De verbazingwekkende V&D-brand

Op donderdag 21 maart 1963 woedde er een nog steeds legendarische brand in het pand van Vroom & Dreesmann aan de Nieuwestad in Leeuwarden. Dat was op een donderdag en er hebben wel duizend mensen staan kijken. Veel van hen hebben het er meer dan een halve eeuw later nog steeds over.


Wat ik niet wist, maar zondagmiddag hoorde van oud-brandweercommandant Gert van Meegdenburg (ik interviewde hem voor publiek in het Historisch Centrum Leeuwarden) was dat de Leeuwarder brandweer in die tijd een schertsvertoning was.

Je kunt het aan de foto hierboven wel zien, wees hij aan, sommigen hebben niet eens uniformen. De brandweer van de vliegbasis kwam er aan te pas, die zijn daar later nog voor gehuldigd op het stadhuis.

De Leeuwarder Courant had een verslag van die huldiging. Burgemeester Adriaan van der Meulen zei dat de schade zonder de militaire hulp veel groter zou zijn geweest. Er waren 320 militairen bij geweest, deels om het publiek op afstand te houden.

Basiscommandant J. L. Bosch zei: we moeten er maar niet meer over praten, bel de volgende keer gerust weer, dan verlenen we opnieuw bijstand. ,,Het militaire element staat met beide benen in het maatschappelijk leven.''

Dit nooit weer, zeiden ze in Leeuwarden en ze besloten een professionelere brandweer op te zetten. Zo is Van Meegdenburg als jonge knaap naar de stad gekomen en hij is nooit weer vertrokken.

Dat van die knullige brandweer van toen verbaasde me gistermiddag al en het verbaast me een dag later nog steeds. Het kan toch bijna niet zo zijn dat een stad dat niet beter voor elkaar heeft? Waren er voor 1963 dan geen grote branden die als wake-up call hebben gediend? Van Meegdenburg wist het ook niet.

Het is in ieder geval goed gekomen, al had dat nog wat voeten in de aarde. En tegenwoordig, vertelde de huidige commandant die ook in de zaal zat, rukken ze zo'n 800 keer per jaar uit; 200 keer vanwege automatisch brandalarm (meestal loos), de rest is ongeveer de helft voor brand, de helft voor hulpverlening. Van mensen uit auto's zagen tot katten uit de boom halen.

(De bovenste foto komt van het Historisch Centrum Leeuwarden, de andere is van Ad Fahner.)

Animal Planet

Rinkelen zou een voorkeur kunnen hebben voor kattenbrokjes, maar hondenbrokken, daar spuugt hij ook niet in. Even een stukje Animal Planet, gewoon in de kelder.

Rinkelmans winterslaap

Vanmiddag klonk er vanonder de vloer ineens het vertrouwde gerinkel van een glazen fles die over stenen rolt. Het was de egel die in mijn kelder zit. Gisteren zag ik hem voor het eerst.

Toen ik hem vanmorgen checkte lag hij (of zij) in diepe slaap in een doos met bedrukte pennen, het lijfje ging regelmatig op en neer met de ademhaling.

Maar nu rolde hij weer met het lege jampotje. Heen en weer, de hele tijd. Mogelijk heeft hij door dat  er dan iets gebeurt, alsof het een bel is bij een diner. Tenslotte kom ik dan trouw de kelder in, leg hondenbrokjes neer en giet water in een schoteltje.

Daarom noem ik hem Rinkelman.

Terwijl Rinkelman met duidelijk hoorbare slokjes het water opdronk, keek ik rond naar een geschiktere slaapplaats dan die doos met pennen.

Er stond nog een kistje van wijnkoperij Wielinga, maar dat was zo'n smalle voor een fles.

Voor alle zekerheid legde ik die toch open neer. Rinkelman zat er met zijn snuit tegenaan, maar reageerde er verder niet op.

Toen ik even later keek, was hij weer in de doos met pennen gaan liggen. Wat te doen? Naar Slijterij Jelle aan de Voorstreek! Drink minder, maar beter, staat er op zijn vlag.

Wijnkratten hadden ze wel, vertelde de vrouw achter de kassa toen ik had uitgelegd waar ik voor kwam. Maar die zijn prijzig - ze stelde voor een kruisvormige doos te doen, die als verpakking voor bier bedoeld is.

,,Als ik dat stro-achtige spul erbij krijg'', zei ik. Ze deed er zelfs wat extra in. Klaar voor 2.50.

Toen ik met de doos aankwam lag Rinkelman alweer in diepe slaap in de doos met pennen en het water was op.

Met een handdoek om hem heen tilde ik hem op - hij werd er niet eens wakker van, of hij deed alsof - en legde hem in het bierdoosje. Dat in zijn geheel heb ik weer in de doos gelegd, paar blaadjes erbij voor het echte natuurgevoel, klaar.

Benieuwd of hij morgen weer rinkelt.

Dierenraadsels in de grote stad

Al een paar dagen, weken geloof ik zelfs, denk ik af en toe: wat zijn de buren toch steeds met lege flessen in de weer. Hoorde ik een gedempt, rinkelend geluid.

Zojuist zat ik Toni Erdmann te kijken, en in die film brachten ze een bezoek aan het Roemeense platteland. Ook daar hoorde ik, in de verte, dat gerinkel. Het ging door toen ik de film op stop zette.

Het leek ergens uit mijn huis of tuin te komen, maar het was zachter bij de keuken.

Dus kwam ik op het idee eens in de kelder te gaan kijken. En ja - de zak hondenvoer lag daar op zijn zij, en verderop was een egeltje (erinaceus europaeus) bezig een leeg jampotje over de estrikken te rollen. Alle andere (lege) jampotten lagen ook om.

Het diertje vluchtte naar onder het wijnrek en daar zit hij nu nog.

Ik heb een jampotdeksel gevuld met hondenbrokjes, kan nooit kwaad lijkt me, en dat tot bij zijn snuit geschoven. Ook heb ik een schoteltje water neergezet. Tenslotte ligt er nu een handdoek, misschien wil hij zacht liggen, of ergens onder, want in de kelder is het best koud.

Hoe een egel in een kelder komt weet ik niet. De meest voor de hand liggende verklaring is dat hij van de straat komt, bij de raampjes (vroeger waren dat van die kolenstort-luiken) is gekomen en vandaar naar binnen is gevallen.

Wie nog tips heeft voor het verzorgen van egels, of wie me kan vertellen of een tuin beter voor een egel is dan een kelder: meld je maar. Ik weet bijna niks van egels, behalve dat je ze nooit melk moet geven.

Edelhuisje bij de Welkoop (update)

Allerlei mensen wezen me erop dat ik een 'egelhuisje' kan kopen bij de Welkoop, dat ik dan met bladeren en takken zou moeten vullen.

Vanmorgen keek ik even in de kelder: de brokjes en het water waren op, de egel was onder het wijnrek verdwenen.

Hij lag even verderop in de doos met plastic pennen die we ooit voor speeddating De Fonk hebben laten bedrukken. Er liggen ook kartonnen 3D-brilletjes in, die over zijn van Cinema Ascona, de sciencefiction-editie.

Dat werkt dus ook, voor een kelderegel. Hij (of zij) heeft een mooie, regelmatige ademhaling. Dat komt volgens mij wel goed met die winterslaap.

Een Van Gogh kopen

,,Raar dat niemand een Vincent van Gogh wil kopen'', zei een man die me passeerde op de hoek van de Voorstreek en de Nieuweburen. Hij had een tas bij zich met daar weer een plastic tas in en keek mij aan.

,,Mijn Van Gogh wil niemand kopen'', zei hij. ,,Hij is maar tien euro.''

,,Dat is wel bijzonder'', zei ik. ,,De meeste Van Goghs zijn veel geld waard.''

,,Wilt u hem niet kopen?'', wilde hij weten. ,,Hij is maar tien euro. Ik wil hem verkopen want ik heb honger. Ik ben dakloos. Dan kan ik wat patat kopen.'' 

,,Nou ik heb het huis al vol hangen'', zei ik. ,,Waarom probeert u het niet bij het museum?''

,,Heeft u dan geen twintig eurocent voor mij?'', vroeg de man.

,,Daar kunt u nooit patat voor kopen'', zei ik.

,,Maar ik heb ook nog wat muntjes'', zei hij.

,,Weet u wat'', zei ik. ,,Ik geef u een paar munten van 20 eurocent, en dan wil ik de Van Gogh even zien en een foto maken.''

,,U kunt hem ook kopen'', zei hij. ,,Het mag ook voor vijf euro.''

,,Nee ik hoef hem niet te kopen'', zei ik. ,,Alleen even zien.''

Hij haalde hem uit de tas en hield de Koffiemalende Vrouw omhoog, die in museum Kröller-Muller hangt. ,,Het is natuurlijk wel een reproductie'', zei hij. ,,Als hij echt was, dan durfde ik daar niet mee over straat te lopen.''

I don't know but I've been told

Zojuist verschenen hier Arjan Geertsema en cameraman Amar van Dijk, om me vragen te stellen over gender-stereotypering op filmposters, want daar doet hij onderzoek naar, voor een schoolproject. Dat mannen meer vooraan staan op filmposters en meestal ook stoerder, zeg maar. De documentaire die deze twee erover maken wordt binnenkort bij de NHL vertoond.

Arjan is van de generatie die opgroeide met Jurassic Park, vertelde hij. Top Gun en Pulp Fiction zijn twee van zijn favorieten.

,,Wat is jouw favoriet'', vroeg ik Amar, die met de lichten en zijn camera in de weer was. ,,Full Metal Jacket'', zei hij, zonder aarzelen.

Mijn man! Hij bleek ook van andere films van Kubrick te houden, ,,elk beeld is een compositie'', al had hij Barry Lyndon niet gezien.

,,Wat volgt er dan op I don't know but I've been told...'', vroeg ik. Want dat is wel zo'n ding uit Full Metal Jacket dat je bijblijft, wat die Marines ritmisch zingen terwijl ze in een drafje lopen.

Amar dacht er even over na en zei: ,,Ik weet het niet. Ik ben meer van het beeld dan van de taal. Ik weet wel wat ze zeggen als ze met die geweren lopen: This is my rifle and this is my gun, This is for fighting and this is for fun.''

Arjan zat intussen op zijn telefoon te zoeken. ,,I don't know but I've been told air force wings are made of gold'', las hij voor.

,,Die is het niet'' zei ik. ,,Het begint met eskimo.''

Na het filmen vroeg ik Amar of hij het al wist.

,,Eskimo...'', begon ik.

,,Pussy?'', vulde hij vragend aan. Hij zat op de goede weg.

,,Is mighty...'', zei ik.

,,Cold!'', zei hij.

Al met al een mooi Kubrickmomentje.

Dweilorkesten en babyfoto's

Tijdens een optreden van De Feintsjes, dweilorkest uit Menaam, in Neushoorn ging ik op zoek naar water voor Schumi. In Neushoorn was woensdagavond Iepen Up, een wekelijkse talkshow van Jacco de Boer. Die ging deze keer over schaatsverhalen, vandaar dat dweilorkest steeds.

In de hoek wenkte een jongen me die ik wel eens vaker in Neushoorn had gezien, maar die ik zo eentweedrie niet herkende. Hij pakte zijn smartphone, zocht daar iets op en liet me toen een foto zien van een man, gehurkt in een tuin met een baby op zijn knie. Het was toen blijkbaar fris, want de man had een jas aan, en de baby droeg een muts.

Ik nam aan dat hij pas vader was geworden en me zijn baby wilde laten zien. ,,Mooie baby'', riep ik boven het blaasorkest uit.

Hij bleef me glimlachend aankijken, of hij meer verwachtte. Ik keek wat beter en dacht, die kop van die man, met die kalende plek, en die lange witte jas - die ken ik toch? Dit zou ik wel eens zelf kunnen zijn.

,,Ben ik dat soms? Ben jij die baby?'', riep ik.

Ja, dat was hij. ,,Mijn vader is Wiebe van der Hout'', riep hij. Wiebe is een collega van me.

,,Ben jij Rutger?'', vroeg ik. Ja dus.

We hebben ter plekke de foto nog eens gemaakt. Maar dan dus wel vierentwintig jaar later, gespiegeld, en met een hondje erbij dat op zoek was naar water. Dat is die donkere vlek onderin.

(Onderste foto: Marinthe de Hek)