos, een niet meer spierwitte, kalme schimmel die het liefst de hele dag achter muziekkorpsen aansjokte.
Welja, dat kan er ook nog bij dit rotjaar, waar op Ameland zoveel mensen zijn overleden. Zelfs deze week nog, MK, die vanaf het leugenbankje bij Hollum naar huis was gefietst en bij zijn huis levenloos neerviel, eerder dit jaar O, en T, en andere T...
,,Hoe ga ik dan door het dorp?'', vroeg ik.
,,Op een boot'', vertelde ze en zo ging het ook. Een kleine boot achter een auto aan, het schommelt wat meer dan een schimmel.
In Hollum schijn ik morgen op een ander paard te zitten, dat ze hebben 'uitgeprobeerd' door er een politieman op te zetten die net zo min als ik kan paardrijden, terwijl mensen langs de kant ineens paraplu's openflapten. Het nieuwe paard bleef, is me verteld, kalm.
In zo'n jaar waarin al die overledenen je weemoedig stemmen wuif je bij een rondrit door het dorp niet alleen naar de mensen die langs de kant staan of binnenshuis achter de ramen, maar ook naar de mensen die er alleen in je hoofd nog maar zijn. Ik heb in Ballum zelfs naar pake en beppe gezwaaid en ik denk dat ze terugzwaaiden, dag sinterklaasje, daag, daag, daag zwarte piet.
woensdag 2 december 2009
Ontsnapping
Het moet vreemd zijn om Ard Schenk te wezen, want dan ben je de hele tijd Ard Schenk!
,,Als ik met de boot een haven binnenloop'', vertelde hij, ,,dan regelt de havenmeester altijd wel een ligplaats voor me. Dat is een voordeel. Maar dan lig je naast iemand die zegt: 'Ard Schenk, kom een borrel bij ons drinken'.''
Ook de avond in de Bres had daar gisteren iets van, hoewel het aangename overheerste.
Ik begon met het omhooghouden van een boekje dat ik van een collega had geleend.
,,Iemand een idee wat dit is?'', vroeg ik het publiek.
,,Een psalmenboekje'', riep iemand.
,,U bent dichtbij'', zei ik. ,,Het is een Bijbel.''
Ik hield een iets groter boek omhoog.
,,En dit dan?'', vroeg ik.
Niemand wist het.
,,Het is de Koran'', zei ik. Die had ik ook geleend.
Toen trok ik het reusachtige boek omhoog over de schaatsheld.
,,En dit is de biografie van Ard Schenk.''
Een dame vertelde in de pauze dat die intro herinneringen wakker had geroepen. Want ze kwam uit een streng gereformeerd nest, vader ging 's zondags twee keer naar de kerk, behalve als Ard Schenk schaatste. Dan mocht iedereen thuisblijven. Schenk woog, bij wijze van spreken, toen al zwaarder dan de Bijbel.
Dat bijzondere hangt nog steeds om hem heen. Een man op de voorste rij popelde gewoon om iets tegen Schenk te kunnen zeggen, de schaatser werd er haast bang van leek het wel. En tenminste twee vrouwen uit de zaal bekenden hem in de pauze dat ze vroeger zo ontzettend verliefd op hem waren geweest. Wat moet een mens met zo'n mededeling?
Over een paar jaar wil hij varen, vertelde hij, naar de Oostzee of de Middellandse Zee. Lekker rustig: krijgt hij geen ligplaatsen aangeboden en borrels evenmin.
(De foto's die Andries in De Bres maakte zijn op 1 na mislukt. Daarom hierbij een plaatje uit het Polygoonjournaal van 1972, een huldiging in Noord-Holland, met photoshop ingekleurd.)
Zwemles
,,Elke Nederlander'', zei Wybren vanmiddag in Het Stadhouderlijk Hof, ,,zit het schaatsen in de genen.''
We zaten er te eten met Ard Schenk, met wie ik later op de avond in de Bres zou praten. Ook collega Johann Mast at mee. Die had ik erbij gevraagd om te voorkomen dat ik al te domme dingen over schaatsen zou zeggen.
Want zo'n sportman ben ik nu eenmaal niet. ,,Ik kan niet schaatsen en ik kan niet zwemmen'', flapte ik eruit. Als enige niet-sporter aan tafel val je vroeger of later toch door de mand.
Dat soort bekentenissen is altijd goed voor een gesprek. Ik vertelde dat ik nog wel eens zwemles zal nemen en al een paar keer een folder heb opgevraagd van sportschool Pierre Zenden, waar je in een week kunt leren zwemmen.
,,Die ken ik wel'', zei Ard Schenk. ,,Je moet maar snel leren zwemmen. Horen we er nog van als het gebeurd is?''
,,Ik zal Pierre Zenden bellen'', beloofde ik. ,,Ik zal zeggen: nu is het zo ver. En als Pierre Zenden dan vraagt: waarom nu ineens, dan ga ik zeggen: het moet van Ard Schenk.''
(De foto hierboven komt uit een filmpje van Ard Schenk tijdens de Olympische Spelen in Sapporo)
dinsdag 1 december 2009
Die man kan alles
Tussen al zijn schaatskampioenschappen door deed Ard Schenk op zaterdag 15 augustus ook mee aan het ringrijden in Kollum. Het Fries kostuum stond hem goed, meldde de Leeuwarder Courant de maandag erop.
Naast hem zit ,,zijn verloofde, mejuffrouw Bonna van der Kooi (afkomstig uit Sneek)''.
,,Ard Schenk behandelde het paard alsof hij zijn hele leven met die dieren had omgegaan, maar in de ringrijderij bracht het paar het niet verder dan de zesde plaats'', schreef de krant.
Aan het eind van de middag stond er een helikopter klaar, van waaruit Schenk en zijn verloofde enveloppen boven Kollum zouden uitgooien met duizend gulden aan prijzen. Maar de heli wilde niet starten. ,,De accu van een personenauto bracht uitkomst''.
Het is een van de weinige dingen die niet in het dikke boek over Ard Schenk staan, maar verder is dat ontzettend compleet.
Vanavond praat ik erover met medeschrijver Wybren de Boer en met Ard Schenk zelf, in de Bres. En hoewel ik niet zo vreselijk veel met sport heb, heb ik er vannacht al van gedroomd. Ik kwam te laat want in plaats van acht uur 's avonds was het ineens naar acht uur 's ochtends verplaatst, ik was mijn aantekeningen vergeten en de Bres was omgebouwd tot een reusachtige hal, het soort dat je altijd ziet bij Amerikaanse evangelisten.
Ik hoop maar dat het in het echt goed gaat.
Lepeltje lepeltje
Er is iemand in Leeuwarden die de regel 'There is no spoon' uit 'The Matrix' zo mooi vindt, dat hij hem keer op keer op een wand schildert aan de Oostergoweg, die volgens mij speciaal daarom voortdurend overgeschilderd wordt.
Een hele tijd stond de tekst er niet meer - als je het pand in google streetview bekijkt is de wand onbeschreven - maar deze week is-ie er weer opgezet, strakker dan de vorige keren en met een subtiel schaduwtje erachter. Als ik goed geteld heb is dit de vijfde keer. Ik had enkel mijn mobieltje mee: de wand is in het echt geler, de tekst roder.
Eerste keer
Tweede keer
Derde keer
Vierde keer
zondag 29 november 2009
Een dollen feestroes
In 1936 zat er een speciaal Sint-Nicolaasnummer bij de Leeuwarder Courant, met daarin aandacht voor het feest op Ameland. Zo'n soort verhaal staat om de paar jaar in de krant, over dat eigenaardige en geheimzinnige feest op de eilanden.
De reacties daarop zijn altijd wat dubbel, heb ik gemerkt. Begin jaren negentig schreef collega Douwe zo'n verhaal, wat verschillende Hollumers maar zo-zo vonden, omdat ze bang zijn dat Sunneklaas een soort publiekstrekker wordt. Maar van de krant waar het in stond werden er in Hollum extra veel verkocht en een publiekstrekker is het niet geworden.
Het verhaal uit de jaren dertig was een voorbeschouwing, volgens mij geschreven door iemand die niet verder dan Nes is geweest.
Ook toen waren de avonden op donderdag en vrijdag:
Ofschoon de officieele datums 4 en 5 December zijn, wordt het dit jaar op 3 en 4 December gehouden, omdat 5 December op een Zaterdag valt. Aangezien er tot diep in den nacht gedanst wordt, zou men dan des Zondags nog in een dollen feestroes zijn.
Dan volgt een lange beschrijving van Kleine en Groote, allebei dagen met ,,pret en jool'' volgens de schrijver, waarbij Groote ernstiger is. De avonden beginnen natuurlijk met het baanvegen.
Wie nu nog op straat zou zijn wordt door de baanvegers naar huis gebracht. Wie niet goedschiks wil, moet maar kwaadschiks. Uitsluitend mannen boven achttien jaar mogen baanveger zijn.
In die tijd werd wie tijdens het baanvegen toch op straat liep ,,tot aan den middel in een mestvaalt gezet'', aldus deze schrijver. Een sterk verhaal dat mij ook wel eens is verteld, maar nooit uit de eerste hand van iemand die het is overkomen.
Dit geldt voor alle vrouwen en meisjes en voor jongens, die den leeftijd van 18 jaar nog niet bereikten. De politie heeft nu niets meer te zeggen. Nu gelden alleen de oeroude wetten van het St. Nicolaasfeest.
Die wetten gelden voor iedereen, ,,de burgemeester, de dominee, de pastoor en de dokter incluis.'' En dan komt het echte werk. Al zaten daar in 1936 vreemde bezigheden bij. Een glas wijn? Een harmonica? Sinterklaasliedjes? Mannen die met elkaar dansen? Dit is Nes, geen twijfel mogelijk.
Spoedig komen ze binnen in groepjes van drie en vier, luid brullend en blazend op hun hoorns, in voorovergebogen houding. Ze hebben zich in vreemd uitziende gewaden gestoken. Allen zijn gemaskerd.
De aanwezigen beginnen het ‘Zie de maan schijnt door de bomen’ te zingen. De meisjes moeten over den stok heen stappen, die de Sunderklazen bij zich hebben. De stok wordt met een harde slag op den grond geslagen, terwijl woest door den hoorn wordt gebruld. Daarna wordt een glas wijn geschonken. De harmonica begint weer te spelen. De Sunderklazen dansen met de meisjes of met elkaar.
Veelzeggend lijkt achteraf de opmerking over rasechte Amelanders. Rasechtheid zou in de komende jaren tenslotte een belangrijk thema worden.
De groote kunst van het ‘Sunderklaasspelen’ is, dat men den gehelen avond niet wordt herkend. Een typisch verschijnsel is dat alleen de rasechte Amelanders dit maar vol kunnen houden. Vastelanders, die hier al langer dan 10 of 15 jaar wonen, zijn bijna onmiddellijk te herkennen. Er wordt dan al gauw gefluisterd: ,,Dat is geen echte Amelander.’’ Sommige oude vrouwen zijn bijzonder scherp in het herkennen.
Fûgelhelling
Jelle was jarig en hij hield een feestje. Hij belde op of ik ook wilde komen en met hem en een paar klasgenootjes meeging naar de Fûgelhelling, een vogelasiel in Ureterp.
Het ligt pal langs de snelweg, maar daar trekken de opgevangen vogels zich weinig van aan. Het is er leerzaam en je kunt er rennen, wat het tot een goede plek maakt om op zaterdagmiddag te bezoeken als je een jaar of tien bent.
,,Eigenlijk zijn er meer vogels in het voorjaar'', zei Pieter, die ons geduldig rondleidde en onder wiens leiding de tienjarigen braakballen van uilen uit elkaar gingen prutsen, om te zien of er muizenschedeltjes inzaten. Vogels of niet, een tot de verbeelding sprekend briefje op een van de deuren (,,dat is voor de vrijwilligers, anders lopen ze zo naar binnen'') deed het minstens zo goed.
Daar gaan we. Een zwaan.
Een egel die speciaal voor ons vermaak uit een warme berg krantensnippers en zijn winterslaap werd gehaald. Geen vogel, maar op deze opvang nemen ze het niet zo nauw.
Een andere, nogal opdringerige zwaan...
...die er aardigheid aan had me in mijn broek en been te bijten. Het voelt als een wasknijper.
Een soort Vaucansoneend, maar dan een echte die voortdurend kwaakte. ,,Deze soort noemen we 'kwakers'', vertelde Pieter. Zo moeilijk zit de natuur niet in elkaar.
Een enorme uil. Het soort ben ik vergeten maar deze komt hier eigenlijk pas voor sinds de Harry-Potterfilms zo'n hit zijn.
Een bietsende gans, die verwachtingsvol met zijn snavel tegen het raam tikte zodra hij binnen mensen zag bewegen.
En kijk: zelfs de natuurlijke vijand van de meeste vogels zat hier, met twee broertjes of zusjes in een doos. Dit was natuurlijk het gevaarlijkste dier van allemaal, op onszelf na dan, maar de tienjarigen liepen er steeds weer heen.
,,Ik wil hem wel hebben maar we hebben thuis al twee poezen'', verzuchtte een van hen.
Abonneren op:
Posts (Atom)