woensdag 24 december 2003

In bad



Wie in Boedapest is, moet naar de badhuizen, dat is nu eenmaal zo. Dus ik ging maandagmiddag meteen naar Gellert, die het meest luxe schijnt te zijn.

Als er zoiets in Nederland bestond, ging ik elke dag.

Het is alsof ze een zwembad en badhuis in een jugendstilpaleis hebben ondergebracht, met zuilen en beelden en waterspuwers en mozaieken. Ik hou helemaal niet van zwembaden, maar dat komt door de vieze galmende gebouwen die ze in Nederland neerzetten en de fascisten die daar sporten en op fluitjes blazen.

Ik had niks bij me, maar je kunt alles ter plekke huren, tot en met een zwembroek toe. Die heb je nodig voor het zwembad. Het stoombad en de wisselbaden die daarbij horen, daar mag je ook in met een soort schortje voor, wat een koddig gezicht is, al die blote mannenkonten. Want dat gaat hier gescheiden. Ik moest aan Jantien denken, die een tijdlang columns schreef vol slappe mannenbillen. Als ze in de sauna gaan, draaien ze het schortje een halve slag om, om erop te zitten.

Het stoombad is zo heet, dat je het alleen uithoudt als je roerloos blijft zitten. Zelfs de adem die je uitblaast door je neus doet een beetje pijn aan je bovenlip, zo warm is die nog. Het ruikt er naar kamille, net als de stoombaden die je vroeger moest nemen met een handdoek over je hoofd, als je neus verstopt zat.

Vooral de afwisseling tussen dat stoombad en het koude bad ernaast (van 18 graden) was fantastisch, ik kreeg daar maar niet genoeg van. Je moet jezelf de hele tijd dwingen, daar komt het op neer, want het is de ene schok voor het lichaam na het andere. Ik heb me nog nooit zo schoon gevoeld.

,,Je moest niet naar Gellert'', zei iemand in het Nederlandse cafe. ,,Dat is voor toeristen, en ook nog eens te duur. Je moet naar de Rudas baden, veel goedkoper en daar komen de Hongaren zelf.''

Rudas had ik voor vandaag bewaard. Het was heel andere koek. Een onopvallende klapdeur gaf toegang tot hal vol mannen aan de borrel, met overal alleen maar Hongaarse bordjes: sliertlange woorden met veel accenten.

Op een lange bank zaten drie Amerikanen, met de haren nog nat.

,,Hoe werkt het hier?'', vroeg ik. ,,Ik ken alleen Gellert.''

,,Oh, het is hier veel leuker'', zei de middelste van de drie, op een wat verwijfde toon. ,,In Gellert moet je een zwembroek aan, en hier hoeft dat niet. Er komen allemaal Hongaren, en wel 95 procent is gay. Maar je treft het niet, want ze zijn al gesloten, wegens kerst.''

Heel erg vond ik dat nu ook weer niet, na deze informatie.

dinsdag 23 december 2003

Notenkraker



Op het ogenblik ben ik in Boedapest, want ik scharrel met de trein terug naar Nederland. Boedapest is een mooie stad, met zelfs een Nederlands cafe waar een hele stapel Telegraafs lag, zodat ik nu weet dat Amelie een wolk van een baby is.

Ik liep langs de Opera, en daar was vanavond een uitvoering van De Notekraker, het ballet van Tsjaikovski. Dat leek me leuk voor de kerst, ballet met Classic-FM muziek.

,,Zijn er nog kaartjes'', vroeg ik de mevrouw achter het loket.

,,Nee'', zei ze bars. ,,Alles is verkocht.''

Dat geloofde ik best, want er stroomden gezinnen binnen in hun zondagse kleren, met zelfs kinderen van vier met een stropdas voor.

,,En als ik nu even wacht?''

Ze mompelde iets en nam de telefoon op.

,,Het kan nooit kwaad om te wachten'', zei een Britse meneer, die daar met zijn vriendin stond. ,,Ik heb hier jaren gewoond, en ze doen altijd zo, maar meestal zijn er vlak voor de voorstelling toch nog wel kaarten.''

Dus we wachtten met zijn drieen. Hij gaf Engelse les in Istanboel, en had dat voorheen in Boedapest gedaan.

,,Er is een kaartje'', zei de mevrouw toen we een paar minuten voor de voorstelling weer vroegen.

,,Ik vind het wel een beetje lullig'', zei ik tegen het stel.

,,Tuurlijk niet'', zei de Brit. ,,Koop het nou maar. En merry christmas.''

Het was nog een eersteklaskaartje ook: ik zat vooraan op het eenhoogbalkon, in zo'n goudversierde loge die ik alleen uit films ken. Er zat ook een moeder met twee meisjes, van vijf en drie, schat ik. Na de lekker ouderwetse balletvoorstelling met bonte kleurtjes, veel decorwissels en een hele grote toneelkerstboom vroeg ze of ik Engels sprak en waar ik vandaan kwam.

,,Wat vond U ervan?'', wilde ze weten.

,,Ik heb genoten'', zei ik. ,,Ik ben helemaal in kerststemming gekomen.''

,,Maar...'', zei ze met een meewarige klank in haar stem, ,,U bent hier helemaal alleen!''

,,Dat valt wel mee hoor'', zei ik. ,,Ik ga straks weer naar huis.''

Ze was zichtbaar opgelucht.

,,Merry christmas'', zei ik.

,,Hetzelfde voor u en iedereen die u kent'', zei ze terug.

Hierbij dan. Ik heb er nog steeds een lekker gevoel van.

Sirtaki



Echt uitgenodigd was ik niet, maar ik ging wel mee naar de bruiloft van Anda, een Roemeense vrouw die op de ambassade werkt, en Alin, een wat oudere heer met een snor. Eerst 's morgens in het stadhuis - of een ervan, want Boekarest is ingedeeld in wijken - waar de burgemeester zelf een kort verhaaltje van papier oplas, beide partners Da zeiden en vervolgens onder een poort van door ons omhoog gehouden bloemen en een regen van rijst de trap af liepen.

Ik zag 's avonds dat ik prominent op de foto's sta, die 's morgens genomen waren en nu al in een mapje het restaurant doorgingen. Nog jaren later zal iedereen aan Anda en Alin vragen, die man met dat leren jasje, wie is dat eigenlijk? En dan weten ze het niet, want ze kennen mijn naam niet eens. Op ieders bord lag een naamkaartje met een gouden strikje. Dat van mij meldde enkel Santa.

Roemeense bruiloftsfeesten mogen er wezen. Tot diep in de nacht wordt het eten hoog voor je opgestapeld, de drank vloeit best en er wordt zoveel gedanst, dat de colberts al snel her en der aan stoelen hangen. De Roemenen leken qua dansen wat terughoudender, de Nederlandse collega's van de ambassade waren niet van de vloer te branden.

Al bij de eerste wat luidere muziek stormde landbouw-attache Lotte Timmer op me af, er was geen weigeren aan. Ik herkende dat dit een quickstep was, ik zag anderen een beetje onbenullig rondjes draaien, maar ik wist - ondanks jaren dansles - het niet meer precies. Dat komt, ik danste altijd met Grietje, en die had de gewoonte voor het begin van elk nummer tegen de voet te schoppen waar ik mee moest beginnen. Op den duur is dat je houvast.

Nou ja, het ging best, en later werden de dansjes ongedwongener. Tot op het moment dat de dj de Sirtaki opzette, van Mikis Theodorakis. Het muziekje uit Zorba de Griek. Daar had Nienke Trooster, de tweede man (nou ja, vrouw) van de ambassade op gewacht, want ze pakte me om de schouders en voor ik het goed en wel besefte, stonden we samen voetje over heen en weer te dansen. Steeds sneller, en het lukte nog behoorlijk ook. Vol vertrouwen spreidde ik mijn armen, net zoals Anthony Quinn in Zorba de Griek.

De fotograaf kiekte maar raak - dat is misschien nog wel het aardigste.

,,Mama, wie is toch die man die de hele tijd op jullie trouwfoto's staat?''

,,Ik weet het niet liefje, het was Santa Claus, uit Nederland. Die kwam zomaar even langs.''

vrijdag 19 december 2003

CD



,,Moet je opletten'', zei Sjoerd voor we naar Sofia, de hoofdstad van Bulgarije, reden. ,,Er zijn een heleboel snelheidscontroles.''

En dat was ook zo. Werd Sjoerd op de heenweg maar een keer van de weg gezwaaid door een politieman, op de terugweg wel drie keer, en het had vier keer kunnen zijn als dat ene politieduo niet net een sigaretje had staan roken.

Maar Sjoerd heeft een nummerbord waar CD opstaat, corps diplomatique dus. Dan ben je diplomatiek onschendbaar, wat in de praktijk betekent dat je geen bekeuring krijgt. Een keer zwaaide een agent hem al verder terwijl hij net een stopbord had opgestoken: die had aan het nummerbord al gezien dat hier geen eer aan te behalen is.

De verkeersagenten van Bulgarije werken grondiger. Die laten hem uiteindelijk ook doorrijden, maar eerst moet hij stoppen, onze beide paspoorten geven en als Sjoerd en de agent een taal gemeenschappelijk hebben, krijgt hij er een vermanend woordje bij.

,,This is not Autobahn'', zei eentje bars.

,,Da, da'', zegt Sjoerd dan gedwee.

,,Drive slow, mister'', ried een ander aan, zwaaiend met de wijsvinger. ,,Drive slow!'' Daarna pas gaf hij onze paspoorten terug, met een welgemeend ,,Have a nice.''

Een keer had een agent, die tenslotte ook maar in het holst van de nacht in de vrieskou naast de weg staat met zo'n laserding, het niet door: hij had kennelijk niet op het nummerbord gelet. Sjoerd moest uitstappen, hij kreeg een hele speech in het Bulgaars over maximumsnelheden en dat die er niet voor niks zijn, waarschijnlijk.

,,Wat zei die?'', vroeg ik, toen Sjoerd weer instapte.

,,Ik heb geen idee'', zei hij. Hij had de man op het omslag van zijn paspoort gewezen, waar ook op staat dat bezitter dezes diplomaat is. We konden weer verder. Eventjes op de juiste snelheid, want dat gestopt worden de hele tijd gaat ook vervelen, maar na korte tijd alweer wat harder.

dinsdag 16 december 2003

Whacko Nicolae



Het paleis van Ceaucescu, het huis van het volk, het parlementsgebouw van Roemenie - hoe je het ook noemt, het is de bezienswaardigheid van Boekarest. Vorige week was het gebouw steeds gesloten, maar nu kon het: voor de luttele som van 100.000 lei (2,5 Euro) mocht ik het pand bekijken dat dit land een veelvoud van dat bedrag heeft gekost.

Je hoort het geloof ik heel erg lelijk te vinden, maar het is best een aardig gebouw. Je ziet het al van grote afstand, want er loopt een boulevard recht op af die net 1 meter langer is dan de Champs Elysees in Parijs. Het gebouw zelf is qua inhoud ook net iets groter dan de piramide van Cheops. Alle materiaal komt uit Roemenie zelf, kleden ter grote van driemasterzeilen zijn in een stuk geweven, op speciaal ervoor ontworpen weefgetouwen. 20.000 arbeiders waren er aan het werk, 700 ontwerpers hielden zich met de details bezig, Nicolae en Elena beoordeelden het resultaat. Het is, kortom, 'lekker-puh-architectuur' die je in dictaturen vaker tegenkomt.

Groot is het in elk geval, dat zie je het best op een afstand. De auto's die erheen rijden worden maar kleiner en kleiner en dan zijn ze er nog steeds niet. Daarnaast sneeuwde het vandaag, wat het toch wat kille overheidsgebouw een extra charme geeft.

Het nadeel van lekker-puh-architectuur is, dat het je als dictator vermoedelijk nooit helemaal naar de zin is. De trappen in een centrale hal bijvoorbeeld, die liet Ceaucescu drie keer anders aanleggen. Of hij tevreden is met wat er nu is, is onbekend want hij was dood voor hij dat kon vertellen. En eerst op maquette laten maken, daar deed hij niet aan.

Het andere nadeel is, dat je als dictator allemaal lekker grote zalen maakt, maar eigenlijk niet weet wat je daar allemaal moet doen. Dus is er een zaal om Belangrijke Internationale Verdragen te ondertekenen, met ruimte voor 1200 toeschouwers, er is een zaal voor rondetafelconferenties, de ronde tafel staat er al, een zaal voor ontvangsten, een soort balzaal die aan Versailles moet doen denken en zo nog wat. Die kun je voor je bruiloft huren, maar het schijnt heel duur te zijn.

De meeste staan gewoon leeg te zijn onder kroonluchters die twee ton wegen. Door alle zuilen en luchters en lopers en marmer doet het aan Franse overheidsgebouwen denken, maar dan zonder meubilair of schilderijen. Hoewel, hier en daar zijn religieuze voorstellingen op de wanden geschilderd. ,,Namaak'', legt de gids uit. ,,Dat is daarop geplakt voor de film 'Amen' van Costa-Gavras, die dit gebouw gebruikte als het Vaticaan.''

,,Op dit balkon'', wijst ze vervolgens, ,,heeft Ceaucescu nooit gestaan, want het is pas na zijn dood voltooid.'' Ze vertelt dat Michael Jackson hier wel heeft gestaan, tijdens een van zijn toers. ,,Hallo Boedapest!'', heeft hij van het balkon geroepen, hij was de draad even kwijt met al die Europese steden. Nou ja, beter een halve gare popster op dat balkon dan een halve gare dictator.

Nichita



,,Santa Claus is vriendelijker dan Sint Nicolaas'', had Anca me van te voren verteld. ,,Je moet die kinderen lief behandelen.''

Het was Anca en de andere Roemenen vorige week opgevallen, dat Sint Nicolaas mensen onverbloemd de waarheid zegt - volwassenen in elk geval, die worden direct, op zijn Hollands aangepakt. Ze drukte me op het hart, om dat bij de kinderen van de militaire attaches van allerlei ambassades niet te doen. ,,Je kunt ze wel vragen of ze een liedje kennen, of een gedicht.''

Het zaaltje - een officiersclub in een park, alle kellners hier zijn dienstplichtigen - was met ballonnen aangekleed, een groot koud buffet op een lange tafel, een kerstboom in de hoek. Eerst werd de vertrekkende Chinese attache gehuldigd, toen dook het mannenkoor op, dat bestond uit jonge infanteristen in uniform. Dat hebben ze hier nog, van die militaire afdelingen die zich alleen op muziek toeleggen. De dirigente was een tengere vrouw met enthousiaste kleuterjufogen, en een gedrongen, boos kijkend mannetje zag erop toe dat de jongens geen rotzooi trapten.

Maar de bezoekers - zo'n 120 - waren meer geinteresseerd in het koud buffet, de bar en het bijkletsen dan in het koor. En zo ging het ook bij Santa Claus: 33 kindertjes stonden aandachtig om me heen op hun cadeautje te wachten, enkele volwassenen (ouders denk ik) keken, en de rest hield zich met andere zaken bezig.

Sjoerd ergerde zich er een beetje aan, mij kon het niet zoveel schelen, ik heb wel eens een persbal meegemaakt. Bovendien waren de kinderen een en al aandacht, want die hadden er een cadeautje bij te winnen.

Een klein knaapje in een oranje trui vloog al op me toe toen ik de zaal betrad, om mijn hand te schudden. Hij heette Nichita. Even later stond hij met zijn jongere broertje Teodor voor me, al vrij aan het begin. Op die vraag of hij wellicht een liedje kende begon Teodors onderlip te trillen van pure plankenkoorts. Om een huilbui in de kiem te smoren propte ik razendsnel zijn handjes vol snoep en duwde hem zijn cadeau in de armen. Nichita keek toe, boog zich naar me voorover en zoende Santa Claus op de baard.

Wat een leuk kereltje! Ik vond het gewoon jammer dat we juist voor deze Nichita een wanstaltige Spiderman-pop hadden ingepakt. ,,Daar hoef je je niet schuldig over te voelen'', zei Anca later. ,,Hij was er de rest van de avond mee aan het spelen.''

donderdag 11 december 2003

Luxe



Roemenie kent grote armoede, het gemiddelde maandinkomen is hier ongeveer 120 Euro, maar ik heb er nog weinig van gemerkt.

Ik was op een feestje van rijkaards, die hun witte penthouse artistiek-minimaal hadden ingericht met een paar heel dure kunstvoorwerpen met spotjes erachter, en wiens Roemeense huishoudster druk in de weer was met het opdienen van de sushi-hapjes. Ik was op de maandelijkse borrel van de Nederlandse zakenclub, in Grand Cafe Amsterdam in de binnenstad - een soort Wouters, maar dan groter, met net zulke bovenzalen - waar het bier gratis was want ze hadden met zijn allen een heel fust gekocht. Sommige Nederlandse ondernemers daar wisselen visitekaartjes uit, ik had er gelukkig ook een paar bij me. Je kunt je bij Grand Cafe Amsterdam nu al aanmelden voor het eindejaarsfeest met lounge-muziek, entree 85 Euro.

Ik was in een reuzensupermarkt waar alles te koop was, tot en met Heinz Ketchup en flesjes Leffe Blond. En tenslotte was ik in een winkelcentrum met allerlei Kentucky Fried Chickens en MacDonalds tussen de winkels en een reuzenvestiging van Carrefour erin, waar je onder meer speelgoed kon kopen.

Daar ging ik met Anca naartoe, de Roemeense assistente van Sjoerd, een doortastende meid die heel goed Engels spreekt, en met wie ik in hoog tempo 33 cadeaux kocht voor kinderen in allerlei leeftijdsklassen (vinden jongens van 11 auto's nog leuk? Ik hoop het maar, we hebben al een miniatuur Humvee voor hem gekocht). Het was er heel druk, de mensen kopen hier van alles.

,,Dit is helemaal niet wat ik me van Roemenie had voorgesteld'', zei ik tegen Anca, toen we in de rij stonden. ,,Tot nu toe zijn het alleen maar luxe feestjes en dit soort winkels. Het lijkt New York wel.''

,,Ik kan je wel een keer een andere kant laten zien'', beloofde Anca met een ernstig gezicht, toen ik weer iets verbaasds had gezegd. ,,En nu moet je erover ophouden, want het wordt beledigend.''

(Ter vergelijking: zij woont in een tweekamerflatje dat meer dan honderd keer goedkoper is in de maand dan het appartement van Sjoerd)

dinsdag 9 december 2003

Boekarest



1.
De KLM-vlucht naar Boekarest was vol: ik heb geloof ik nog nooit een vliegtuig gezien dat zo was volgepakt. Niet alleen met passagiers, ook de bagagevakken boven de stoelen waren dichtgepropt met tassen, jassen, kussens, zelfs losse teddyberen.

,,Dat is altijd zo bij de vluchten naar Boekarest'', zei de KLM-steward. ,,Ze slepen van alles mee. De bagageruimte hieronder zit ook tot de nok toe vol.''

Ik zei maar niks, want de tas van mij stond daar ook tussen, met daarin een grote hoeveelheid Hema-worst, die ik voor Sjoerd moest meenemen. Bij de douane in Schiphol kon ik de worsten duidelijk zien op het X-rayschermpje, maar ze zeiden er niks van.

2.
Sjoerd weet je altijd goed aan het werk te zetten. Ik kwam zaterdag aan op het vliegveld, en we reden spoorslags naar een meubelfabriek, van een Nederlander uit Beesd. Daar moesten we vier stoelen en een enorme tafel ophalen, want morgenavond is het Sint Nicolaas bij Sjoerd en dan moet hij meubels hebben. Dat was er tot nu toe bij gebleven.

We bonden de tafel bovenop de auto - ,,In Nederland arresteren ze je ervoor'', wist de fabrikant, ,,maar hier kijken ze er niet van op.'' - en dronken koffie met de Nederlander, die vertelde hoe erg het hier allemaal niet deugt en hoe je allerlei ambtenaren te vriend houdt door hen bij elke inspectie iets toe te stoppen.

Het was een enorm gesleep, want de tafel paste niet in de lift, en Sjoerd woont driehoog in een heel luxe appartementengebouw naast het Herrestrau-park, daar neergezet door een rijke dame uit Israel om de verveling te verdrijven. Zelf woont ze met haar man in het penthouse. Dus de tafel moest het smalle marmerbeklede trappenhuis door, dat tussen elke verdiepingen drie bochten maakt rond de liftschacht.

3.

De Sint Nicolaas, zondag bij Sjoerd thuis, was voor collega's van de ambassade. Sint Nicolaas op de ambassade zelf, zaterdagmiddag voor 57 van de Nederlandse en Belgische kinderen hier, werd door een ander gedaan. Die doet dat al jaren hier en kon niet gepasseerd worden, had Sjoerd me uitgelegd.

De zondag ging op aan de voorbereiding, zodat ik van Boekarest nog niet veel zag, op een enorme supermarkt na, waar je minstens zoveel kunt krijgen als in willekeurig welke Nederlandse supermarkt. Als Sinterklaas sloeg ik wel aan, ik zat er lekker in, ook al moest ik Engels spreken omdat er Roemeense collega's bij waren.

Het raarste vond ik een Nederlander, die Frans heet. Hij was die dag jarig, had Sjoerd me van te voren verteld. Dus ik begon dat dit niet alleen voor de Sint een bijzondere dag was en zo voort, toen Sjoerd ineens hevig gebaarde en een paar anderen ook.

,,Nee Sinterklaas'', zei Sjoerd. ,,Die informatie klopt niet.''

Dus ik maakte er me met een grapje vanaf. Toen Frans even later telefoon kreeg, riep ik hem nog na: ,,Als ze denken dat je jarig bent, vertel ze maar dat ze verkeerd zijn geinformeerd!''

Het gekke is, dat de volgende dag op de ambassade aan het licht kwam, dat die Frans zondag wel degelijk jarig was.

4
Maandagochtend haalde Sjoerd me thuis af, voor een vergadering. Want ik ben komende vrijdag kerstman (nieuw voor me) bij het kerstfeest van de militaire attaches hier. Het bestuur van die club, een Fransman, twee Turken en Sjoerd, ging het pand bekijken en afspraken maken voor het buffet, en ik moest maar even mee. Zei Sjoerd.

Maar zo simpel was het niet.

We bekeken inderdaad het pand, een gebouw midden in een park, en ik hoorde tot mijn schrik dat het geen klein partijtje is, maar een bijeenkomst met 150 bezoekers en een kerstkoor.

Nou ja, dat zal wel goed komen, dacht ik. Het zijn maar 33 kindertjes waar ik cadeautjes aan moet geven. Een groot deel van hen spreekt geen Engels, Frans of Duits, maar we slaan ons er wel doorheen, je kunt altijd nog Ho Ho Ho gaan roepen.

,,Die cadeautjes'', zei de Turkse meneer. ,,Wie gaat die kopen?''

,,Dat lijkt me een klus voor Father Christmas'', stelde Sjoerd voor en wees naar mij.

,,Een goed idee!'', beaamde de Turkse militair. ,,U weet vast het beste wat er gekocht kan worden!''

,,Ik weet niet eens waar hier de speelgoedwinkels zijn'', probeerde ik nog.

,,Mijn assistente gaat wel met je mee'', besloot Sjoerd. ,,En dan pakken we ze thuis mooi in.''

Meer bezwaren kon ik niet bedenken: vanavond moet ik 33 cadeautjes kopen voor kinderen van 1 tot 15.

Sinterklaas drinkt



Er zijn legio verhalen over Sint Nicolazen die te diep in het glaasje keken. Daar heb ik altijd wat een hekel aan gehad, want Sint Nicolaas hoort zijn waardigheid te behouden.

Maar woensdagavond zat ik te lang bij Geert in het cafe. Dat komt van die verrotte sluitingstijden op Ameland, daar gaan de cafes nooit meer dicht lijkt het wel. Bij Geert was het erg levendig, er was zelfs even een kloppartij waarbij, net als in een western, een complete balustrade tegen de vlakte ging. Daarna legden beide vechters het bijna schreiend weer bij.

Donderdagochtend half negen bonsde mijn moeder op de slaapkamerdeur.

,,De auto staat al voor!'', riep ze.

Dat was zo. Ingrid en Jacoba, mijn vaste zwarte pieten, stonden in een ronkend peugeotje voor het huis. We moesten naar Ballum, om daar de kinderen van de lagere school te bezoeken. Ik voelde me of iemand de hele nacht zijn truck op me geparkeerd had.

,,Heste dij verslapen?'', gilden de dames onderweg naar Ballum. Dat kon ik niet ontkennen. Ik hoopte maar dat ik niet te erg naar bier rook, dronk in Ballum bij het opschminken zoveel mogelijk koffie en bracht het er, al zeg ik het zelf, nog erg goed van af. Ik stonk niet, ik had mijn woordje klaar en ik braakte ook niet over kindertjes heen.

Maar op de terugweg nam ik me voor, dit nooit weer zo te laten gebeuren. De volgende dag in Hollum was ik zo helder als glas, en ik reed paard of ik nooit anders had gedaan.

woensdag 3 december 2003

Diplomacy



Over geheimzinnigheid gesproken. Ik moest naar de Nederlandse ambassadeur in Roemenie een mailtje sturen, met een uitnodiging voor een Sint Nicolaasfeest komende zondag. Maar het moest lijken of dat van de Sint zelf komt, dat is het leukste.

Dus dat deed ik, de tekst kreeg ik kant en klaar aangeleverd en die stuurde ik door van een speciaal hotmail-adres.

Maar de ambassadeur kan zondag helemaal niet. Er is die dag een bazaar waar hij en zijn vrouw de handen aan vol hebben, en bovendien, een dag eerder is er ook al Sint Nicolaas, voor de Belgische en Nederlandse kinderen in Boekarest. Zo ver weg van Nederland, en dan nog breek je je nek over de Sinterklazen.

Fijntjes schreef de ambassadeur of ik dat soms vergeten was, dat we elkaar een dag eerder al zouden zien. En of ik soms ook niet meer wist, dat ik dat met zijn vrouw besproken had? Zo gaat het in de diplomatie, denk ik. Je moet de ander op subtiele wijze het gevoel geven dat hij het fout heeft gedaan en iets heeft goed te maken.

De Sint, ook heel diplomatiek, reageerde met een verzoenend gedicht:

Beste ambassadeur Pieter Jan!

Hard werken is een schone zaak
en schenkt het mensdom veel vermaak
(een wijze regel, en inderdaad,
't Is Multatuliplagiaat).

Het citaat geldt voor ons beiden,
omdat wij ons beiden wijden
aan anderen, zo zou ik denken,
en hen vermaak en welstand schenken.
Aan het werk in vreemde staten
zijn wij beiden diplomaten.

Maar toch, zo'n hele drukke baan
daar zit ook een keerzij aan
Immers, soms raakt de geest verhit
in Boekarest of in Madrid.

Een excuus mag dat nooit zijn,
dat ligt ook niet in mijn lijn.
Maar dat 'k op 6 december al
voor de kleintjes komen zal
- besproken met uw echtgenote?
't Was me helemaal ontschoten!

Natuurlijk kom ik, wellicht met Piet
zo druk is 't nu ook weer niet!

En wat die zevende aangaat
die ook in mijn agenda staat -
Sinterklaas zal niemand dwingen
om er te komen en te zingen,
daar ben ik echt de man niet naar.
Steek al je puf in de Bazaar!

Dus laten we 't niet overdrijven
het moet een aardigheidje blijven.
Want werken is een schone zaak
en schenkt het mensdom veel vermaak,
maar soms is rust het allerbest
in Madrid of Boekarest.

Sint Nicolaas

Sinterklaas 007



Sinterklaas is een tijd van geheimen en dingen die je alleen bij nacht doet, zeker op Ameland. Gisteren zat ik in de bus naar Holwerd. Op het Zaailand stond J. (ik zal zijn naam maar niet noemen), die de bus in snelde en me een klein pakje gaf.

,,Dat moet even mee naar Hollum'', zei hij. ,,Ben je bij je ouders?''

,,Ja'', kon ik alleen maar stamelen.

,,Leg het maar op de stoep, dan wordt het daar wel weer weggehaald.''

,,Hoe wist je dat ik in deze bus zou zitten?'', vroeg ik hem toen. Ik wist zelf 's morgens nog niet eens dat ik hem zou nemen.

,,Mijn vriendin zag dat je erin zat'', verklaarde hij.

Trouw als ik ben, legde ik het pakje 's avonds buiten op de vensterbank naast de voordeur. Hoewel ik brandde van nieuwsgierigheid, heb ik er niet in gekeken. Er zat iets hards in. Vanmorgen lag het er nog steeds.

Dan belde Sjoerd vanmorgen, uit Boekarest. Daar ben ik dit weekeinde Sint Nicolaas, ik vlieg er zaterdag naartoe.

,,Ik heb je een mailtje gestuurd'', zei Sjoerd. ,,Er staat in, dat je om half tien op het meeting point van Schiphol moet zijn.''

,,Half tien op het meeting point'', herhaalde ik, want het klonk belangrijk.

,,Ja. En daar komt iemand die geeft je een tas vol Hema-worsten. Die moeten mee, als handbagage.''

,,Kan dat zomaar? Krijg ik daar geen moeilijkheden mee?''

,,Welnee, doe dat maar gewoon.''

Mijn vader staat op dit moment vlees te braden, het hele huis ruikt ernaar.

,,Ik denk, ik maak maar wat meer, want je moet goed eten'', zegt hij erbij. ,,Als je straks in een Roemeense cel zit vanwege die Hema-worsten krijg je alleen water en brood.''

,,Misschien mag ik dan die Hema-worsten opeten'', probeer ik nog.

,,Reken daar maar niet op'', waarschuwt mijn vader. ,,Ze zijn er tuk op om die in beslag te nemen en zelf op te eten.''

maandag 1 december 2003

Sint Nicolaas



Geert heeft een soort podium gebouwd in zijn cafe, en waar ik voorheen als Sint Nicolaas op een gewone plaat hout op kratjes zat, nam ik nu achter zo'n hekje plaats waar in Amerikaanse rechtbankfilms de jury achter zit. Maar ja, de Sint is ook een soort jury, hij velt oordelen en spreekt ze uit.

Sint Nicolaas bij Geert is altijd een beetje warmdraaien voor het echte werk, en het ging lekker. Ik maakte heel veel opmerkingen over voornamen, want in Hollum heeft iedereen zowat wel een kind gekregen, het afgelopen jaar, en er zijn nieuwe bewoners met namen als Sven, Nickie en Jeremy Dion. ,,Jeremy de Jong?'', herhaalde de Sint verbaasd, want de vader heet De Vries.

De beste opmerking, al zeg ik het zelf, was tegen Abe.

,,Eigenlijk heet je Adriaan he?'' vroeg de Sint.

,,Nou'', zei Abe, ,,Eigenlijk heet ik Adrianus.''

,,Aha'', zei de Sint. ,,Dus je hebt twee voornamen.'' En om het nog wat aan te dikken, voegde hij toe, ,,Je had zeker een opa die Adri heette en die andere heette ... anders.''

Het is melig, maar de Sint mag dat, en als erom gelachen wordt doet hij dat ook zeker.

donderdag 27 november 2003

Enquete



,,Het invullen kost u ongeveer 20 minuten'', schrijft de gemeente Leeuwarden me vandaag. ,,Als u uw naam en adres op het losse antwoordkaartje invult en deze met de vragenlijst binnen twee weken terugstuurt, maakt u kans op een digitale camera ter waarde van 500 Euro die onder de inzenders wordt verloot.''

Voor zo'n mooie prijs wil ik best de vragenlijst wijksignaleringssysteem 2003 invullen. Of ik tevreden ben over straatverlichting, veiligheid, de kinderopvang en parken in de buurt, dat soort dingen.

Maar dan, pardoes na wat vragen over contact met de buren en activiteiten van de wijkvereniging komt dit:

26. Kunt u met een rapportcijfer aangeven hoe gelukkig u zich voelt? Omcirkel uw cijfer. 10 = Zeer gelukkig. 1 = Zeer ongelukkig.
10 9 8 7 6 5 4 3 2 1


,,He?'' dacht ik en las het nog een keer. Het staat er echt. Hoe gelukkig ik me voel. Of ik daar een rapportcijfer voor wil geven.

Nou, ik doe mee voor die camera, dus ik heb de 7 omcirkeld, lekker gemiddeld. Of had ik de 8 moeten doen? Per slot van rekening zijn een hoop mensen vast ongelukkiger dan ik. Aan de andere kant voel ik me soms wel eens 4, maar dan moet je gewoon een jaar vrij nemen.

Ik hoop dat ze de uitslag uiteindelijk openbaar maken.

woensdag 26 november 2003

Renaissance



De timmerman is gisteren wezen meten, voor de opknapbeurt van de achterkant van mijn huis. Dat zal binnenkort wezen en het kost een lieve duit.

Daardoor vallen ineens de stellingen bij mij in de straat op. Een paar huizen verder aan de overkant, naast de Waalse Kerk, wordt het mooie pand dat steeds verder in verval raakte eindelijk aangepakt. Verderop bij een gasthuis zijn ze bezig appartementen te maken.

En tenslotte: bij het Princessehof zijn ze ook bezig. Volgens een bord gaat het daar niet om een gewone opknapbeurt of verbouwing, maar een Renaissance. Wedergeboorte, maar dan op z'n Frans.

Vermoedelijk moeten we hier denken aan een grote omwenteling, aan Italiaanse dichters die sonnetten uitvinden, ontdekkingsreizigers, schilders die eeuwen voor de eerste helikopter al wentelwieken tekenen.

Hier lopen gewoon timmerlui in en uit, die alles met veel herrie op stelten zetten, en het vast met elkaar niet over renaissancewerkzaamheden hebben.

,,Sorry voor de overlast, maar we zitten midden in een renaissance.''

,,Wanneer valt volgend jaar de renaissancevak?''

,,Opa heeft zijn hele leven op de steigers gestaan bij de renaissance, dat was nog eens hard werken.''

,,Dat weet toch iedereen: heel Harkema klust zomers zwart bij in de renaissance.''

,,Dat zeg ik ja: Gamma! Voor alle renaissanceklussen.''

Het is eerder armoedig dan sjiek, om je verbouwing zo te noemen.






dinsdag 25 november 2003

Huis kopen



,,In december ga ik naar Roemenie'', vertelde ik Anne Nippel, die de pr doet van Museum Het Princessehof. Meestal zeggen mensen dan: ,,Hoe krijg je dat in je kop, het is daar hartje winter!", of ze vragen of ik teddyberen en oude kleding mee ga nemen voor de bevolking.

,,Oh wat leuk!'', zei Anne Nippel. ,,Ga je een huis kopen?''

,,Een huis kopen?'', herhaalde ik. ,,Ik heb al lang een huis.''

,,Dat doen een hoop mensen hoor'', wist ze. ,,Je hoort het overal. Voor tienduizend euro heb je er al een huis. Als je het geld toch hebt liggen...''

Verbaasd ging ik weer naar de gratis bier en wijn (het was tijdens een receptie). Maar het idee laat me niet helemaal los, een huis voor 10.000 euro. Wat voor huizen zouden dat zijn? Zouden die Nederlanders daar altijd wonen of alleen in de zomer? Het is een heel eind rijden... En hebben ze dan in beide huizen een stereo en hun favoriete boeken bij de hand? Wie maakt het voor ze schoon?

Roemenie, ik ben erg benieuwd.

maandag 17 november 2003

Eendjes voeren



Al veel had ik erover gehoord, maar ik had er nog niet zo op gelet: de eendjes en de ganzen in de vijver vlak bij het huis van mijn ouders.

Het is begonnen als een hobby van Hans Bruin, die door zijn jaren op zee filosofisch is geworden en vroeger achterop zijn auto had staan: Verbeter de wereld, begin bij de buurman. Toen de vijver werd aangelegd, kocht en kortwiekte hij er wat eenden voor, en die voerde hij elke dag.

Maar Hans is ouder geworden, en kan dat niet altijd bolwerken. Daarom riep hij de hulp in van meneer De Wind, die hier verderop woont, en mijn vader. Die voeren nu elke dag om vier uur de eendjes. Mijn vader heeft een groot deel van de zomer gestoken in het maken en verzorgen van een broedmachine, voor nog meer eendjes.

Klokslag vier uur liep meneer De Wind langs met een vuilniszak. Hij zwaaide en nog voor je kwaak! kon zeggen stond mijn vader al met de jas aan buiten.

Ik liep er uit nieuwsgierigheid achter aan. De eenden en ganzen stonden al klaar, op een kluitje bij elkaar aan de wal, hun koppen in de lucht, je kon ze van verre horen tekeergaan. ,,Als we te laat komen zijn erbij die je gewoon in de broek gaan hangen'', vertelde mijn vader.

Ik kreeg ook een stapel boterhammen om uit te delen. ,,Dat is een hele brutale'', wees meneer De Wind naar een dikke gans. ,,Die eet je het brood gewoon uit de handen.'' ,,Daar komen de waterhoentjes'', vulde mijn vader aan. ,,Die zijn schuw. Ze wachten tot de eenden klaar zijn en komen dan voor de kruimels.''

Zo was er bij elk dier wel iets, de een had een kuifje, de ander was al oud, een derde was haar mannetje kwijt, een vierde, gekortwiekt, had een heel seizoen bij wilde ganzen in het weiland rondgehangen, maar kon nooit met ze meevliegen.

,,Hoe komen jullie eigenlijk aan zoveel brood", vroeg ik. De zak raakte maar niet leeg.

,,Dat krijgen we van de bakker", vertelde meneer De Wind. Elke dag vreten deze vogels vijf broden op.

Wat aardig van de bakker, dacht ik bij mezelf.

,,En met de kerst eet iedereen op de buurt zeker eend", spotte ik.

,,Nee hoor", zei meneer De Wind. ,,Alleen deze gaat er dit jaar aan.'' En hij wees op een vette witte gans, met grijze puntjes op zijn vleugels. De gans kon ons gelukkig niet verstaan, en schrokte ongestoord verder van het brood dat overal lag.

,,Echt waar?", vroeg ik.

,,Ja", zei mijn vader. ,,Die is voor de bakker. Daar krijgen we het hele jaar oud brood voor.??

Vinkenoog



We - dat zijn Kees, Hidzer en ik - hebben gisteren plaatjes gedraaid op een feestje met dichters in theater De Muzeval in Emmen. Of zoals het daar heet Nacht van de Taal.

Onze grootste eer was het moment, dat de beroemde dichter Simon Vinkenoog naar ons toe kwam, om te vragen of het wat zachter kon. Hij ging namelijk zelf allemaal jazz draaien in het zaaltje ernaast.

We waren in de foyer neergezet en omdat de apparatuur een paar maanden bij mij in de kelder heeft gestaan verspreidde die een sterke muffe geur. Maar dat kunnen ook dichters zijn geweest.

We zaten naast het tafeltje van uitgeverij Passage. Gelukkig maar, want uitgever Anton Scheepstra, die ons met een milde glimlach bekeek omdat hij Kees al wat langer kent, heeft wel eens een boek van Simon Vinkenoog gelezen. Wij wisten zelfs niet eens een titel, want die malle oude hippie is zelf beroemder dan zijn boeken. ,,Jullie moeten Hoogseizoen maar eens lezen'', zei Anton. ,,Volgens mij ligt daar een nieuwe druk van in de winkel.''

Het heette weliswaar 'Nacht van de taal', maar de laatste spreker, Thomas Ross, was al om half twaalf al klaar, en hoewel je daarna nog wel een biertje kon drinken, gingen veel bezoekers naar huis. Wij lieten ons niet kisten en draaiden lekker door, zodat de ober achter het buffet al na een minuut of twintig vroeg of we dit lang gingen volhouden en of we dan tenminste Giddy Up Go konden draaien, van Cowboy Gerard.

De baas van de Muzeval vond het om kwart voor een welletjes. Hij maakte allemaal van die Time Out gebaren toen de dichters waren vertrokken en Kees en ik vanachter het pierementje uit volle borst 'Groot Is Uw Trouw Oh Heer' meezongen, het koortje uit Twintig Jaar Muzikale Fruitmand van Meindert Talma. Nou ja, we sloten snel af met Giddy Up Go , en zo waren we al met al zo lekker vroeg weer thuis van de Nacht van de Taal, dat we in Leeuwarden nog gewoon naar het cafe konden.

vrijdag 14 november 2003

Fijne leraar



Schrijver Kees 't Hart, met wie het fijn in de kroeg zitten is, is gastdocent aan de universiteit van Leiden. Hij hield er twee lezingen, vorige week eentje over lezen, die nu in de Groene Amsterdammer is afgedrukt, en gisteren een over schrijven, die volgende week in NRC Handelsblad staat.

Ik was wel benieuwd en Leiden ken ik bovendien amper.

Het was in een kerk-achtige ruimte, die snel volliep met studenten en van die ontwikkelde mensen die je altijd ziet op zulke lezingen. Achter me zaten drie mensen die er in elk geval goed in thuis waren.

,,Toen Van het Reve kwam, da's inmiddels vijftien jaar geleden, was jij toen mee?''

,,Nee, daar was ik niet bij.''

,,Was dat vanwege dat ingezonden stuk toen?''

..Nee dat kan me geen donder schelen.''

,,Ik meende dat we met zijn tweeen...''

,,Nee, dan zou ik dat nog wel weten. Brandt Corstius was heel slecht, weet je nog? Over Multatuli. Hij had geen zin om zich daar druk over te maken.''

,,Ik zag Hugo Verdaasdonk. Was hier vorige keer ook.''

,,Wie was er vorig jaar ook weer?''

,,Zwagerman.''

,,Toen was ik er helemaal niet.''

,,Ben je naar de Multatulilezing geweest?''

,,Dat was geen echte lezing, meer stukjes. Met die Atte Jongstra.''

,,Is Fasseur nog voorzitter? In maart was toch Elsbeth Etty geloof ik?''

,,Drie rijen voor ons zit de grote Multatulikenner Wim Buddingh. Uiterst rechts.''

,,Ken je Kees 't Hart?''

,,Ik heb alleen met hem gesproken toen hij hier begon.''

,,Woont hij nu nog in Leeuwarden?''

,,Ik dacht het wel. Kijk daar zit hij, vooraan.''

,,Waar?''

,,Dat dikke hoofd, links.''

De lezing zelf was een een brij van kennis, waar Kees 't Hart aangaf hoe je schrijfstijlen kunt indelen, op een manier die goed paste bij deze kerkbankjes. ,,Literatuur is een poging met behulp van literaire middelen een tekort op te heffen'', stelde hij vast. Ga de rest maar in NRC lezen.

Na afloop was er gratis wijn en zoute koekjes. En er stonden ook allerlei studenten die les van 't Hart hebben. Hoe is dat, wilde ik weten.

,,We moeten veel lezen'', legde een meisje uit. ,,De ene keer moet je het boosaardig lezen, en de andere keer welwillend.''

,,We discussieren veel'', zei een jongen. ,,Ik ben het heel vaak niet met hem eens.''

En daar maken jullie verslagen van?

,,Helemaal niet'', schaterde het meisje. ,,Het is juist heel makkelijk, we hoeven verder niks te doen.''

,,Het is een heel verschil met de andere colleges'', gaf de jongen toe.

maandag 10 november 2003

Rigoletto



De operacritici in het forum na afloop waren laaiend enthousiast over de verfilmde versie van Rigoletto van Corina van Eijk. Die was te zien op het festival, met discussie na. Het gekste moment uit de film was een technisch foutje: het beeld bevroor precies op het moment dat de gewetenloze versierder van het stuk in zijn blote piemel naast het zwembad stond. Gelach in de zaal, helemaal toen daar het woord PAUZE overheen verscheen.

Waren de forumleden vol lof, liefhebbers van klassieke opera met veel jurken en decor waren minder over de film te spreken.

,,Maar wat vindt de jeugd?'', vroeg forumvoorzitter Jan van Olffen zich ineens hardop af. In de zaal maakten scholieren in het kader van een of ander project druk notities. ,,Misschien maakt deze film opera wel weer aantrekkelijk voor een jong publiek? Wat vinden jullie? Is er iemand die wat wil zeggen?'

,,Ja! Ja!'', riepen de andere forumleden. ,,Zeggen jullie eens wat, jongelui!''

Met zoveel publieke druk zeiden de scholieren natuurlijk helemaal niks, en gelukkig was er ineens een oudere mevrouw, die vond dat de film wel heel erg grof met die mooie opera Rigoletto omsprong.

Ik was toch nieuwsgierig geworden dus ik boog me voorover naar een scholier in de rij voor me.

,,Vond je het een leuke film'', fluisterde ik.

De jongen haalde zijn schouders op. ,,Hij was slecht belicht'', zei hij. ,,En langdradig.''

Ik probeerde de aantrekkelijke punten te beklemtonen en wees erop dat er wel veel seks in zat.

,,Ja'', zei hij. ,,Te veel bloot. Het was wel weer een echte Nederlandse film.''

,,Vind je dat dan niet leuk?''

,,Niet toen het beeld stilstond'', zei de jongen stoer.

zondag 9 november 2003

Net als in de film



,,Ben jij Asing Walthaus'', vroeg een dame die me bekend voorkwam in een pauze tussen twee festivalfilms.

Dat kon ik niet ontkennen, maar ik kon haar niet zo een twee drie plaatsen. ,,Ik heb ook bij de Friese pers gewerkt'', lichtte ze toe. Ze had haar haar anders en ze woonde inmiddels al weer lange tijd in de randstad, daar kwam het ook van.

,,Weet je wel dat ik heel verliefd op je ben geweest?'', zei ze toen.

Daar keek ik van op. Ik zei: ,,Echt waar?''

,,Ja, maar nu is het over hoor'', stelde ze me gerust. ,,Ik vond je wel lekker gek, toen.''

,,Nee dat heb ik nooit geweten'', zei ik. Dat was niet helemaal waar, ik had er wel eens een kletspraatje over gehoord.

,,Ben je nog altijd single?'', vroeg ze, nu we toch op het terrein van de intieme bekentenissen waren beland.

Ja, dat ben ik nog steeds.

Ze nam een slokje van haar wijn, en zei: ,,Nou ja, het was toch niks geworden, denk ik. He?''

,,Nee'', zei ik. ,,Dat denk ik ook niet.''

Je weet dat je op een leuk filmfestival bent, als de pauzes verrassender zijn dan de films.




donderdag 6 november 2003

Speeches



Nog wat anders.

Het filmfestival werd gisteren geopend door Winnie Sorgdrager, met een lange saaie speech. Het enige leuke was, dat ze even wat meisjesachtig werd toen ze vertelde dat zij, Sorgdrager dus, in de film 'Klem in de Draaideur' gespeeld wordt door Tamar van den Dop. Die heeft in die film een ,,geerotiseerde verhouding'' met Arthur Docters van Leeuwen (Thom Hoffman, met watten op dikte gemaakt) en daar moest Sorgdrager haast een beetje van giebelen. Ze stelde zich natuurlijk eventjes voor hoe het in het echt zou zijn geweest, zijzelf en Docters van Leeuwen in een erotische situatie.

Maar haar speech was verder lang, en de speech van Jan van der Hoek was ook lang, en er was ook nog een speech van Margreet de Boer, de burgemeester van Leeuwarden en heel kort was er ook nog een woordje van Anneke van Renssen, de directeur van het festival, en een dankwoord van Jan van der Hoek en hij las ook nog een stuk voor uit de krant die iedereen voor niks kan krijgen. Al met al begon het speechprogramma om een uur of acht, en duurde het, ongelogen, tot een uur of negen.

Daarom wil ik het festival voorstellen om dat volgend jaar anders te doen. In bijna alle zalen van de Harmonie worden films gedraaid, maar er zijn nog wel een paar ruimtes over. Maak van een van die zaaltjes een speechzaal. Zet er een microfoon neer en laat iedereen daar zijn zegje doen. Organisatoren, sponsors, vrijwilligers die zich bijzonder goed hebben ingezet. En als je toch bezig bent, bezoekers van het eerste uur, organisatoren van vroeger, filmcritici, filmkenners, kunstenaars. En politici, die mogen ook graag praten, die kunnen dan bijvoorbeeld vertellen hoe belangrijk cultuur is voor de economie. Er staat een bosje bloemen klaar in een emmertje met water. Dat krijgt elke spreker na afloop. Die moet daar dan voor bedanken en het weer terugzetten in de emmer, voor de volgende.

Wie even pauze heeft tussen twee films kan erheen met een kopje koffie of een biertje, en een tijdje luisteren.

Zo dus. En dan in alle andere zalen gewoon alleen maar films draaien.

dinsdag 4 november 2003

Filmfestival



Ik ga me vandaag op de borst slaan.

Morgen begint het Noordelijk Film Festival, dat voor de 25-ste keer gehouden wordt. Ik heb al een passepartout, het wordt mijn 23-ste keer. Het allereerste, dat nog door onze wiskundeleraar Jan Schaafsma is geopend, daar las ik alleen over in de krant, bij het tweede studeerde ik al en dan kun je je van alles leuks veroorloven.

Het was eerst eens in de twee jaar, tussendoor is er een keer een festivalletje geweest achter de Tille, waarvan ik altijd heb gedacht dat het ook een aflevering was.

Omdat ik wat films betreft boekhoudersneigingen heb, kan ik melden dat ik op het Fries Filmfestival de volgende films heb gezien:

In 78 Maitresse, Barocco, Nashville, The Conversation, Faengnisse, Providence, L'Invitation, Cria Cuervos, Buffalo Bill and the Indians, Three Women, The Late Show.
Op mijn eerste maakte ik het meteen bont door zeven films achtereen te zien, met The Late Show als laatste, Dat was een als komedie verpakt detectiveverhaal waarin een oude heer moest samenwerken met een getikte dame. Ik kon het absoluut niet volgen, ik herinner me alleen dat ze met een busje door allemaal voortuintjes heenrijden en dat de Nederlandse titel was 'Alleen de kat kende de moordenaar...'
Toen kregen films af en toe nog Nederlandse titels. Tegenwoordig is dat allemaal Engels. Zelfs films uit niet-Engelstalige landen krijgen hier Engelse titels, zoals Songs from the second floor.

In 79 Hospital, La Salamandre, Daddy, Bof, Portrait d'un Livreur, Ludwig, Requiem für ein jungflaulichen Koenig
Dat was een tussendoortje in een kruipdoor-sluipdoorruimte achter boekhandel De Tille, of misschien achter die Doopsgezinde kerk aan de Wirdumerdijk. De film Ludwig, een reeks stilstaande toneelscenes van de Duitse regisseur Hans-Jürgen Syberberg die later een film over Hitler zou maken van wel een uur of zes, zeven, was nogal saai. Maar bij het verlaten van de zaal zei een dame, die volgens mij ook altijd goede boeken las, dat het de beste film was die ze haar hele leven had gezien. Later kwam ik erachter dat je bij elke film mensen kunt treffen die zulke dingen zeggen, vooral op festivals.

In 80 Messidor, Die Blechtrommel, Hongaarse Rhapsodie, Despair, Les petites Fugues, Chiedo Asilo, La signora senza Camelie, Il Grido, La Notte, Deserto Rosso, Het Teken van het Beest
In de Harmonie verzamelde zich zondagmiddag een groep mensen die allemaal hadden meegewerkt aan Het Teken van het Beest, een film van Pieter Verhoeff waarvan Rink van der Velde later steevast zou zeggen dat ze hem er nog geld voor schuldig waren. In elk geval, we konden hoog springen of laag, we mochten als gewone festivalbezoekers niet naar binnen: dit was de galapremière en alleen voor genodigden. ,,Rot op met je galagasten'', dacht ik, want ze namen er wel urenlang mee de grote zaal in beslag, terwijl wij hooguit in de foyer naar korte tv-filmpjes van Verhoeff op monitoren konden kijken. Tegenwoordig mag ik zelf meestal wel bij zulke gala's naar binnen en denk ik er genuanceerder over.

In 82 Kaltgestellt, Fort Apache, Golven, The Big Sky, Citizen Kane, A Zsamak Szive, Lola, Return of the Secaucus Seven, Tirez sur la Pianiste, La Dolce Vita, 81/2, The Seven Samurai, Lolita
Vroeger had je in Hongarije regisseur Miklos Jansco, van wie je de films meestal alleen op dit soort festivals zag, met lange rijen mensen of soldaten op paarden in het landschap en vaak ook mooie naakte vrouwen. Hier was d'r ook zo een, boven staat hij met een rare titel, maar hij heette gewoon Hongaarse Rhapsodie. Hoor je ook nooit meer wat van. En kijk eens naar dat mooie aanbod van toen met lekker veel klassieke films.

In 83 Road Games, Movie Movie, Allonsanfan, Vertrouwen, Die Freudlose Gasse, Het vlot Medusa, La Notte di San Lorenzo, Salo of de 120 Dagen van Sodom, Céline et Julie vont en Bateau, En de tijd stond stil, Nouvelle Babylon, Simon del Desierto, Cet Obscur Objet du Désir, Il Seme dell'Uomo
Toen ik vorig jaar ‘Salo’ op een plaatsnaambordje zag staan, moest ik daarheen. Ik heb er koffiegedronken op een terras en een kaartje met Groeten uit Salo maar dan in het Italiaans naar Kees gestuurd, die dat vast wel zou waarderen. Het was er zomers en loom, maar ik verwachtte de hele tijd dat ik bij de koffie een dampende drol zou krijgen om op te eten, of dat er allerlei naakte jongelui aan honderiemen voorbij zouden snellen.
Niets van dat al. Bij de vertoning van Salo, in het Harmoniezaaltje dat Theater Aan Het Water heette, liep er wel bij elke scène zo’n beetje iemand de zaal uit, altijd plezierig om mee te maken.

In 84 Last Night at the Alamo, Edith's Tagebuch, The Swimmer, Obsession, Another Way, Hard Core, Cat People, Seven Beauties, La Belle Captive, Novecento I & II, Close Encounters of the Third Kind
Wie we ook troffen op dit festival was Lieneke, mijn oud-lerares Nederlands. Ze heette eerst Slof van de achternaam, later Jongeling, nog weer later De Jong en nu was ze getrouwd met ene Peter, die ik via-via ook weer kende. Ik was een van de leerlingen vroeger die erg van haar geporteerd waren, net als Wybren de Boer naar ik later hoorde.
Maar er was ook een felle tegenstroom, die onder meer het gerucht de wereld in had gestuurd dat ze wel eens in een pornoboekje zou hebben gestaan. Later is ze wat raar uit Leeuwarden vertrokken, want er was iets onduidelijks gebeurd met het geld van leerlingenvereniging Eloquentia, waar zij de hand in zou hebben gehad. Daarnaast was ze een goede bekende van Michael Zeeman, dat werkt dan ook tegen je.

In 85 De Jeugd van Iwan, The Brother from Another Planet, Morgen in Alabama, India Song, Hiroshima Mon Amour, Don Quichot, Mean Streets, Les Princes, Edge of the City, Andrei Rublev, Roma Città Aperta, Carnal Knowledge
De indrukwekkendste film van dit festival, tegenwoordig in maar liefst twee versies op dvd te koop, was Andrei Rublev van Tarkovski. Daar komt onder meer een belegerings- en veldslagscène in voor die me nu nog op het netvlies staat, waarin een wit paard met opengereten hals langs een trap naar beneden struikelt. Er zou een overzicht moeten komen van mooie scènes met paarden - zoals de paardenslacht uit ‘Sang des Bêtes’, die je ook maar een keer in je leven hoeft te zien om hem nooit weer te vergeten.
Weer was er een stukje randstad naar de Harmonie gekomen, om de première van De Dream bij te wonen. Een hardcoresocialist beklaagde zich van te voren al omdat geen enkele Friese socialist, voorzover hij wist, voor de film was geraadpleegd. Gewone mensen kwamen er niet in: die gingen naar de machorelatiefilm Carnal Knowledge.

In 86 Almost You, Giant, The Company of Wolves, The Great Rock 'n Roll Swindle, The Year of the Quiet Sun, Witness, On the Waterfront, The Right Stuff, Gallipoli, Mishima, Insignificance, Dance With A Stranger, The Year of Living Dangerously, Padre Nuestro

Tante Rietje, die ik altijd tegenkom op het festival, was diep onder de indruk van Witness - er was bij deze aflevering een overzicht van regisseur Peter Weir. Het was dat weekeinde de meest geliefde film, terwijl ik hem, nu ik hem terugzag, een beetje té vond: het middenstuk was te veel Het Land Waar Het Leven Goed Is.
Mijn mooiste dit weekeinde was The Right Stuff, de ironische astronauten- en straaljagersfilm die destijds de kranten haalde omdat hij in Nederland niet werd uitgebracht, alleen maar op video. Dus als je hem op een groot doek kon zien, moest je die kans grijpen. (Tegenwoordig is het schering en inslag, films die de bioscoop niet eens meer halen, en daar kunnen hele goeie bij zitten. Bekijk Moonlight Mile maar, met Dustin Hoffman en Susan Sarandon.)

In 87 A Hard Day's Night, Rendez-Vous, Diavolo in Corpo, Prima Delle Revoluzione, Year of the Dragon, Rumble Fish, Woodstock, Der Schneider von Ulm, Yellow Earth, Fords on Water, Caravaggio, Heat, Nine 1/2 Weeks
Wat een sensatie: in Diavolo in Corpo kwam een scène voor waarin ‘onze’ Marusckha Detmers haar overbuurjongen echt pijpt, terwijl ze nog wel getrouwd is, in de film dan, met een terrorist die net voor het gerecht staat. Nou, dat laat een festivalpubliek niet lopen.

In 88 Babette's Feast, Tenue de Soirée, Permeke, La Famiglia, las Aguas Bajan Turbias, Wish You were Here, One-Eyed Jacks, Slam Dance, een reeks korte Peter-Greenawayfilms, Good Morning, Babilonia, een reeks korte Griffithfilms, Ivan de Verschrikkelijke I & II, The Chase, Tiempo de Morir
De filmstukken in de Leeuwarder Courant werden van oudsher geschreven door Symen G. Kingma, die ik al las als scholier, en die een oudere heer bleek te zijn met wit haar en stoer soldatenpraat en Wim Vervoort, die het mier had aan horrorfilms. Nu mocht ik ook: het was een van mijn eerste filmstukjes voor de krant. Ik weet niet meer wat ik heb geschreven. maar Babette’s Feast vond ik de leukste en Good Morning Babilonia de allerverschrikkelijkste.

In 89 Big Time, Blueberry Hill, L'Oeuvre au Noir, The Beekeeper, Pane, Amore e Fatasia, Lome Hannes, La Lectrice, Don't Look Now, A Short Film about Killing, La Bohème, De Opgang, Voltati Eugenio, Mapantsula, Il Gatto, Melancholia, The Match Factory Girl, The Shining
Ik weet niet meer hoe vaak ik The Shining heb gezien. Maar hoewel hij heel helder en rechtlijnig is verteld, en de camera als het ware keer op keer de gangen van het Overlookhotel doorwandelt, zou ik er nog altijd niet een hotelplattegrond van kunnen tekenen.

In 90 The Little Shop of Horrors, Maandagmorgen, Leeuwarder Stadsjournaals, Monsieur Hire, Roger & Me, Easy Rider, Une Histoire Immortelle, For Queen and Country, Veronica Cruz, Dandy, Et La Lumièere fut, un Monde sans Pitié

Eduard Jansse, die nu niet meer leeft, kwam je in de stad altijd tegen, met een ouderwetse bromfietshelm op, een beige jekkertje om het enorme lijf, een oordopje in om zijn transitorontvanger te beluisteren en een verrassend hoge stem, voor zo’n groot iemand. Hij had altijd zijn cameraatje bij zich en filmde branden, een rit van koningin Juliana door Leeuwarden, waarbij de politie nog ijlings een gevaarlijk loshangende tak aan de Groningerstraatweg had afgezaagd - Jansse was erbij! - en zelfs het reilen en zeilen in jongerencentrum Hippo. Bij de vertoning hier leverde hij zelf commentaar, onder meer dat de jongelui zich hier in Hippoe tegoed deden aan ,,biologische voedsels’’. Die filmpjes zijn nu allemaal op het gemeentearchief maar je hoort er nooit meer iets van.

In 91 Flying Elephants, The Kid, Aventir, The Reflecting Skin, Hi, Mom!, La Banyera, Das Heimweh des Walerian Wrobel, Dali, Santa Sangre, La Discrète, La Double Vie de Veronique, La Captive du Désert
Dit was de topper: het dertiende filmfestival. De Harmonie was gesloopt, daar waren ze nieuwbouw aan het maken, en directeur Tjerk Visser en zijn bestuur hadden bedacht dat ze naar Zalen Schaaf en de omgeving zouden gaan. In woonhuizen en in de voormalige synagoge werd ook gedraaid, en de openingsfilm, The Kid, van Charlie Chaplin, was in de Grote Kerk voor een handjevol mensen. Ze hadden onder meer allerlei Baskische films, en als lekkermakertje zei Tjerk dat daar ,,opvallend veel seks’’ in zit.

Dus aan de voorbereiding lag het niet.

Maar het festival was een ramp. De projectie in Zalen Schaaf was abominabel (,,of ze op een oude onderbroek van mijn opoe vertonen’’, zei Dick Hollander tegen me, en dat heb ik ook in mijn stukje gebruikt) en die in de Synagoge was ook niet veel.

Of ik de Catalaanse filmmaker Antonio Ribas, wiens film Dali zou worden vertoond, even wilde begeleiden naar Hotel De Pauw, want de vrijwilligers waren op. Dus ik liep met hem naar het hotel, bleek zelfs wel eens een film van hem te hebben gezien zonder dat ik me dat zelf had gerealiseerd, dus dat was allemaal heel gezellig.

De volgende morgen rammelde hij aan de deur van de synagoge (waar nu dansschool Saco Velt in zit), toen ik passeerde.

,,Hebt U misschien een sleutel?’’, vroeg hij.

Nee, die had ik niet, ik zat niet in de organisatie. Maar ik wilde wel even met hem op zoek.

,,Ik wil voor de vertoning van mijn film even de Dolby-installatie controleren’’, zei Ribas.

Ik heb hem snel overgeleverd aan Tjerk Visser, want ik had het hart niet om te vertellen dat er in de synagoge gewoon een projector op een hoge tafel stond, en het geluid uit éen box kwam, die voorin onder het geïmproviseerde doek op een kantinestoeltje stond. Ik heb de film er wel gezien, de zoon van Anthony Quinn speelde de titelrol. Ik kon me amper concentreren omdat ik medelijden met de maker had. Er was geloof ik ook niet zo heel veel aan, van de film is weinig meer vernomen.

In 92 Utz, My Childhood, My Ain Folk, Muno no hito, Gas-Oil, Rebro Adama, The Trial, Five Girls and a Rope, Mau Mau, Best Intentions, Ill Fares the Land, Afraid of the Dark, Hear My Song
Tjerk Visser werd de laan uit gestuurd, Anneke van Renssen volgde hem op, het festival verhuisde naar het filmhuis in de Beurs (waar nu de ANWB zit) en naar de bioscoop aan de Wirdumerdijk (waar nu een telefoonwinkel zit). Dat in die bioscoop was eigenlijk wel leuk, al moest je veel rennen omdat de pauzes tussen de films kort waren gehouden. Te gast was regisseur Uwe Schrader (Mau Mau), een enorme spraakwaterval om te interviewen.

In 93 was ik er niet.

In 94 Trois Couleurs Rouge, Hedd Wyn, Cleopatra, Amateur, Living with an Idiot, Il gattopardo, Gogs, The Adventures of Priscilla, Queen of the Desert, Night of the Iguana, Die toedliche Maria, Fresh, Little Odessa
Weer terug in de Harmonie. Gekste film was Living with an Idiot van Rogozhkin, die hoe hard je ook op internet zoekt, niet op dvd te vinden is. Absurd verhaal: een Russisch stel neemt, omdat je dat nu eenmaal doet, een idioot in huis en van daaraf gaat het bergafwaarts. Van die Rogozhkin mag wel eens een overzicht komen en dan wil ik hem zelf wel ophalen uit Leningrad.

In 95 Somebody to Love, Snake Eyes, A Game with no Rules, Rotwang muss Weg!, La Cité des Enfants Perdus
Weinig gezien, want ik had net een huis gekocht en de vloer moest gelakt . Dat kon mooi: je schuurde, lakte, en ging dan naar een film want het moest steeds zes uur drogen. En dan kon je weer verder.

In 96 Dead Man, Ridicule, Beautiful Thing, On the Beat, Memoria de lo Desconocido, Kutzooi, Ofksie, De Vuurtoren, Leningrad Cowboys Go America, Secrets and Lies, Michael Collins, Dying to go Home, Surviving Picasso
Ik was gestrikt om een forum te leiden met filmers Lodewijk Crijns (Kutzooi, Met grote blijdschap) en Natalie Alonso Casale (Memoria de lo Desconocido).
Crijns was een aardige, praatgrage vent, die uit zichzelf aangaf, dat er in de namaakdocumentaire Kutzooi een Fries elementje zit, het opvallendste special effect uit de film. Maar Alonso Casale was een artistiekerig tutje, die helemaal niks zei behalve ‘ja’, ‘nee’ of ‘daar geef ik geen antwoord op’ (op een vraag of ze van plan was om Werther Nieland van Gerard Reve te verfilmen, wat ze destijds van plan was). Gelukkig zat het publiek gewoon bier te drinken en er doorheen te kletsen.

In 97 Mrs. Brown, Career Girls, Forgotten Silver, Brassed Off, Y'aura-t'il de neige a Noël?, The Winter Guest, Marian, One Night Stand, The Full Monty, Twin Town, Irma Vep, The Last Wedding, Wilde, Goodbye South, Goodbye
Het festival had twee actrices te gast, Marianne Jean-Baptiste en Brenda Blethy, die de hoofdrollen speelden in Secrets and Lies. (Terschellinger titel: het secreet van Lies)
Hoewel ze bij het festival altijd roepen dat ze het geld liever aan films dan aan gasten uitgeven, zijn ze nog steeds trots op deze twee en beginnen ze daar altijd over, hoe’n leuke tijd dat is geweest.
Dat geloof ik ook best, want die twee vrouwen waren hier echt om zich te vermaken. Ze logeerden in het Stadhouderlijk Hof en op het festival waren ze volgens mij goed voor minstens de helft van de wijnomzet.

In 98 The Mighty, A Clockwork Orange, Devil's Island, De Pijnbank, On Connait la Chanson, Velvet Goldmine, High Art, TwentyFourSeven, Lock, Stock and Two Smoking Barrels, Kino im Kopf, Sic, Nettoyage à Sec, La Vita è Bella, The Comedian Harmonists, Men With Guns

Ik moet eigenlijk helemaal niet meer naar A Clockwork Orange gaan, want daar heb ik nou echt altijd wat over te zeiken. Ditmaal ook: de kopie was verder mooi en vers, maar bij een rolwissel miste er een stukje uit. Dan moet je net bij mij zijn, ik zou mezelf geen opgewonden standje willen noemen maar dit soort gedoe, daar hou ik niet van.
Trouwens, in de Leeuwarder bioscopen kunnen ze er ook wat van, waar ze soms zo de aftiteling uitzetten, bats, de muziek en het licht aan, hup eruit mensen. Kwaaier kun je mij niet krijgen.

In 99 The Straight Story, Three Seasons, B. Monkey, Bedrooms and Hallways, The Apostle, Buena Vista Social Club, Aimée und Jaguar, Les Convoyeurs Attendent, Talk of Angels, Legend of 1900, Ca commence aujourd’hui
Sommige regisseurs vallen per film verder tegen. Vroeger had ik veel op met Wim Wenders, die maakte mooie films als Im Lauf der Zeit, Der Amerikanische Freund en Der Himmel über Berlin. Paris, Texas, daar twijfelde ik al een beetje, en in de tussentijd is er heel wat shit bijgekomen. Wie me niet gelooft, moet maar eens kijken naar The Million Dollar Hotel. Hier was een documentaire over die stokoude Cubaanse muzikanten die zo in zijn, fleurig gefilmd, maar zonder lijn en je hoort geen enkel muzieknummer tot het einde uit. Men vond het een prachtige film.

In 2000 Billy Elliot, Les Amants Criminels, 6ixtynin9, Drôle de Félix, Princess Mononoke, Boiler Room, Ludwig, Twin Falls, Idaho, Nurse Betty, Baise Moi, Angels of the Universe, Himalaya, La Veuve de St. Pierre
Kees de Vries merkte na Billy Elliot op, dat het hoofdrolspelertje een jonge Edwin van der Sar is. Zoiets kun je zelf niet meer verbeteren, dat moet je gewoon jatten en in je krantenstukje gebruiken.

In 2001 Le fabuleux Destin d’Amélie Poulain, Made, Titus, Songs from the Second Floor, The Hand behind the Mouse, Intimacy, Domésticas, RKO 281, Italiensk for Begindere, Alas del Corazon, Chopper, Enigma, Marie-Line, The Anniversary Party, Maëlstroem, The Most Fertile Man of Ireland
Tegenwoordig zijn er eigenlijk elk jaar wel een paar gasten op het festival en nu was er Dudi Appleton, maker van The Most Fertile Man of Ireland. Hij won een prijs.

,,Wil je hem niet interviewen’’, vraagt Anneke van Renssen dan altijd. ,,Ik begrijp niet dat je hem als krant niet wilt interviewen.’’

Vaak doet ze dat net zo lang tot je toegeeft, vooruit maar, we gaan even met hem praten, al is er morgen helemaal geen ruimte voor in de krant en al is zijn film, bekroond of niet, nooit weer in Leeuwarden te zien, zodat je er ook later niet nog eens mee kunt komen. Appleton was overigens vooral geïnteresseerd in waar de gratis biertjes te halen waren, en de avond ervoor had hij de Ierse pub al even verkend.

In 2002 Superman, Spirited Away, El Bola, De Kameleon sjocht yn it Waar, Demon Lover, Kukushka, All or Nothing, Spirited Away, To End All Wars, Cresz Tereska, Bloody Sunday
Lars en Jurriaan logeerden bij mij voor het festival. Ik zei, dat kan best, maar dan moet je naar de film Spirited away, want daar was ik de vrijdagavond van het festival al helemaal verrukt van. ,,En als je die niet leuk vindt, mag je nooit weer bij mij logeren’’, dreigde ik, want soms moet je het mensen goed duidelijk maken.
Natuurlijk vonden ze hem leuk, want het is een topfilm, die ik hetzelfde weekeinde voor de tweede keer bekeek en een paar weken later via internet op dvd kocht.


Dit jaar

Bij het doorlezen van het programma voor dit jaar werd het me een beetje angstig te moede. Het is leuk dat het festival langer is dan een weekeinde, maar op donderdagochtend en op vrijdagochtend kun je nergens naartoe. Want dan draait in twee zalen zes keer El Bosque Animado, een Spaanse computertekenfilm - de eerste computertekenfilm uit Europa, zelfs. En die is van te voren al uitverkocht, het staat in het programma, ze hebben ermee geleurd op scholen. Het zal voor het festival goed zijn, maar ik hou er niet van.

Zo'n 25-ste keer schept ook verplichtingen: van de films die de laatste jaren met een prijs zijn bekroond zouden er toch een paar te zien moeten zijn. Helaas zijn er maar zes oudjes, uitgekozen door Jan van der Hoek, waarvan er eentje gek genoeg een besloten voorstelling krijgt, Querelle van Fassbinder, die zotte homofilm met al die fallische meerpalen, en de ingevoegde Franse neobarok Les Amants de Pont Neuf met veel vuurwerk en camerazwier.

Naast Der Amerikanische Freund van Wim Wenders, die er te zien is, had natuurlijk Ripley’s Game moeten draaien, naar precies hetzelfde boek van Patricia Highsmith, maar dan van dit jaar, met John Malkovich en geregisseerd door Liliane Cavani, die ooit schandaal maakte met de sm-romance De Nachtportier.

En nu we toch bezig zijn: er had er ook best een overzichtje van de onlangs overleden Leni Riefenstahl in gekund. Iedereen heeft wel eens van haar gehoord, maar zelden heeft iemand een film van haar gezien. Of van Charles Bronson - ook overleden dit jaar, en een mooie icoon uit de jaren zeventig. Op een festival waar zes keer dezelfde kinderfilm vertoond wordt, mag dat best.

En een boekje over 25 jaar filmfestival, had dat werkelijk niet gekund?

Aan de andere kant, ik heb ook altijd wat te zeiken. Per slot van rekening kan ik nu eindelijk eens L’Annee dernière a Marienbad zien, een van de beroemdste saaie Franse films.

Herr der Ringe



Al een paar jaar was ik niet bij Carl geweest, en zijn vriendin Anna had ik slechts een keer gezien, dus het was hoog tijd om naar Bremen af te reizen.

Dat hadden Jan en ik afgelopen weekeinde gepland, en wat een tref was dat. Niet omdat het Freimarkt was, de jaarlijkse kermis, niet omdat Werder Bremen een wedstrijd speelde die je langs de hele Weser kon horen, zelfs niet om het mooie herfstweer. Maar omdat de ringen van Carl en Anna klaar waren.

Want ze gaan trouwen, verklapten ze. Eerst nog in het geheim want de collega's mogen het niet weten. Dan zul je meemaken, zei Anna bezorgd, dan staan die straks allemaal te lolbroeken buiten bij het Standesamt. Deze trouwerij is meer om allerlei dingen eindelijk eens te regelen, ze wonen tenslotte al goed tien jaar samen, later geven ze wel een keer een feest.

De ringen zijn eenvoudig en voornaam tegelijk, glad aan de binnenkant en aan de buitenkant opzettelijk een beetje ruw gehouden. Ze zijn half van goud en half van platina. Dus, doceerde Anna die wiskundige is, een stukje goud van PI maal r en een stukje platina van dezelfde lengte, want de omtrek van een cirkel is immers 2 keer PI keer de straal, r. Er staan nog niks in gegraveerd, behalve de keurmerkjes - of hoe dat maar heet - van de metalen.

,,Hij zit vrij ruim'', stelde Carl wat bedenkelijk vast. Hij heeft vrij slanke vingers, slanker dan de mijne althans, want ik kreeg zijn ring niet eens over mijn knokkel. Bij Anna wilde hij eerst niet goed om, later wel. Je denkt daar niet altijd over na, maar je handen zijn uiteinden van het lichaam, die maar opzwellen en inkrimpen als het kouder of warmer wordt, of zelfs wanneer je er een tijdje mee zwaait.

Daarom besloot Carl hem pas thuis om te doen, in het mooie Duitse Tatorthuis dat ze hebben in Bremen, met schuifdeuren, getamponneerd behang en een fraaie kroonluchter. ,,Want stel je voor man, dat hij hier op straat afvliegt! Dat zou een raar voorteken zijn!''

Thuis ging de ring om, we zetten ons aan de broodmaaltijd en zaten over van alles te praten. Na afloop ruimden we de boel op, ik stapelde de borden en het bestek, Anna bracht de Aufschnitt terug naar de keuken en Carl schudde de kruimels van het tafelkleed.

En daar vloog de ring, zo van zijn hand de tuin in.

Ik ben hem gauw gaan opzoeken tussen de herfstbladeren. ,,Een goed voorteken'', zei ik fleurig, want ik geloof niet in voortekenen. Trouwens, zou dit er al eentje zijn, dan kan het niets anders betekenen dan dat je man je huwelijk alleen dan goed houdt, wanneer je het kloppen van kleden aan een ander overlaat.

donderdag 30 oktober 2003

Mark Rutte



Ik had me het aan laten praten: ik zou een discussie-avond presenteren in De Koperen Tuin met staatssecretaris Mark Rutte van sociale zaken en Piet van der Galien, die mensen in de bijstand vertegenwoordigde, want daar ging het over, de nieuwe bijstandswet. Die krijgen we al op 1 januari, maar het duurt nog even voor het echt gaat werken.

Het was een avond georganiseerd door de VVD Leeuwarden. Dus waren er allerlei mensen van die partij, maar ook politici en mensen die zelf een uitkering hebben. En drie journalisten.

Ik zat achter twee hoge tafeltjes, met rechts van mij Van der Galien en links Mark Rutte. Ik was een en al aandacht, want ik moest al te lange verhalen afkappen, opletten of er vragen uit de zaal waren, soms een beetje samenvatten, dat soort dingen.

Dat ging best.

Alleen vielen me ineens de handen op van Mark Rutte, een hip soort Wouter Bos van de VVD. Ze lijken verrassend dik, en het was ook net of de knokkels een beetje te laag zitten, of dat de vingers te hoog beginnen.

In eerste instantie valt het niet zo op, maar als je een tijd naast hem zit te luisteren naar de haken en ogen van de bijstandswet begin je er steeds meer op te letten. Het werd steeds erger. Op de knokkel onder de middelvinger zat een klein wondje, hij had misschien ergens tegenaan geslagen.

Ook als ik om me heen keek de zaal in, waar die mensen geboeid achter lege koffiekopjes luisterden, hield die hand me bezig.

Wat zouden ze doen, bedacht ik ineens, al deze bezoekers, als ik nu bijvoorbeeld ineens die hand zou beetpakken en over dat wondje zou likken? Of het roofje eraf krabben? Dan heb je eens iets heel anders in zo'n politiek forum en het komt misschien ook in de krant. Het hield me zo bezig, dat ik even zijn naam kwijt was - Schutte noemde ik hem per ongeluk.

Ik deed het natuurlijk niet. Gelukkig maar, nu kreeg ik allemaal complimentjes over de presentatie, zelfs van Mark Rutte zelf. ,,En nog veel plezier met je sabbatical'', zei hij bij vertrek. Aardige man en zijn handen vallen best mee zag ik toen.

dinsdag 28 oktober 2003

Vangen



Het stukje dat ik vorige week op deze site schreef, over Klaas Bruinsma, staat ineens ook op Liwwadders, de nieuwssite van de handige Andries Veldman.

Ik stuurde hem een mailtje:
----- Original Message -----
From: Asing Walthaus
To: redactie@liwwadders.nl
Sent: Tuesday, October 28, 2003 12:46 AM


Wat is dit? Inbreuk op auteursrecht? Ken jim zelf geen stukjes meer skrieve? Kin ik oek even vangen?

Asing Walthaus


Ik kreeg een mailtje terug:

Dat denke wij oek altiid as wij oanze morgenstukjes in de middag-LC sien staan.

groet, Andries


Ik ben geloof ik niet geschikt als loononderhandelaar.

maandag 27 oktober 2003

Six Flags



We hadden vier vrijkaarten voor pretpark Six Flags, maar Jantien en ik konden niemand vinden om mee te gaan. Gisteren gingen we ernaar toe, de laatste dag van het seizoen.

,,Je moet ze daar gewoon verkopen'', ried Jeroen aan.

Dat had ook best gekund, want Six Flags is zwaar aan de prijs. Als volwassene betaal je 23 Euro om erin te komen, en 7 Euro om er te mogen parkeren (dat doen ze bij Disneyland niet eens) en als je er in het park een zakje patat koopt, ben je nog eens 2,10 Euro lichter.

Koop je een foto van jezelf in de achtbaan, dan is dat weer 8 Euro. Hoewel ik dat zelden doe, kocht ik em nu wel toen we uit Goliath kwamen. Dat is, las ik in de folder, ,,de snelste, hoogste, langste en steilste rollercoaster van de Benelux'', waar je van 46 meter hoog bijna recht naar omlaag lazert.

Zoals Duitse achtbaanliefhebbers schrijven: ,,eine exzellente Fahrt mit interessanten Airtimemomenten wie auch starken lateralen G-Kraeften''. Jantien, die toch ooit aan 'Wie is de Mol' heeft meegedaan en daarbij zelfs op een vliegtuigje stond, was het allemaal wat te veel. Ze hield haar ogen een tijdlang stijf dicht.

Kortom, met zijn tweeen ben je voor je het weet 60 Euro kwijt, wat in echt geld uitgedrukt toch bijna 150 gulden is! Niet misselijk voor een opgeblazen kermis.

,,Wilt U twee vrijkaartjes?'', vroeg ik aan een groepje achter ons.

,,We hebben er zelf al acht'', zei een man en toonde een volle enveloppe.

,,Wilt U misschien vrijkaartjes?'', vroeg ik aan het stel daar weer achter.

,,Wij hebben een abonnement'', zeiden ze.

Daar kwam een Turkse familie aan.

,,Wilt U misschien twee vrijkaartjes?'', vroeg ik. ,,We hebben ze over.''

,,Nou, dank u wel'', zei de moeder.

Even later, we waren de kassa al gepasseerd, werd ik aan mijn jas getrokken. Een tienjarig Turks jongetje, lekker mollig, en met een glunderend gezicht. Trots stak hij de net afgescheurde gratis kaart omhoog.

,,Dank u wel meneer'', zei hij nog eens. ,,En weet u, gisteren was het ook nog mijn verjaardag!''

Kijk - eigenlijk was dat stralende kereltje leuker dan de grootste achtbaan van de Benelux. Wat een plezier, en geheel kosteloos!

vrijdag 24 oktober 2003

Klaas Bruinsma



Kerst Huisman, voorheen Leeuwarder Courant, thans gepensioneerd, heeft een nieuw boek geschreven, De Friese geschiedenis in meer dan 100 verhalen, en dat werd gisteren gepresenteerd. Ik was er ook bij, in boekhandel De Tille. Tot mijn grote genoegen schreef Kerst voorin mijn exemplaar 'Voor de leukste chef die ik heb gehad'. Een vriendelijkheid waar ik, nu ik dit schrijf, nog steeds een fleurig gevoel van heb.

Voor me zat een brede man diep in zijn beige windjack, met een pet op. Het was Klaas Bruinsma, de Friese schrijver en vertaler uit Oudemirdum. Hij zat een kort gedicht te schrijven voor de presentatie begon. Over zijn schouder las ik stiekem mee, hij heeft het ouderwets sierlijke handschrift dat jarenlang voor de klas staan verraadt.

,,Wêr lizze, freon, de woartels fan de skiednis'', ging het. ,,fan't folk, dat
us it leafste en djoerst op ierd' is? / Djip as de libbenssoppen fan it hert, / dat syn geheimen hoeden fol earbiednis.''

Dat klonk nogal gedragen, maar hij ondertekende lichtvoetig: ,,Klaas Bruinsma, nee, net die oare, dy is al dea.''

Ja, je zult in deze tijd maar Klaas Bruinsma heten inderdaad. Heeft U daar veel last van? wilde ik bij de wijn na afloop weten. Beginnen mensen daar vaak over?

Al twaalf jaar, zei hij, maar hij vond het wel vermakelijk. Heeft U dan ook een reddingboot die Neeltje Jacoba heet? vroeg ik er achteraan. ,,Myn reddingboat hjit humor'', antwoordde hij spits.

Twaalf jaar geleden, zo beschreef hij, ging hij sateh halen bij de Chinees in Balk. En om de tijd te doden bladerde hij in de Panorama. Daar stond een verhaal in over Klaas Bruinsma, de topcrimineel, die toen al het loodje had gelegd. ,,Ik hie noch nea fan de man heart, mar in moard komt altiten ut, freegje mar oan Wisse Smit'', zei Klaas Bruinsma.

Hij las gefascineerd door en kwam er zo achter dat er ook een boek over zijn naamgenoot bestond, 'De Dominee'. Hij ging dadelijk naar de boekhandel in Balk, waar er drie lagen. Hij kocht ze alledrie. Zo voorkwam hij dat anderen in Gaasterland het uit zouden vinden.

woensdag 22 oktober 2003

Schaamhaar

De Blokhuispoort, het huis van bewaring in Leeuwarden dat al jaren gesloten zal worden, blijft gewoon open. Dat is althans de stellige overtuiging van Henk Dillerop, directeur gedetineerdenzorg in gevangenis De Marwei, ook in Leeuwarden.

Ik was gisteren op een etentje waar hij als gastspreker was uitgenodigd. Het was een rare speech die hij hield, want hij vertelde er van alles in zonder dat het ergens naartoe ging: hij had Klaas Bruinsma wel eens een hand gegeven, had vroeger als politieman geinfiltreerd bij gevaarlijke boevenbendes en hij moest nu in De Marwei beslissen over of de gevangenen tussendoor naar huis mogen of dat ze juist in een isoleercel moeten.

In het verhaal kwam van alles aan de orde, maar vooral dat het gevangeniswezen een soort zorgsector is. Daarin bereik je misschien niet veel omdat nogal wat zware jongens na een tijdje in de vrije wereld gewoon weer terugkeren, maar waar je altijd moet blijven proberen. Dat deed Henk in elk geval.

Henk had ook een seksueel probleem, vertelde hij, ondanks dat hij al dertig jaar met de mooiste vrouw getrouwd was die hij kent. Het probleem werd niet echt duidelijk, maar het heeft ermee te maken dat ze in de gevangenis kabeltelevisie hebben en elke zaterdag op Canal Plus vieze films kunnen zien. Is het al heel wat, zei hij, dat allerlei mensen zomaar van hun bed gelicht en vervolgens in de cel gezet worden, dit maakt het allemaal nog veel erger. Want het zijn allemaal gezonde mannen met natuurlijke behoeften, die door Canal Plus nog eens extra aangezwengeld worden.

,,Wat zou u uw man sturen als hij in de gevangenis zat?'', vroeg hij aan een van de bezoeksters in restaurant Piet Paaltjens. Ze was zo perplex dat ze niks zei. Blote plaatjes en zo waren verboden, ging hij door, maar er kwamen wel ,,slipjes en plukken schaamhaar. We krijgen daar hele bossen van binnen.''

,,Wat is daar eigenlijk het probleem van?'' wilde ik weten. Want seks, dat is overal en vast ook in de gevangenis.

Daar gaf Henk wat een onduidelijk antwoord op. De aldus opgehitste mannen maken kennelijk vaak vrouwelijke cipiers het hof, en als dat niet lukt, elkaar.

Wat nu Henk zijn seksuele troebelen zijn, of wat er zo verschrikkelijk is aan Canal Plus, dat bleef in het midden. Maar een pretje is het in de gevangenis niet, daar kwam het op neer.

zondag 19 oktober 2003

Een biertje in Rijs

Hotel Jans in Rijs is heel beroemd, ik had tenminste al meer dan eens de keuken horen prijzen. Dit weekeinde was ik er voor het eerst zelf als gast, met allemaal andere Amelanders. De lof voor de keuken is terecht.

Het is midden in Gaasterland, heuvelachtig en bebost Friesland aan het IJsselmeer waar veel oudere toeristen doorheen fietsen. En er lopen echtparen waar de kinderen de deur al uit zijn, en die nu van die kleine hondjes hebben. En je ziet er een handjevol powersporters met allerlei gekleurde zeilen en halfronde vliegers om daarmee zo hard mogelijk over het water heen en weer te jagen.

En wij waren er dus. Na het wandelen zaterdagmiddag wilden we een biertje drinken. In Hotel Jans kon dat eigenlijk niet, daar is het wat te deftig en te restaurant voor. Er was wel een barretje maar dat was deze avond gereserveerd voor de biljartvereniging.

We mochten wel boven zitten, in een kaal vergaderzaaltje voorin op de eerste verdieping, met een saaie tafel en verder niks. Als we wat wilden drinken, moesten we dat beneden halen. Sjouke deed een poging het gezelliger te maken door de gordijnen te sluiten (het was half zes) en waxinelichtjes aan te steken. Maar toen zag het er helemaal uit als een enge sekte van mensen die geesten proberen op te roepen.

De Vier Heemskinderen even verderop? Alleen eetcafe. De Eik, nog wat verder verderop? Ook alleen eetcafe. Frituur Hennie naast het hertenkampje klonk niet erg gezellig en ze hadden er vermoedelijk alleen blikjes bier.

Hans en ik liepen ten einde raad naar Hotel Gaasterland, dat er van buiten AC-restaurant uitziet. Links naast de entreehal was een doodstille eetzaal, met allemaal ronde tafeltjes met overal een bloemetje op. Een meisje stond achterin het salade-buffet te poetsen, in een hoek keek een bejaard echtpaar treurig de leegte in.

,,We willen graag ergens een biertje drinken'', zei ik tegen de meneer achter de balie.

,,U kunt hier best een biertje drinken hoor'', zei hij met een blik of hij het zelf geloofde.

,,Ik bedoel meer in een leuk cafeetje of zo'', voegde ik toe.

,,In Rijs????'', riep hij uit. Als ik hem had gevraagd: ,,Kunnen we hier ergens bejaarde vrouwen neuken'' had hij niet verbaasder kunnen kijken. In Rijs een leuk cafeetje? Dat konden we wel vergeten, dat was uit zijn antwoord in een keer duidelijk.

,,Dat wordt de vergaderzaal'', zei Hans gelaten.

We namen de auto's en reden naar Oudemirdum, daar was in elk geval iets dat Hotel Boschlust heet en waar Jellie wel eens gegeten had. Het zat er aardig vol en rook er naar warme dingen met pepersaus.

,,Kunnen we hier ook alleen een biertje drinken?'' vroeg ik aan het meisje achter de bar.

,,Oh jawel hoor'', zei ze.

,,Maar we zijn met zijn achttienen'', waarschuwde ik. En ja, een voor een stommelde iedereen van ons gezelschap door de klapdeur naar binnen.

Het kon dus niet. ,,Misschien in het eethuis aan de overkant'', probeerde ze nog. ,,Daar is het nooit zo druk.''

Jellie informeerde bij het eethuis aan de overkant, maar ik had er weinig vertrouwen meer in. Gelukkig was ook Johan bij ons. Die zag verderop twee metselaars aan een gevel werken en liep daar dadelijk heen.

,,We moeten naar Balk'', kwam hij terug. ,,Naar Cafe Boonstra. Wij rijden wel voorop.''

Zeven kilometer verderop en drie kwartier later zaten we aan ons eerste biertje, in een lekker uitgewoond cafe. Gaasterland is best mooi, maar je moet er een beetje bejaard voor zijn.

donderdag 16 oktober 2003

De roof



Op maandagavond logeerde ik in Den Bommel, bij tante Coki en oom Govert. Oom Govert komt van 'het eiland', zoals bewoners van Goeree-Overflakkee het noemen, en is dus geen overkanter, iemand uit Rotterdam of Brabant die hier is komen wonen. En hij is al helemaal geen zeeuw , dat is hier pas echt een scheldwoord.

Zijn vader, vroeger wethouder, komt op maandagavond altijd even langs. Het is een glunderende oude meneer, vol verhalen van vroeger, waar ik maar niet genoeg van kreeg. Over Marie de Kikker, die niet echt zo heette, zes kinderen had, maar nooit een man, over de hondenkar waarmee zijn grootvader eens in de week naar Rotterdam ging, en vooral over een stel broers die nergens bang voor waren, die ze in deze streek de bijnaam Pik gaven.

Die broers zeiden tegen boeren: als jij me niet betaalt, gaat je boerderij in de fik. Een keer had een boer midden in de winter politiebewaking gevraagd om dat te voorkomen: vier veldwachters sterk. Het was zo koud, dat de boerin ze even binnenriep voor een warme kop koffie, en precies toen gebeurde het, want daar hadden de broers Pik ondanks de felle kou op gewacht.

Een keer was er een brutale overval geweest. Bij een van de broers Pik werd onder de stalvloer een deel van de geldbuit teruggevonden. Er werd ook iemand anders opgepakt, geen familielid, maar bij de plaats van de overval in Brabant waren een knoop van het vestje van die man en een schroefje uit zijn revolver gevonden. Hij heeft er negen maanden voor gezeten, maar hij heeft altijd ontkend.

Veel, veel later werden die man en zijn vrouw kinds. Zijn vrouw stierf eerder, en een zekere Bassie was eens bij de man thuis. Daar bladerde Bassie in de Bijbel, en hij zag dat er tussen alle bladzijden een bankbiljet zat. ,,Dat moet je niet in een boekie bewaren, dat moet je naar de boerenleenbank brengen'', zei Bassie, die in het bestuur van die bank zat. ,,Dan levert dat geld je nog wat op.''

De oude man voelde daar niets voor, de bank, dat was niks voor hem. Bassie praatte net zo lang op hem in, tot hij akkoord ging. De Bijbel werd boven de tafel leeggeschud. Maar het was nog middagpauze, de bank was tot 1 uur gesloten, dus Bassie nam het mee naar huis en zou het vanmiddag storten.

Om half een belde de oude man: was het geld al weggebracht? Nee, natuurlijk niet, de bank was immers nog dicht! Dan wilde de man het toch weer terug, hij had zich bedacht, het hele plan moest maar niet doorgaan.

Een half jaar later was hij overleden. Nadat Bassie de erfgenamen over het geld had verteld, hebben die het huisje binnenstebuiten gekeerd en de hele tuin grondig omgespit, maar niets gevonden. Vermoedelijk heeft de oude man het verbrand. Maar hij heeft nooit, nooit iets bekend.

(,,Misschien had die Bassie het wel voor zichzelf gehouden'', opperde tante Coki na dat verhaal.

Haar schoonvader had daar al over nagedacht: ,,Dan had-ie zeker niks tegen de nabestaanden gezegd, want die wisten van niets.'')

37 cent



Het gebeurde in Stad Aan Het Haringvliet, op Goeree-Overflakkee. De weg waar ik over fietste was een verhoogde dijk, de huizen rechts van mij stonden gewoon aan die dijk, de huizen links waren lager. Alles was dicht, want het was maandagochtend en dan is hier eigenlijk niks te beleven. Je zag niet eens mensen op straat.

Er was daar benee ook een Rabobank en ik moest pinnen. Dus ik stak mijn pasje in de pinautomaat en gaf aan, dat ik 100 Euro wilde. ,,U kunt hooguit 55 Euro opnemen'', deelde het schermpje me bars mee. ,,Doorgaan? Annuleren?''

Beter een half ei dan een lege dop, dacht ik, nemen wat je krijgen kunt, die binne benne benne binne: 55 euro dan maar.

In het verderop gelegen Middelharnis was een Rien Poortvlietmuseum (hij is er geboren of zo), maar dat was gesloten want het was maandag. Er was ook een ABN-bank. Daar probeerde ik het nog een keer. ,,Het dagsaldo is al overschreden, U krijgt niks meer'', verscheen er op het scherm, of woorden van gelijke strekking.

Al doorfietsend naar Dirksland en Goedereede werd ik een beetje ongerust. Wat zou er zijn? Zouden ze in Berlijn, waar ik een paar keer met creditcard betaald had, misschien 1000 Euro hebben afgeschreven in plaats van 100? Daar lees je vaak brieven over in de Kampioen, van aardige bejaarde ANWB-echtparen die in het buitenland links en rechts opgelicht en beroofd worden. Men zij gewaarschuwd!, schrijven die echtparen tot besluit.

In Goedereede was Cafe Goeree open, de hele cafe-familie zat achterin aan een ronde tafel borreltjes te drinken. Op Goeree-Overflakkee, had ik al gehoord, is een op de tien mensen alcoholist.

De baas probeerde me een koffie in te schenken, maar liet eerst een kopje op de grond kapot vallen en raakte toen in paniek omdat het cappuccino-apparaat niet meer ophield met blazen. ,,Ga jij nou maar zitten'', zei zijn vrouw (denk ik), ,,laat mij dat maar doen.'' De televisie ging aan om de trekking te zien van het voetballen. Omdat ze niet goed opletten, dachten ze even dat Nederland tegen Kroatie moest.

Heel toeristisch allemaal, maar ik was er niet gerust op. Dat met dat geld zat me niet lekker.

De volgende dag nam ik de trein naar Zeist-Driebergen. Op het station van Rotterdam wilde ik een kaartje kopen bij de automaat, maar wederom gebeurde er niks. ,,Betaal op andere wijze'', commandeerde de kaartjesautomaat, dus ik ging naar het loket.

Een ING-bank in Zeist bracht uitkomst. Ik stak mijn pas in de automaat en vroeg naar mijn saldo.

,,0.37 Euro'', meldde het schermpje. Ik was gewoon vergeten genoeg geld op de lopende rekening te zetten. Voor het eerst sinds jaren voelde ik me weer als een student. Ik kreeg prompt zin om te gaan liften, maar ik had nog genoeg cash om de dag erop een kaartje naar Leeuwarden te regelen.

(Wie zich er zorgen over maakt dat ik de rest van mijn onbetaald verlof mijn lichaam moet verkopen, meedoen aan medische proeven, werken bij het Friesch Dagblad of iets anders waar je later spijt van krijgt: het is alweer in orde.)

vrijdag 10 oktober 2003

Zang



De telefoon ging. Het was Menno, uit Salt Lake City. ,,Mijn kinderen willen wat voor je zingen'', kondigde hij aan, en ik kreeg Tim (2) ervoor, die met volle overtuiging 'God Bless America' begon te zingen. Hij was niet erg tekstvast, hij zong de eerste regel volledig, maar de regel erna ('Land That I Love') kende hij al niet helemaal en de rest helemaal niet, zodat het in een soort geneurie veranderde.

Daarna kwam Annelise (4) die het lied wel helemaal kent en het al graag ten gehore bracht toen ik nog bij hen logeerde. 'Stand Beside Her!', zong ze, 'And Guide Her!' en zo voort. Ik wilde dat ik het snel had opgenomen want het leek me wel iets om te bewaren.

(Ze hebben trouwens ook een plaat met Nederlandse kinderliedjes, gezongen door Karin Bloemen. Daarvan kent Annalise 'Klein Klein Kleutertje', dat ze ook een paar keer voor me heeft gezongen. Met een enorm Engels accent - 'Klain Klain Kloetetje Whadoejuh In Main Hoff?' Later, als ze een oude Amerikaanse dame is en wij er allemaal niet meer zijn, kent ze het misschien nog steeds en zingt ze het soms op familiefeestjes, als eigenaardigheidje uit een land ver weg waar haar vader vandaan kwam.)

Laibach



Laibach is de Duitse naam voor Ljubljana, en het is ook de naam van een Joegoslavische band die zich op platenhoezen graag in uniformen hult, in het Duits zingt op een soort heavy-marsmuziek en in het algemeen dus lekker fout is.

Gisteren waren ze in Tilburg, in popcentrum 013, en zo'n buitenkansje moet je niet laten glippen: daar moet je snel bij zijn, voor ze het verbieden, denk ik altijd.

Nu weet ik niet zo heel veel van Laibach af, behalve dat ze een heleboel covers hebben gemaakt, maar dan vaak in het Duits. Leben Ist Leben bijvoorbeeld, van het suffe plaatje Life Is Life, Final Countdown en zelfs een keer de hele Beatles-elpee Let It Be.

Kees heeft al die platen, en ook de nieuwste, die WAT heet en waar je ook op internet stukjes van kunt horen. Die draaiden we heel luid in het busje, om vast in de stemming te raken en we dronken er blikjes bier bij. Het nummer Achtung! zit me nu ik dit schrijf nog in het hoofd.

Het publiek was anders dan ik had gedacht. Stilletjes hoop je op een soort neo-nazis of zo, met kale koppen en overal kettingen aan, maar het was een heel gewoon popconcertpubliek, van alles door elkaar, met overheersende kledingkleur zwart. We troffen zelfs een andere Friese bezoeker, muzikant Peter Sijbenga.

Laibach is bijna lachwekkend jarendertig/veertig Duits: ze vertonen filmbeelden die zo uit een stomme zwartwitfilm gehaald lijken, ze staan in het zwart op het podium, de zanger staat voor het publiek alsof hij ze bevelen geeft, en er is veel rook en strakke muziek. Op het doek verschijnen woorden als ACHTUNG! of DEMOKRATIE of ANARCHISMUS. Aan weerszijden van het podium stonden twee meisjes in zwarte pakjes - kruising tussen Heidi en Lara Croft - strak mee te drummen, als marcherende dansmariekes.

De zanger, met een Toet-ach-amonachtige zwarte lap om het hoofd en een zwart leren slagersschort voor, maakte als je wat beter naar hem keek haast een verlegen indruk, of hij toneel stond te spelen maar zich er niet helemaal in gooide. ,,Het is ook vast heel vervelend'', meende Kees, ,,als je altijd in Duitsland elke keer van die neonazis in de zaal hebt, en je zelf zo'n rol moet spelen. Misschien heeft hij er wel een beetje tabak van.''



Het was, al met al, wel een belevenis, al had het wel een stuk erger en agressiever gekund.

Na afloop en toen we alle muntjes in bier hadden omgezet, haalden we een snack bij een frituur in de buurt, waar een oudere Antiliaanse heer met een kettinkje - Henny - de baas was. ,,Ik ben niet de baas, dat is mijn vrouw'', zei Henny toen ik het hem vroeg. Waarna hij me alles vertelde over werken, het hebben van een eigen bedrijf en het koesteren van toekomstwensen. ,,Ik hoef niet naar een tropisch eiland later, want daar kom ik al vandaan.''

Jaap, die een exclusievere smaak heeft, kocht bij Henny een garnalenkroket. Onderweg terug hoefde hij geen bier meer en viel hij in het busje in slaap. Als Hidzer een hobbeltje in de weg wat hard nam, bonkte Jaap zijn hoofd tegen het raam zonder dat hij wakker werd. Toen we ergens stopten, kwam de complete garnalenkroket en nog wat weer naar buiten.

maandag 29 september 2003

De slag bij Waterpolo



Waterpolo, daar weet ik zo goed als niks van af. Ik heb me alleen wel eens laten vertellen, dat het een van de hardhandigste sporten is, en vooral vrouwelijke spelers allerlei geniepigheden uithalen als de scheidsrechter niet kijkt.

Aart kwam zondag op een verjaardagsfeestje in Amsterdam binnen en hij bleek zojuist te hebben gewaterpolood. Of watergepolood, waterpogelood, hoe je het ook maar vervoegt. ,,Ik wil geen flauwe opmerkingen over waterpolo horen'', was ongeveer zijn eerste opmerking.

Nou, dan moet je net bij mij zijn als ik al een paar biertjes heb gehad. ,,Hoe lang kan zo'n paard eigenlijk onder water blijven?'' vroeg ik hem meteen. Hij keek wat verbaasd. ,,Ja, polo speel je toch te paard?'', lichtte ik welwillend toe. ,,Of doe je het misschien met een zeepaard?''

Aart hief zijn ogen naar omhoog, want toen ook Jan Nijdam allerlei rare dingen over waterpolo ging vragen, en we ons al snel afvroegen of je onder water ook simultaansnelschaak kunt spelen of blaasvoetbal was de maat vol. Hij gaf wat korzelig antwoord en bleef slechts zo lang als het leegdrinken van een biertje duurde.

Het was een gezellige verjaardag, en Aart, als ik je tegenkom op het Noordelijk Filmfestival zal ik niet over waterpolo beginnen. Denk ik.

maandag 22 september 2003

Bear-LEEN-er



In Berlijn zijn ze er erg trots op dat John F. Kennedy nog tijd had om langs te komen, vlak voor hij in 1963 zou worden neergeschoten. In het splinternieuwe Deutsches Historisches Museum, van museumbouwer I. M. Pei, hebben ze er althans een tentoonstelling over ingericht, met veel foto's en filmpjes en zelfs twee Superman-strips waarin Kennedy optreedt.

Het leukste wat er lag waren de kladjes die Kennedy maakte voor zijn Berlijnse speech. Ergens in de VS bedacht hij al dat hij ging zeggen dat hij een Berlijner is, en hij liet door een kennis die het Duits machtig was opschrijven hoe hij dat in die taal moest zeggen. ,,Ish bin ein Bear-LEEN-er'' had die genoteerd. En dat zegt Kennedy dus, als je goed naar de speech luistert hoor je dat eigenlijk ook wel.

Verderop projecteren ze op een groot scherm het amateurfilmpje van Abraham Zapruder, waarop je kunt zien dat Kennedy in het hoofd getroffen wordt.

Joop en ik staan te luisteren als een gids erbij vertelt dat je straks kunt zien dat Jackie uit de auto probeert te klimmen. ,,Nee'', zeggen we tegelijk tegen elkaar. Want ze klom op de kofferbak om een stukje weggespatte hersenpan te pakken. Dan komt het filmpje aan het fatale moment. ,,Dat hebben we wit gemaakt'', zegt de gids. En erna zijn alle beelden een tijdje vaag.

Waar is dat goed voor, vraag ik later aan de gids. Dat hebben ze met opzet gedaan vanuit het museum, legt hij uit, want er komen hier ook kinderen. Meteen vind ik het museum, hoe nieuw en groots het ook is, niet veel meer. Dat wordt nog wat als ze hier iets over de oorlog gaan doen, denk ik wraakzuchtig, want die is nog veel minder geschikt voor kinderen.

dinsdag 16 september 2003

Leve de lezers



,,Nou het was wel mooi'', zei Gerjan van Hoewijk tegen me op de boot naar Ameland. ,,Je reis naar Amerika en Canada.''

Hij wist er alles van, vertelde hij, want hij had deze verslagen op internet gelezen.

,,Ik heb een heel boek liggen'', zei Geert de Jong later op de avond in Hollum. ,,Heb ik van Cees gekregen. Alles uitgeprint. Maar ik ben er nog niet aan toegekomen.'' Hij gaf ook meteen een biertje weg, dus dat was niet verkeerd.

Het scheelt een hoop vertellen, dat is waar, maar het is ook een beetje verbazingwekkend. Kijk, dat mijn ouders dit lezen, dat is niet zo gek, en ik kreeg ook wel eens mail van andere lezers, als Wybren de Boer, die als ik te lang niks schreef riep dat ik dan maar wat over avonturen met de Canadese vrouwtjes moest vertellen.

Maar ik ben blij dat ik daar niet aan ben begonnen, aan het vertellen daarover bedoel ik. Dan had ik me helemaal als een bewoner van het Big Brother Huis gevoeld - die van de allereerste serie, waar ik nog wel eens van droom.

Aan de andere kant is het ook wel weer vleiend dat al die mensen dit lezen of dat in elk geval zeggen. Als ik meer lezers heb dan de Leeuwarder Courant begin ik gewoon voor mezelf...