Nog voor het einde van het kalenderjaar hield Cinema Ascona een plechtige, maar ook feestelijke herdenking voor Leslie Nielsen, die een maand eerder was overleden.
De Spoekepolle is een uitstekende plek om films te vertonen: het café heeft al de vorm van een filmzaal. We kunnen haast niet wachten tot we er weer een held van het witte doek met een In Memoriam kunnen eren.
Voorin was een kleine schrijn voor de heer Nielsen, met een speciaal voor Ascona gesigneerde foto, waxinelichtjes en knuffels, die Kees na afloop snel weer mee naar huis nam, voor zijn kinderen erachter komen dat ze zomaar het huis uit zijn geweest.
Er was een fraai overzicht van Nielsens oeuvre, van proefopnamen voor Ben-hur (Nielsen hoopte op de rol die Stephen Boyd uiteindelijk kreeg) tot en met de tekenfilmserie Zeroman, die hij insprak.
Voor het hier en daar op internet opduikende verhaal (het staat voor waar op imdb) dat hij kans heeft gemaakt op de hoofdrol in The Shining kon ik nergens bewijs vinden. Ik kan me de film niet goed voorstellen met hem in plaats van Jack Nicholson.
En op de avond ware er natuurlijk klassieke scenes en dialogen, zoals onderstaande (ter plekke live uitgevoerd):
,,Can you fly this plane, and land it?''
,,Surely you can't be serious.''
,,I am serious. And don't call me Shirley.''
Die komt uit Airplane!. Nu Cinema Ascona het zo benadrukte, kon de Amerikaanse nationale congresbibliotheek in Washington er ook niet langer omheen: Airplane! is deze week in de collectie opgenomen. (Met The Exorcist, The empire strikes back, Saturday Night Fever, The Pink Panther en nog twintig films, maar daar gaat het nu niet over).
Omdat het Filmhuis het erbij laat zitten, brengt Cinema Ascona vanavond een saluut aan de vorige maand overleden Canadese acteur Leslie Nielsen, de broer van de voormalige Canadese vicepremier Erik Nielsen.
Het programma bestaat uit een inspirerende bloemlezing uit het oeuvre van Nielsen, volop bewegende lichtbeelden moet hier en daar begeleidend commentaar. Het is in De Spoek, het begint om acht uur en het is gratis. Als het vol is kom je er niet meer in.
(Bovenstaand plaatje is gemaakt door een liefhebber uit Rusland, een land met een rijke traditie van kunst en kunstgenot)
Dit is Matthijs. Vandaag is hij erin geslaagd om over zijn eigen duim heen te schaatsen. Het bloedde als een rund.
Echt pijn deed het geloof ik niet, Matthijs schaatste op mijn verzoek een rondje over de hele baan van Buren, een kleine vijfhonderd meter, en deed daar probleemloos 57 seconden over.
Zijn uitleg over hoe dat over je eigen duim heen schaatsen in zijn werk is gegaan kon ik niet volgen, maar het is een prestatie die maar weinigen hem na kunnen doen. Zulke mirakels gebeuren misschien alleen maar in het katholieke Buren.
Een volkomen via twitter samengesteld orkest ('tworkest') van achttien musici, voerde woensdagmiddag in het Oranje Bierhuis het werk 4'33" van John Cage (1912–1992)uit.
Daarbij raken de musici hun instrument 4 minuten en 33 seconden niet aan. Dat wil zeggen: drie delen lang, waarbij het eerste deel 30 seconden duurt, het tweede deel twee minuut 23 seconden en het slotdeel 1 minuut veertig seconden.
Goed opletten, dan hoor je het getik van de klok, het brommen van de koelkast, passerend verkeer en zelfs, in het derde deel, een prachtige Kerstgroet. Het maakt deze uitvoering, toch al uniek, nog unieker.
(Foto's gemaakt door @nants, ,,Ik kan beter hoesten dan fotograferen.'')
Mijn telefoontje kan alleraardigst filmen: wat impulsieve flarden uit Parijs heb ik hier aan elkaar geplakt. De psychedelische lift was in ons hotel aan de Rue de Lyon, de perzisch-tapijtachtige lampjes hingen op de gevel van Galeries Lafayette, het wuivende koninginnetje werkt op zonne-energie en is ergens in Le Marais te koop.
De versie van 'I Love Paris' van Cole Porter die eronder zit is van Peter Cincotti, een Newyorker die geweldig lekker pianospeelt. Het aanstekelijke filmpje waar het uitkomt is hier in zijn geheel te bekijken. Check die fijne piano!
'Hier was het niet' leest de hoofdpersoon van 'De boeken van de onstuimige zuidenwind' van Alvaro Mutis op een grafsteen. De zin laat hem niet meer los.
Dat boek heb ik niet gelezen, maar Willem Winters van stichting Muurtaal wel. En ook hem liet die zin niet meer los. Daarom heeft hij 25 emaille bordjes laten maken door ontwerper Richard Bos, met die tekst erop.
Donderdag zijn er vijf van onthuld in de Leeuwarder binnenstad. Een hangt bij mij naast de voordeur, de schroeven waren nog warm toen het paper er vanaf getrokken werd.
Als je opschiet kun je de hele Leeuwarder route in zeven minuten lopen en wie geluk heeft komt onderweg (zoals in het filmpje) ook nog een Amelander tegen. Wie ook zo'n bordje wil, moet een mailtje sturen naar Willem Winters.
Tegenover het Gare de Lyon in Parijs is bistro Au Cadans du PLM. Type schemerig Frans café met serre waar naar Parijs gebruik de stoeltjes te dicht bij elkaar staan en mensen toch net doen of de wildvreemden naast hen meters verderop zitten.
Toen we er zondagavond bier en wijn bestelden, herkende de barman ons accent. ,,Drie, twee, een!’’ zei hij in het Nederlands en stak het bijbehorend aantal vingers op. Nederland, hij was er dol op. Jarenlang was hij heen en weer gereden naar een kleine stad die wij misschien wel kenden. Leo Ardun.
,,Leeuwarden!’’, zeiden we verheugd. Tuurlijk kenden we dat. Meteen was hij niet meer bij ons weg te slaan. Hij had daar een meisje gekend, Edith Koopmans, kenden we die toevallig?
Met haar was hij wel eens naar een eiland geweest dat Der Skellèngue heette, toen daar de vuurtoren 400 jaar bestond.
In Leo Ardun stond een beeld van een taureau, een stier, hij wist het nog precies. ,,Une vache’’, verbeterden we. ,,Daar is een verschil tussen.’’ Dat wist hij ook precies.
Even later kwam hij de lof zingen van Nederland als laboratoire sociale van Europa, vanwege het euthanasiebeleid bijvoorbeeld, waarin ze zoveel verder waren dan in Frankrijk. In Frankrijk laten ze mensen maar lijden, zei hij, terwijl ze er in Nederland rationeel en wijs mee omgaan. Het klonk alsof hij zelf zoiets had meegemaakt.
Toen we de volgende avond Au Cadrans du PLM passeerden, was ontsnappen niet mogelijk.
Onze barman stond op de uitkijk en begroette ons met uitgestoken handen, als oude vrienden die levend van het front waren teruggekomen.
Demonstratief koppelde hij zijn iPod aan de stereo en keek ons verwachtingsvol aan. Daar schalde, heel luid, het Wilhelmus door de zaak. Een stamgast stak beide duimen naar ons op.
Gelukkig waren er verder weinig klanten, want we wisten niet zeker of we moesten gaan staan.
,,Leo Ardun!’’, benadrukte de barman nog eens.
Toen we vertrokken riep hij ons na: ,,Tot ziens! Tot ziens!’’ We moesten hem beloven de groeten te doen aan Friesland. Hierbij dus. Iedereen de groeten, vooral Edith Koopmans.
(Bovenstaande column schreef ik voor de krant van woensdag 15 december. Donderdag kwam er onderstaande reactie van Jellie Koopmans uit Marsum:)
Via een kennis werd ik op jouw column gewezen. Had het zelf nog niet gelezen, druk, druk druk! Wat schetst mijn verbazing... Dit gaat over mijn dochter Edith!
Ik heb van het artikeltje gesmuld! Inderdaad heeft zij een relatie gehad met hem. Hij heet Dominique en was destijds garçon (kelner) en dus nog steeds. Het was in de zomer van midden jaren negentig, ze heeft hem ontmoet toen we op de camping verbleven in Lussas in de Ardeche. Ik heb inmiddels het artikeltje naar haar opgestuurd.
En van Edith zelf kwam dit:
,,Ik heb mooie herinneringen aan die tijd. Ach ja, je bent mid-twintig en dan is Parijs wel een heerlijke stad om in te vertoeven. Destijds had ik verkering met Dominique Boeuf. Een lieve jongen, hij werkte toen ook al in een taverne in de buurt van Gare de Lyon. Het verbaast me niks dat hij nog wat Nederlandse woorden kende, hij was heel leergierig. Bedankt voor het naar boven brengen van deze heerljke herinnering!''
(Op 7 december was ik Sinterklaas in Hollum. Daardoor was ik niet in Erfurt, op het gala tere ere van de 107-de verjaardag van Johannes Heesters. Lars en Ronald waren er wel, en op mijn verzoek schreef Lars een stuk voor mijn weblog. Dit is het, met zijn filmpjes.)
,,Mag ik u wat vragen?'’, vroeg de man met de camera, waar op stond dat hij van de Sachsenschau was. ,,Is dat Hollands dat u spreekt? Komt u uit Holland?’'
,,Zeker wel. We zijn gisteren helemaal uit Den Haag komen glijden’', zei ik tegen de camera. ,,Met al die gladheid en de sneeuwval.'’ Dat was niet helemaal waar, maar voor een televisiecamera mag je de waarheid een beetje aandikken.
Ronald en ik stonden bij de garderobe van de Kaisersaal in Erfurt, waar zojuist het 107. Geburtstagsgala van Johannes Heesters was afgelopen. Iemand van 107 die simpelweg nog in leven is, dat is al bijzonder genoeg. Maar iemand als Johannes Heesters, die nog met Louis Davids heeft opgetreden en nu nog steeds de sterren van de hemel zingt, dat is magie, dat is… bijna onaards.
Heesters is gestopt met roken, het heeft de afgelopen week in alle kranten gestaan maar hij vertelde het graag nog eens voor de microfoon. Drie of vier weken al heeft hij geen sigaret meer aangeraakt.
,,Mijn dokter heeft gezegd: 'Hij moet niet meer roken, dat is levensgevaarlijk'. En je moet wat aannemen van zo’n man, hij is dokter, je kunt niet zeggen: 'Die heeft er geen verstand van''', aldus de hoogbejaarde performer, aan wie je de jaren wel een beetje begint af te zien.
Eerlijk gezegd maakte ik me een beetje zorgen. Toen Ronald, Asing en ik hem voor het laatst hadden zien optreden in Stuttgart, leek hij me een stuk brozer dan de keer daarvoor, sindsdien waren er anderhalf jaar verstreken, en dat tikt aan als je boven de honderd bent.
Maar op het moment dat hij eenmaal zijn plekje op het podium had ingenomen, staand tegen de vleugel, wisten Ronald en ik meteen dat het wel snor zat. Timing goed, adem genoeg, volume dik in orde, Heesters veegde de vloer aan met de veel jongere zanger van het Salonorkest Weimar, dat hem in Erfurt begeleidde.
Voor de pauze zong Heesters vier nummers achter elkaar.
Eerst ‘Ich knüpfte manche zarte Bande’ (uit Der Bettelstudent), daarna ‘Ich bin Gott sei dank nicht mehr jung’ uit de musical Gigi, vervolgens ‘Man müsste Klavier spielen können’ en als laatste voor de pauze ‘Ich werde hundert Jahre alt’, het wat niksige nummer van de gelijknamige cd ter gelegenheid van Heesters’ honderdste verjaardag, geproduceerd door Jack White.
Na een paar nummers ging Heesters’ timing wel enigszins achteruit. Florian, de jonge pianist, had er een hele kluif aan om zijn tempo steeds aan te passen als Heesters weer eens een lange uithaal deed.
Een enkele keer vergiste hij zich in de tekst. Zo zong hij ‘Ich habe die Menschen zum sterben gebracht’; het had moeten zijn ‘zum lachen gebracht’, nogal een verschil, maar op Jopie’s leeftijd mag je wat door de vingers zien.
Ronald en ik waren niet de enige groupies. Beneden in de Kaiser zat een bejaarde dame in een roze trui met een grote ruiker, gespitst op elke gelegenheid om die op het podium aan de jarige aan te bieden. Ze had ook een verjaardagskaart bij zich met een chip erin die de hele tijd ‘Happy Birthday to you’ piepte, iets dat op stille momenten door de hele zaal te horen was.
Aan het eind, toen alle optredende artiesten met ballonnen op het podium stonden en de zaal Heesters toezong ter gelegenheid van zijn verjaardag, zag ze haar kans schoon. Ze besteeg het trapje naar het podium, maar werd resoluut teruggezonden. Toen vijf minuten later de show was afgelopen, probeerde ze het opnieuw, maar de gordijnen schoven al dicht en een jongen van de crew stuurde haar weg. Uiteindelijk, toen niemand oplette, wurmde ze zich alsnog achter het doek.
,,Hebt u die bloemen nog kunnen geven?’', vroeg ik aan haar, even later in de foyer.
,,Jazeker'’, zei ze, nog stikvol adrenaline. ,,Ik heb hem kunnen feliciteren en alles.'’
Ik zei haar dat ik de hele avond haar verjaarskaart had horen piepen, maar dat ontkende ze om het hardst. ,,Dat is gelogen!'’ Daarna wendde ze zich tot de camera van de Sachsenschau.
Alles bij elkaar was het een memorabele avond met Johannes Heesters, die monter zong dat hij niet hundert Jahre alt zal worden, maar honderacht en zelfs honderdnegen. De sigaret die zijn dochter Nicole hem op het podium aanbood, weigerde hij resoluut; de borrel die erbij kwam, sloeg hij in één keer achterover.
,,Er ist lebendige Theatergeschichte’', zei Ronald tegen de camera van de Sachsenschau, ,,aber kein Museumstück’'.
Normaal is Ronald niet zo’n mediatype, maar dit kwam uit de grond van zijn hart.
Het bijzonderste onderdeel van Sinterklaas-zijn is de blije rit te paard, door een dorp vol zwaaiende en lachende mensen. Zelfs dwarse zestienjarigen krijg je in Hollum met een combinatie van strak aankijken en onstuitbaar toezwaaien de puberende handen wel uit de jaszak.
Dit jaar was Sinterklaas op maandag en dinsdag. Er ligt sneeuw, overdag was er lichte dooi, ’s avonds en ’s nachts vroor het aan de grond. Kortom: kans op gladheid. Mijn vader liet me grinnikend afgrijselijke YouTube-filmpjes zien met Sinterklazen die ontluisterend van hun paard lazerden.
Daarom ging de rit in Ballum helemaal niet door en besloten ze in Hollum, dat de Sint per jeep door het dorp zou, zo'n legergroene zonder dak die aan Canadese bevrijders doet denken. Het muziekkorps had geen trek in glibberpartijen, dus de route werd sterk ingekort. De Stelp zat er niet eens in.
Na het schoolbezoek ging ik met een boek vol tekeningen en aandoenlijke kinderbriefjes (,,De vogels vonden het heel leker / En de poesen heben deze dag nog een vogel op ge geeten / En ik heb inderdaad leker ge zwomen’’) het laddertje op.
Abe, van wie de jeep is, hield zowel het laddertje en zijn hart vast, want Sint klom er passend onhandig op. Ik ging eerst op de achterbank zitten, maar dan ben je nauwelijks nog te zien.
,,Als de paus het kan, kan ik het ook!’’, riep ik dapper en deed de rit staand en een beetje wankelend.
Het is anders, zo’n pruttelende Amerigo op wielen, maar het wuiven en lachen was er niet minder om. Integendeel: hier passeerde immers een combinatie van de Sint, de paus en onze bevrijders.
(Dit is een bewerkte versie van de column die ik tussen mijn optreden als Sint en banevegen schreef voor de LC van woensdag 8 december. De bovenste foto is gemaakt door Jan-Theo IJnsen, de onderste door Jaap de Boer.)
Ballumer kinderen zijn hardnekkige doorvragers, die zich niet met een kluitje in het riet laten sturen. Geen verrassing, want Ballumers staan bekend om hun nieuwsgierigheid en ze weten meestal ook alles wel.
Sinterklaas kreeg vanmorgen op OBS 't Ienster de vraag hoe oud hij is. Toen hij zich daar met een wedervraag (wat denk je zelf) en een kwinkslag (zo oud dat hij de tel kwijt is geraakt) afmaakte, riep een meisje uit groep 5, 6, 7 of 8 (het verschil is moeilijk te zien) ,,Ja, nou weten we het nog niet.''
Twee slimmeriken uit diezelfde groep kwamen erop terug met strikvragen als ,,in welk jaar is Sinterklaas geboren''.
Ze bleken heel goed in internetten te zijn, dus op verzoek van de Sint gaan ze het zelf uitzoeken. (De heilige Nicolaas van Myra is van 268, jongens).
Bij Omke Johannes en tante Heerta in IJlst was het altijd vakantie, dacht ik als kind. De hele dag was er tijd om koffie en thee te drinken met enorme hoeveelheden zelfgebakken koekjes en appeltaarten. Tussendoor kon je met omke Johannes in een bootje bij de fuiken langs die hij her en der had staan, en onderweg lekker dromerig met je hand in het water hangen.
Er werd natuurlijk wel gewerkt, de stal stond vol koeien, maar dat leek omke Libbe allemaal te doen, de vriendelijke maar stille zoon. Hij is geen oom maar een achterneef, tante Heerta was de zus van beppe. Tante Heerte keek altijd een beetje zorgelijk, wat er misschien van kwam dat haar andere zoon, omke Wybren (hij staat bovenaan dit log) in Australie is omgekomen.
Omke Libbe stond gisteren in de Leeuwarder Courant, in de column van Bonne Stienstra. Want naast een zwijgzame werker was hij ook heel sportief. Hij schaakte en hij schaatste.
Dat wist ik, maar niet dat hij kennelijk heel goed schaatste: hij stond begin jaren zestig geregeld in de krant, een keer zelfs met foto (hierboven), toen hij tweede werd bij de Elfmerentocht in 1963. De winnaar, Henk Fennema uit Suameer, staat links.
Bij de Elfstedentocht van datzelfde jaar was Libbe Kerstma onderweg afgehaakt, meldde de Leeuwarder Courant destijds. Mankeert je wat, vroeg tante Heerta bezorgd. Nee, zei hij toen.
Maar nu, bijna een halve eeuw later, staat de waarheid alsnog in de krant: omke Libbe viel nadat iemand tegen hem was opgebotst en had daar een geknakte wervel aan overgehouden. Overigens schaatst hij helemaal niet meer, hij is 76.
Vandaag de felicitaties voor Sint Nicolaas (leeftijd onbekend) en voor Johannes Heesters (107). Vanwege Sint Nicolaas ga ik dinsdag niet mee naar het gala ter ere van Heesters' verjaardag, maar er komt als alles meezit wel een verslagje van op deze site.
Uitgerekend op de dag dat de LC meldde dat het Cambuur zo slecht gaat dat de spelerslonen amper betaald kunnen worden was er een Cambuurgala in het WTC-hotel.
Een cynische situatie is dat: lachende heren in smoking, dames in het lang, champagne, acrobaten, Syb van der Ploeg, kalfsvlees ,,in eigen jus'' (hebben kalveren eigen jus?). Spelers en medewerkers maakten een onbezorgde indruk: keeper David Meul zag vooral problemen in zijn vaderland Belgie, oud-speler Rene van Rijswijk gebruikte me als proefpersoon voor zijn theorie dat Hollumers zich eenvoudig voor het lapje laten houden. Tot nu toe had hij die vooral op Jan Bruin uitgetest.
Tegelijk weet iedereen dat het niet goed gaat. Ype Smid liep er rond, een enorme man met grijs haar die als redder van Cambuur wordt omschreven. Dat vindt hij zelf nogal voorbarig, hij leek er zelfs wat verlegen van te worden als je het zei. Want gered is het nog niet.
Een galaganger omschreef: ,,Dit is dansen op de vulkaan.''
Net als vorig jaar was ik er veilingmeester, tussen het hoofdgerecht en het toetje in. Omdat het vorig jaar lekker was gegaan (meer dan €50.000) had directeur Alex Pama jolig uitgeroepen dat hij de volgende keer een speciaal jacquet in Cambuurkleuren voor de veilingmeester zou hebben.
Dat was er nu: een knalgele Prins Carnavaljas met blauwe revers. Ik mocht verschillende gesigneerde voetbalshirts aanbieden, waaronder een van het Nederlandse elftal, twee fietsen in Cambuurkleuren, een race-clinic op de TT, een reis met prive-jet naar een wintersportoord plus een hotel daar, een thuis-optreden van Syb van der Ploeg. ,,Als u klein behuisd bent: hij speelt zelfs in de kast'', zei ik. Zelf vond ik hem wel geestig.
Het ging zo lekker dat spelers Serhat Koç en Mark de Vries spontaan shirts ter veiling aanboden, de laatste met de belofte dat hij het persoonlijk bij de koper zou komen bezorgen. Er klonk een zucht van begeerte aan een tafel met veel dames links van mij. Danny Guijt kwam een barbecue in zijn eigen tuin aanbieden, met zijn tafelgenoten van dat moment als personeel. Daar hadden de dames zo te horen weer minder mee.
Uiteindelijk werd er zelfs op mijn kanariegele jacquet geboden, dat dan ook ter plekke is verkocht.
Totale opbrengst €83.000. Daar was ik best trots op, want er waren minder spullen dan vorig jaar. Ik heb me als het ware heel even redder van Cambuur mogen voelen.
(De bovenste foto is gemaakt door Henk-Jan Dijks, de andere door Andries van Weperen. Op de site van Cambuur hebben ze het over een totaalbedrag van €84.250)
Het is wonderlijk, wat je allemaal kunt met een gewone MacBook.
Dit bijvoorbeeld, waar ik voor extra sfeer (en omdat het me aan de film deed denken) de muziek uit de trailer van 'Alien' onder heb gezet. Het is duidelijk hoe dit filmpje is gemaakt, ik had mijn hoofd beter stil moeten houden, maar het effect is er niet minder om.
Dit is Fenna (helemaal onderaan). Hoewel haar vader vertelde dat hij kostelijke stripboeken uit zijn verzameling veilig had opgeborgen om te voorkomen dat ze sneuvelen door grijpgrage kinderhand of woeste kleurpotloodkrassen, stonden er nog best veel.
Wonderlijke gedachte: ze heeft nog geen idee van Corto Maltese, Largo Winch, Blueberry of Barbarella. Zelfs niet van Kuifje, al heeft ze van zichzelf wel rechtopstaand haar. Het kan niet anders of ze gaat later van strips houden.
Op de poppeslok voor Arie (die alweer twee maanden is en gefascineerd en onafgebroken naar zijn rechtervuist staart) in Emmeloord werd ons Flevosap voorgezet. Voor ons was dit nieuw, maar wij komen dan ook niet uit de polder, waar de zeden en producten anders zijn. Deze had de smaak Appel, er zijn misschien ook nog andere.
,,Flevosap heeft meer smaak dan gewoon sap'', stelde Anko, altijd kritisch, op de terugweg vast. Een leus waar we ons allemaal in konden vinden.
,,This is real music'', zei Prince gisteravond in het Gelredome. ,,By real musicians.''
Daar zit natuurlijk een wereld van ruzies met platenmaatschappijen en internetbedrijven achter, want die heeft hij.
Michael Jackson, Madonna, Prince en ik zijn in hetzelfde jaar geboren, dat schept een band. Prince beseft dat zelf ook, hij speelde in het door hemzelf verzorgde voorprogramma 'Shake your body down to the ground' van Michael Jackson.
Later kwamen trouwens ook 'What have you done for me lately' van Janet Jackson, 'I want to take you higher' van Sly and the Family Stone, en 'Le Freak' van Chic voorbij.
Verder natuurlijk vooral eigen muziek, waarbij 'Kiss' een hoogtepunt was, omdat hij het na het refrein steeds even stillegde. Dat geeft een enorme spanning aan de toch al spannende muziek. In de tekst staat 'You don't have to watch Dynasty, to have an attitude', maar omdat niemand de serie 'Dynasty' meer kent, verving hij het nu door 'Desperate Housewives'.
Als ik het goed zag - ik stond halverwege - gooide Prince maar liefst drie van zijn gitaren het publiek in, nadat hij er een solo op had gespeeld. Collega Cor, die verder vooraan stond, zag het in elk geval met eentje gebeuren. ,,En die zag er ook nog heel bespeeld uit'', zei Cor.
Dat zegt wat over Prince. Die geeft niet zozeer om gitaren, maar om muziek en feest. Dat lukte hem goed: met de muziek maakte hij van het Gelredome, dat de gezelligheid heeft van een stapel gipsplaten, een disco met 30.000 bezoekers. Hij haalde er zelfs een stuk of dertig het podium op.
Wel vier, vijf keer bedankte hij het publiek en zei hij 'Goodnight', maar steeds kwam hij weer terug met nog meer. Uiteindelijk duurde het van ongeveer kwart over acht tot even na elven.
,,I don't want to go home'', riep hij.
,,Je mag wel met mij mee!'' riep een meisje dat naast me stond. Zij had aan het begin nog tegen een vriendin opgemerkt dat Prince toch echt wel heel erg klein is, met haar wijsvinger en duim benadrukte ze dat. Zelfs zij was om.
(De foto komt uit een filmpje dat ik toegestuurd kreeg, ik weet niet wie het gemaakt heeft)
Op het Filmfestival stond een tafel, eigenlijk een groot beeldscherm dat je met je handen kon bedienen. Je kon er oude filmpjes op bekijken, heen en weer slepen, vergroten of verkleinen.
Eentje heette 'Ameland'. Nou zegt dat niks, want het eindigde met een blik op de Brandaris vanaf de boot, maar de paardenreddingboot zat er wel in. Op de site van het Fries Film Archief staat dat het filmpje van Han de Vries en Keimpe Sikkema is en in de jaren vijftig is gemaakt. De hele film is langer dan het fragmentje dat in de tafel zat.
Halverwege was er ineens een stuk Sunneklaas, buiten en in het cafe. Ik vraag me alleen af: welk cafe is dit eigenlijk? Of staat dat ook op Terschelling?
Cinema Ascona kreeg twee cd-spelers, een mengpaneel, twee platenspelers en de hele foyer van de Harmonie tijdens het Noordelijk Film Festival om mee te spelen.
Je kunt, vond ik uit, je telefoon op de draaitafel zetten, met een beetje steun van een rol plakband, en hem rondom laten filmen. Dan krijg je een beeld van hoe een elpee de wereld beleeft. Zo dus.
Hij stond vrijwel in het midden, maar dat tolt nog best hard op 33 toeren. Hij wordt daarom zo nu en dan even met de duim afgeremd, voor speciale effecten.
Terwijl iedereen onwetend op het Noordelijk Film Festival zit is producent Dino de Laurentiis overleden.
Hij produceerde twee films van Fellini ('La Strada' en 'Le notti di Cabiria') in de jaren vijftig en groeide uit tot man achter steeds duurdere en ook meestal wat ordinaire films, die Amerikaanse successen naar de kroon moesten steken. De remake van 'King Kong' moest 'Jaws' overtroeven, 'Hurricane' kwam toen rampenfilms in waren, 'Dune' was een mislukte poging mee te snoepen van de 'Star Wars'-taart. Veel door hem geproduceerde films zijn een vervolg, als 'Amityville 2','Evil dead 2', of 'Hannibal' ('Silence of the Lambs 2').
Tussendoor zorgde hij ook voor prachtfilms als 'Danger Diabolik' en 'Blue Velvet', en voor bezienswaardigheden als 'Barbarella', 'Flash Gordon' en 'Bound', het debuut van de broers die later 'The Matrix' zouden maken.
In 1958, toen hij net die Fellini's op zijn naam had staan en een grootse 'Oorlog en Vrede'-verfilming met Audrey Hepburn, had hij belangstelling voor 'Sil de Strandjutter'.
Dat stond 52 jaar geleden, op 10 november, in de Leeuwarder Courant. Hij wilde het boek laten verfilmen als 'Love and North Sea'. Van die plannen, waarvoor hij filmsterren naar Terschelling wilde sturen, is nooit meer iets vernomen.
Het stond op mijn lijst 'Dingen om Dino de Laurentiis te vragen als ik hem ooit tref', maar dat komt er nu niet meer van.
De hippies van Leeuwarden hadden een hoge vertakkingsgraad, blijkt uit een diagram op de muur in het HCL. Daar is een tentoonstelling is over de roerige dagen van politieke partij Axies (nu PAL/GroenLinks), jongerencentrum Hippo (dicht wegens onderlinge ruzie en grondspeculatie) en de Powwow-muziekfestivals in de Harmonie.
Zaterdag was er een reunie in Zalen Schaaf, waar al die inmiddels zestigjarige babyboomers bij elkaar kwamen. Iedereen droeg een sticker met zijn naam. De meesten zagen er onopvallend uit, maar er waren er ook die zich van binnen nog precies als toen voelen en hun uiterlijk daaraan hadden aangepast.
Ik zou tijdens het diner in drie blokjes van twintig minuten op het toneel mensen ondervragen over vroeger, over de drugs, de vrije liefde, de redding van de Leeuwarder binnenstad. Want er waren plannen van de almachtige PvdA vol van parkeergarages, rondwegen en doorgaande routes waar de hele binnenstad aan ten onder zou zijn gegaan. Als die hippies zich niet zo hadden verzet, was Leeuwarden nu een soort Drachten of erger.
Piet van der Wal drukte me bij de deur een bon in handen voor het diner. Je moest het zelf opscheppen bij een buffet en het rook lekker.
,,Het lijkt me het beste'', zei hij, ,,als je eerst die gesprekken doet en daarna even wat eet.''
Best.
Dus drie keer twintig minuten later, met enige uitloop, geroezemoes in de zaal omdat de mensen elkaar te veel te vertellen hadden en een verward en verontwaardigd slotwoord van Sjoerd Cuperus later stapte ik voldaan van het toneel.
In de zaal werden juist de tafels opzij geschoven om de dansvloer leeg te maken, voor de hippiebandjes die zo zouden komen. Het buffet was al verdwenen, met schalen, tafels, bestek en al. De kok stond buiten te roken, de afwasmachine raasde in de spoelkeuken.
Het was kortom een avond vol love, peace, happiness en een lege maag.
,,Never trust a hippie'', zei Jaap later, die punk is geweest.
Het orgel is een mannelijk instrument, de piano is vrouwelijk, vertelde Herr Seele gisteren in de Doopsgezinde kerk in Leewarden. Dat is omdat men achter het orgel ook met de voeten op pedalen trapt en daarbij de benen steeds wijd moet spreiden en weer sluiten. ,,Daarom zijn er ook weinig vrouwelijke organisten'', voegde hij toe.
,,Pff, ik wil wel eens met die man in discussie'', blies een dame achter me.
Herr Seele is de tekenaar van Cowboy Henk, samen met Kamagurka. Daarom zette hij eerst vlot de kop van cowboy Henk op een vel papier, voor (vooraleer zouden Vlamingen zeggen) hij aan zijn verhaal over piano's in het algemeen en Pedalflügels in het bijzonder begon.
Want hij is ook, onder zijn gewone naam Peter van Heirseele, pianostemmer, -restaurateur en -verzamelaar. Hij bezit zoveel piano's, dat de vleugels bij hem in Oostende op de zijkanten tegen elkaar staan.
Bovenal is hij een ambachtelijk liefhebber: zijn duizelingwekkend verhaal, van bijna een uur lang, was pure liefde voor het instrument. Hij wilde, leek het, de hamertjes ter plekke wel uit de piano rukken om het publiek te tonen hoe grandioos het allemaal in elkaar steekt.
Hij was zeven uur onderweg geweest van Oostende naar Leeuwarden om er een door hem gerestaureerd Pedalflügel te brengen, eigenlijk een piano op een kist met nog meer snaren erin, en hamertjes die met de voeten bediend worden. Op het fotootje zie je de pianotoetsen rechtsbovenin en de brede kruk - meer een bank - op de kist, die voor het effect werd opengelaten.
Mozart had een Pedalflügel, Chopin schreef ervoor en Schumann ook, maar er zijn er maar een paar over.
De pianist kan met de linkerhand interessantere dingen doen dan alleen de bas spelen. De bas klinkt ook veel zwaarder, ,,het is drum and base'', zei Herr Seele. Anderzijds: de rechtervoet komt nauwelijks aan het 'gewone' rechterpedaal toe, om de klank na te laten galmen.
Nou ja: Leo van Doeselaar, die organist is en dus gewend om zijn voeten te gebruiken, speelde er Schumann op. Zo klinkt het:
Let op die voetjes!
Na afloop vroegen we Herr Seele of hij zelf wel eens pianospeelde. Want tijdens zijn verhaal ging hij nu en dan wel achter het toestel zitten, maar hij raakte het klavier niet aan.
,,Nooit'', zei hij. Enkel als een piano pas gestemd is, ,,wil ik de toetsen wel eens beroeren'', maar dan alleen om de dissonanten te horen, die op een piano mooier klinken dan waar ook.
Trouwens, hij had ook moeite om uit te maken wat 'zijn' instrument was, hij speelde er verschillende, waaronder de gitaar en blokfluit. De piano was dat in elk geval niet: die is hem te ernstig. Waarna hij in een verhaal over jazz en pop losbarstte, uitkwam bij de punk en meldde dat de elektrische gitaar zoals The Ramones hem bespelen op zijn best klinkt, meer dan de mooispelerij van Eric Clapton.
Bovendien is de piano eigenlijk een dood instrument, kwam hij terug. De hele negentiende eeuw door waren er elke vijf jaar wel revolutionaire verbeteringen geweest, maar sinds 1890 staat het stil.
Dat ze voltooid zijn kun je zien aan de kleur: piano's zijn nu meestal zwart. Toen ze nog volop ontwikkeld werden waren ze dat nooit. Zwart, zei Herr Seele, is abstract en een teken van gezag. ,,Net als bij een dirigent, die een jas van alle kleuren aan zou kunnen doen, maar ook altijd zwart draagt als hij leiding gaat geven aan een orkest.''
Naschrift
Via Fedde kwam Herr Seele op deze website en las bovenstaand. Hij reageert:
Uitstekend stukje van die mijnheer! Ik heb het meteen op m'n facebook gezet. Goede foto's he! Ze lijken haast in negatief. Is dat de lichtinval daar in de kerk? (...) Ik vond het erg geestig in Leeuwarden (...) waar iedereen hip wilde zijn, vooral bezig was met zichzelf en met mee zijn met de tijden, vond ik. Maar om zo'n stad goed te leren kennen is iets meer tijd nodig.
Deze Buzz Lightyear is in het echt twee, misschien drie centimeter hoog. Hij is van Jelle, die nog niet jarig is maar het zaterdagmiddag wel vierde. Met mijn telefoon maakte ik er een pseudopolaroid van, het bruine kleurtje heb ik er net in gefotoshopt.
Vorig jaar maart fietste ik naar Tiny Mulder, want ik wilde haar al jaren van alles vragen over haar Friese vertaling van 'Jabberwocky', het nonsensgedicht van Lewis Carroll.
Haar vertaling had ze lang niet gezien, maar nu ze die herlas werd ze er helemaal fleurig van. ,,Ik vind dit perfect'', oordeelde ze.
Waarna we een levendig gesprek over haar woordvondsten hadden en haar aanstekelijk enthousiasme voor alles van Lewis Carroll, dit gedicht en 'Alice in Wonderland' voorop.
We hadden het ook over de vorige keer dat ik haar sprak, in 2001. Op 11 september was er in de Prinsentuin de afsluiting van een poëzieproject, waarin een van haar eigen gedichten, 'Bitterswiet', in een heleboel andere talen was omgezet.
Net daarvoor bekeken we op de redactie livebeelden van een vliegtuig dat zich in het World Trade Centre in New York boorde. Het zag er afschuwelijk uit en ik fietste naar de Prinsentuin met het idee dat de Derde Wereldoorlog misschien zou beginnen terwijl ik daar een literaire bijeenkomst zat te verslaan.
Bij binnenkomst deelde ik mijn bezorgdheid met Teake Oppewal, die bij het Fries Letterkundig Museum werkte. ,,New York is ver weg'', suste hij, wat mij er niet geruster op maakte. Ik kon mijn aandacht er niet bij houden en schreef dat ook in mijn stukje, dat half over die dreiging ging en half over de bijeenkomst.
Daar voelde ik me tegenover Tiny Mulder wat schuldig over, zij kon dat niet helpen. Gelukkig had ik haar de volgende dag aan de telefoon en ze was heel tevreden. Sterker nog, ze was zelfs boos op de organisatoren, die haar niets over het wereldnieuws hadden verteld. Dat hoorde ze 's avonds pas op de autoradio, toen ze onderweg naar huis was.
Het was voor haar extra schokkend, want haar zoon woont in Pittsburgh. Daar was dat vierde vliegtuig naar onderweg, waar de kapers uiteindelijk door de passagiers werden overmeesterd.
Vanmorgen is Tiny Mulder overleden. Ze werd 89, lees ik. Het mag zelfzuchtig klinken, maar ik ben blij dat ik het met haar over Jabberwocky heb gehad.
Zoë heeft een schilderij gemaakt van de eendenvijver, waar ze met opa heengaat als ze op het eiland is.
Anders dan veel kunstenaars is ze bereid om uit te leggen wat het allemaal voorstelt: daaronder zien we haar en opa, de bruine stippen zijn brood, de gele stippen zijn bloemetjes en op het schiereiland in de vijver zien we de twee geiten die daar in werkelijkheid ook wonen en van wie ze feilloos de namen en de eigenaardigheden kent.
Dit is de betreffende eendenvijver, maar dan arty op de foto gezet met mijn mobieltje.
En voor wie zich werkelijk afvraagt op welk eiland zich dit afspeelt, deze foto, gemaakt in een winkel. Duidelijk is dat de herkenbaarheid van de vuurtoren niet afhangt van het aantal ringen.
Even voor achten stond er ineens een dweilorkest voor de deur van de Leeuwarder Courant. Alsof het groot feest was speelden ze in de maandagochtendschemer schetterende huppel- en inhaakmuziek. Ze sloten elk nummer af met een wild en blij geraas.
Na twee of drie nummers riepen ze uit volle borst: 'Deur open! Deur open!'. want hoewel er al wel mensen aan het werk waren, die verbaasd en wat loom uit de ramen naar dit gezelschap keken, de voordeur zat nog dicht.
Even later stonden ze in de hal, waar ze nog een reeks nummers deden voor een handjevol welwillende toeschouwers.
,,Het is Friese muziekweek'', wist een collega. ,,Ze waren al bij zangeres Anneke Douma, ze zijn vanaf zes uur vanmorgen onderweg.''
Wie professioneel pret wil maken, moet daar heel wat voor over hebben.
(Ze heten de Menamer Feintsjes, hoor ik, en ze hebben eerder ook op het station opgetreden. De foto daarvan is van Spoon 058. Die Friese muziekweek is een actie van Omrop Fryslân en als ik hen een verzoekje mag doen: morgen graag een Mariachi-orkestje.)
Zaterdag was er een quiz over Leeuwarden, als afsluiting van de dag van de Leeuwarder geschiedenis. Met Hans Jorna, die erg goed bleek te zijn in het herkennen van oude foto's, mocht ik de eer van de binnenstad verdedigen, al ben ik niet echt een stadskenner.
Naast oude foto's waren er filmfragmentjes en cryptische toneelstukjes. Zoals van twee in toga gehulde heren, die tegen elkaar iets over 'H21' zeiden en 'twaalf ballen'.
Pas toen het antwoord werd verteld realiseerde ik me dat ik jaren geleden de film 'Mata Hari, agent H21' met Jeanne Moreau heb gezien. Om kort te gaan: de binnenstad won niet.
We troosten ons met de gedachte dat de winnaars dan wel veel van de geschiedenis van het centrum weten, maar er niet middenin wonen, zoals wij. Over hun nieuwbouwwijk Zuiderburen zijn op zijn vroegst over vijftig jaar historische vragen te stellen.
Gerard had bij zijn laatste les voor de herfstvakantie de scholieren laten zien hoe je simpel een boerka kunt vouwen van een theedoek, met kijkspleet en al. We geloofden er niks van dat dat kan zonder de doek kapot te scheuren of knippen, maar hij hield voet bij stuk.
Een demonstratie liep echter op niks uit.
Het enige dat we de volgende ochtend konden bedenken hoe het wel kan met slechts een doek is als je hem als driehoek vouwt, die je als hoofddoek omdoet waarna je de twee punten voor je neus langs wikkelt. Maar daar heb je een veel grotere lap stof voor nodig.
(Dit was allemaal vrijdagavond op de verjaardag van Jan, naast het IJ, waar de volle maan zo pittoresk over scheen dat ik het niet kon laten er een plaatje van te maken.)
Vroeger was de Waddenvereniging zeer taboe op Ameland. Dat waren lui uit de Randstad, die de eilanders hun vrijheid en hun inkomen niet gunden, daar kwam het op neer.
Als ik me goed herinner is er een tijd geweest dat we in de Zwaan glazen verkochten met het logo van die vereniging erop, maar later was dat niet meer zo. Sterker nog, er kwamen boze posters in het cafe met de tekst 'Vrije vogels / Gekooide mensen'.
Nog sterker: in de jaren tachtig is een keer een groepje medewerkers van de Waddenclub, die op een markt in Nes zouden staan, door boze eilanders met stand en al op de veerboot naar Holwerd gezet.
Die club dus. Zaterdag voeren ze met zeven boten naar de waddeneilanden en de Eemshaven, met leden, bestuurders en pers. Ik mocht met de MS Boschwad mee naar Ameland. Onderweg zou de boot aanleggen bij een zandplaat, waar liefhebbers onder leiding de biodiversiteit konden bekijken.
De leden van de Waddenclub gingen enthousiast op blote voeten en in korte broek het water in, om groepsgewijs schelpen in zeefjes te doen. Het aantal gevonden kokkels werd meteen doorgetwitterd.
Ik ging niet het water in, maar kletste in de stuurhut met George Smallenbroek (rode trui) en Johnny Koster, twee pensionado's die wel vaker op het wad varen.
Koster ging lekker in discussie met Waddenclubvoorztter Alexander de Roo (rechts op de foto), op zo'n toon van 'jongen, jongen, jij komt er nog wel achter'. ,,Het grote geld wint altijd'', hield Koster hem keer op keer voor.
Dat kletsen kon op zijn dooie akkertje, want de boot raakte vast op de plaat en moest anderhalf uur op vloed en een passerende veerboot wachten om weer vlot te komen. ,,Zo is het op het Wad!'', riep Smallenbroek om voor de wat ongeduldig wordende natuurliefhebbers. ,,Als het niet zou droogvallen kon je net zo goed naar het IJsselmeer.''
Heel gezellig en onschuldig allemaal, vond ik zelf. Hierboven staat het stukje dat ik er voor de LC over schreef. Maar die avond kreeg ik op Ameland een sms'je van een Nessemer die me op de Boschwad had zien stappen. ,,Hoe was het met de waddenclub'', schreef hij. ,,Foute boot!!'' (Ook fout: Alexander de Roo is geen directeur van de club, maar voorzitter. Gelukkig staat het in een groot deel van de kranten goed, maar het vergalt altijd het plezier in zo'n stukje.)
Zeer tevreden over het fototoestelletje in mijn mobieltje, ook al doet het artistiekerig met die randjes eromheen. We hebben net koffie gedronken bij Tante An, waar ik nog niet geweest was, en zijn weer helemaal bij met al het nieuws.
De foto is een beetje nabewerkt. Ze staat er mooi op (zelf zegt ze: ,,t Kan ermee door, maar ik ben geen achttien meer'') en doet iedereen de groeten. Vooral ,,de jongelui in Amsterdam''.
