Licence to Sloop

Aftitelingen van films lees ik altijd helemaal, voorzover ik het zo snel kan volgen. Dus ook die van de jongste James Bondfilm, Spectre, waar ik vanmiddag heen ben geweest.

Ze hebben zich er bij deze film een beetje met een Jantje van Leiden van af gemaakt, want er staan af en toe zinnen als Dank aan alle chauffeurs. Dan schieten de titels sneller op natuurlijk, ze hebben tenslotte in Engeland, Rome, Mexico en Marokko gefilmd en op al die plaatsen waren chauffeurs.

Maar: naar Friesland zijn ze niet gekomen. Ik zeg dat omdat me op weg naar huis Jelle Hiemstra te binnen schoot, die in Provinciale Staten zat namens de partij Friese Koers. Die had af en toe grootse ideeën, zoals 'Haal Shakira naar Friesland', of 'zorg dat ze in Friesland opnamen komen maken voor een James Bondfilm, dan volgen de toeristen vanzelf'.

Hij beval nadrukkelijk de bruine vloot en de Sneker Waterpoort aan. Maar de Friese Koers heeft sinds de verkiezingen van begin dit jaar geen zetels meer en James Bond is niet eens in de buurt van de Waterpoort geweest.

Moeten we misschien ook niet rouwig om zijn, want in Spectre gaat nogal eens een gebouw tegen de vlakte. Daar houdt Bond van. Wat hij doet, doet hij grondig en naast een Licence to Kill heeft hij vermoedelijk ook een Licence to Sloop. Het is een onderhoudende film, hij ziet er mooi uit en er gebeurt van alles, maar zo goed als Skyfall is hij niet.

Toen de aftiteling voorbij was, was de zaal (toch al niet vol, een man of vijftien) leeg. Ik liep door de hal en de jongen die achter de balie aan het schoonmaken was, schrok.

,,O, was U nog binnen!", riep hij. ,,Ik dacht dat ik het goed geteld had en iedereen er al uit was. Ik had de deur al op slot gedaan, want dit was de laatste middagvoorstelling."

,,Ik lees aftitelingen altijd helemaal tot het eind", zei ik. Je hebt altijd het gevoel dat je iets uit moet leggen, alsof je iets onbehoorlijks hebt gedaan.

,,U hebt groot gelijk", zei de jongen. ,,Daar heeft u tenslotte ook voor betaald."

Zo had ik het nog nooit bekeken.


(Het plaatje komt uit de trailer en is dus eigenlijk van Sony, MGM of Columbia. Als je het echt ruim neemt, is dat het enige min of meer Friese aan de film, trouwens. De cameraman is Hoyte van Hoytema, die me vijf jaar terug heeft verteld dat hij verre Friese voorouders heeft. .)

Kans op neerslag nul procent

Leeuwarden, 25 oktober, rond twaalf uur. Overwegend zonnig, 13 graden, windkracht 3, kans op neerslag nul procent. Lekker weer voor een herfstwandeling en het stukje dat ik zojuist op dit blog begon is uitgemond in de LC-column van morgen. Als Cambuur - ADO tenminste een beetje fatsoenlijk afloopt.

Mannen en literatuur

Twee van de deelnemende schrijvers zochten na afloop van de tweede editie van Literair Festival Het Vliet hun hotelbed op, maar de rest dronk nog wat in de kelderbar Vinnie & Jo.

 Waar het door ontstond weet ik niet, maar ineens zaten schrijvers Mohammed Benzakour (De koning komt) en Willem Schoorstra (Pier) aan de bar te armpjedrukken. Benzakour, glimlachend maar fanatiek, won. ,,Ik ben ook hovenier", pochte hij. Dat zou de kracht verklaren.

Dat maakte een soort wedstrijd los, waar de een na de ander aanschoof om ook met hem te armpjedrukken, op de foto's staan Schoorstra, Marleen Stelling, Moniek Dijksman, Jan Douwstra, Jacco de Boer (die verloren allemaal van hem) en Peter van der Molen (gelijkspel).




Ik zat er ook tussen (en verloor), daar heeft Jaap dit filmpje van gemaakt.

,,Gekke combinatie, eerst literatuur in een snackbar en dan armpjedrukken in de kroeg", zei ik tegen Mohammed. ,,Ach, we zijn allemaal mannen", zei hij. Ook de vrouwen, bedoelde hij waarschijnlijk.

'Waar wij naartoe gaan, hebben we geen wegen nodig'

Begin dit jaar schreef ik de column hiernaast over de toekomstvoorspellingen die gedaan worden in de film Back to the Future II, waarin ze naar 21 oktober 2015 vliegen.

,,Ik hou niet van films in de toekomst", vertelt regisseur Robert Zemeckis in een veel later gemaakt interview. ,,Want de voorspellingen kloppen nooit. Zelfs Stanley Kubrick had het mis, met 2001 A Space Odyssey."

Zo is het.

Verwacht vandaag toch allemaal verhalen over wat er wel en niet is uitgekomen uit die film - meer niet dan wel. We hebben nog steeds wegen nodig en in de film heeft helemaal niemand een smartphone of internet.

Een gat in de muur

Voor me op de pier stonden vier mensen, twee vrouwen, een man en een jongen met een fototoestel om zijn nek. Een van de vrouwen, zo'n vief type met een paardenstaart en een bodywarmer, was aan het vertellen, met een licht Amsterdams accent: ,,Je moet op het strand een leeg stuk uitzoeken en dan heel hard gaan schreeuwen. Dat heb ik gelezen, dat is heel goed voor je, dan ben je je agressie kwijt.''

Daar ging ze nog wat op door, tot de man zomaar ineens zei: ,,Ik heb wel eens een gat in de muur geschopt."

,,Echt waar?" zei de vrouw. ,,Een gat in de muur?"

,,Zo boos was ik'', zei de man.

,,Wat een agressie heeft die man", zei de vrouw tegen de andere vrouw, die glimlachend knikte.

,,Ik weet nog best waar het om ging", zei de jongen met het fototoestel. ,,Het ging helemaal nergens over."

,,Dat is altijd zo met ruzies", zei de vrouw. ,,Die gaan nooit ergens over."

Ik liep achter ze aan de boot op, want al ging het misschien nergens over, ik was toch nieuwsgierig hoe het met die boosheid zat.

,,Het is nog niet eens zo lang geleden", ging de man door.

,,Nee, het was nog maar pas", zei de vrouw die verder nog niks had gezegd.

De andere vrouw: ,,Was het nog maar pas? Waar was je dan zo boos over?"

Hij: ,,Dat ga ik nou niet vertellen."

Zij: ,,Daniel is wel eens zo boos geweest, dat hij een deuk in de tank van zijn motor heeft geslagen. Zo met zijn vuist."

Toen waren we op de boot en ging het gesprek over of ze boven of beneden zouden gaan zitten.

(Het plaatje komt van het busstation in Leeuwarden, waar luchtfoto's van Friesland hangen.)

Selfie: Der Himmel über Berlin

In Berlijn is een Festival of Lights, dat voor een groot deel bestaat uit projecties op gebouwen. Maar op de Marlene Dietrich-Platz staan een stuk of zes verlichte vleugels met neon-aureolen, Angels of Freedom heten ze.

Ze zijn van verschillend formaat, het is de bedoeling dat je jezelf ermee op de foto zet. Op de grondplaat staat hoe je je voeten moet zetten voor het beste resultaat.

Ik kon de verleiding niet weerstaan een selfie te maken, maar die leek nergens op. Selfies zijn shit, deze ook, van zo dichtbij blijft er niks van over.

Een meisje bood aan om een foto te maken van wat grotere afstand. En die is echt  fabelhaft geworden.

Om in filmtermen te blijven: ik vind het een mengeling van John Philip Law in Barbarella, Jonathan Pryce in Brazil, Emma Thompson in Angels of America en  Bruno Ganz in Der Himmel über Berlin, al heeft die een groot deel van de film helemaal geen vleugels.

Cursief in Charlottenburg

De tuinen bij paleis Charlottenburg, middenin Berlijn, waren een navolging van de tuinen van Versailles van tuinman Le Notre. Het is een mooi wandelgebied waar je veel hardlopers ziet en veel mensen met honden, terwijl toch nergens poep ligt.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn de tuinen zwaar beschadigd geraakt, maar ze zijn weer goed hersteld. Niet volgens de oorspronkelijke plannen, want die zijn niet lang na de aanleg al eens aangepast, maar volgens aanwijzingen uit achttiende-eeuwse tuingidsen.


Dat soort informatie staat op borden als het bovenstaande. Niemand leest ze ooit helemaal en dat is jammer. Zeker in dit geval.


Want het Engelstalige deel van dit bord meldt dat deze tuin een voorbeeld is van een Franse parterre de broderie.

De schrijver van deze informatie had daarachter gezet, tussen haakjes: let op, dit is een leenwoord, graag cursief zetten. De maker van het bord had dat niet begrepen. Die heeft zonder het te lezen de hele tekst gepakt, met aanwijzing en al, en op het bord gezet. Zodat daar nu tussen het Engels, nog steeds tussen haakjes, staat: bitte kursiv nützen, weil es ein Fremdwort ist.

Dat soort zetfoutjes, daar ben ik dol op. Dit bord staat misschien al jaren in deze vermaarde tuin en  of niemand heeft het gezien, of ze denken: dat pakken we wel op bij een volgende restauratie.

Kunst onderweg III

 Het Filmmuseum van Potsdam zit in een van de oudste gebouwen van de stad, een voormalige Oranjerie (daar zet je als rijkaard 's winters je tropische planten in), waar in 1714 stallen van zijn gemaakt.

Vandaar dat het dravende paard van fotograaf Eadweard Muybridge op de wand van het trappenhuis geprojecteerd wordt. Grappig, want Muybridge maakte juist een reeks foto's van zo'n dravend paard om te laten zien dat het op een bepaald moment met alle vier benen los van de grond is. Dat kun je met het blote oog niet zien en op zijn foto's kon dat wel. Dat is weer weg als je ze achter elkaar zet, zoals hier. Maar mooi is het wel.

Kunst onderweg II

Een paar panden verderop naast het hotel aan de Wybrzeże Kościuszkowski in Warschau is een museum of instituut, met op het binnenplein zes kanon-achtige vormen, die, daar kwam ik pas na een paar dagen achter, wiegen in de wind. Je kon niet dichterbij komen want er zat een hek voor.

Kunst onderweg I

Op het Copernicusplein in Warschau staat een vrij koud stenen bankje, tegenover het Zamoyski Paleis, een van de vele statige gebouwen hier.

In het bankje is uitgebeiteld dat de zus van Frederic (Fryderyk, schrijven ze hier) Chopin in dat paleis een appartement huurde. Daar had ze ondermeer spul van haar beroemde broer opgeslagen. Maar in ditzelfde gebouw werd in 1863 een bomaanslag op de Tsaar voorbereid en als wraak is er van alles van de bewoners of huurders kort en klein geslagen. Ook de piano van Chopin sneuvelde.

In dat bankje zit een knop. Als je daarop drukt hoor je het begin van Chopins Etude (Opus 10) nummer 12. Chopin hoor je hier trouwens op elke straathoek, maar zelden uit bankjes.

Ik heb er een filmpje van gemaakt. Het beeld dat je voorbij ziet komen is van Copernicus, in de grond zijn de eerste zes planeten van ons zonnestelsel afgebeeld, griezelig dicht bij elkaar want het plein was niet ruimer. Copernicus zit natuurlijk op de baan van de aarde.

Three days of the condor in Warschau

Zojuist kwam ik aan in het Logos Hotel in Warschau, min of meer op de naam uitgezocht, en billijk geprijsd bovendien. Hier blijf ik drie dagen.

Voor ik bij de balie geholpen kon worden, was daar eerst een druk sprekende Italiaan uit Milaan, die een mondje Pools kende want hij heeft hier tien jaar geleden gewoond maar het was allemaal zo veranderd en een deel was vooruit betaald door vrienden was dat zo in orde en de rest moest dat nu of later en kon hij ook een eenpersoonskamer krijgen die wat hoger was dan de tweede verdieping zodat hij toch nog iets van een Panorama View zou hebben en het was toch wel veilig om hier met je tas en je beurs bij je op straat te lopen hier, tuurlijk, want Polen zijn beste mensen en zeker de inwoners van  Varsovie, maar ontbijt, grazie, geen ontbijt, want dat was Poolse keuken natuurlijk, daar houdt hij niet van,  hij is van de jus d'orange en de croissant, trouwens tak, dat is toch ja in het Pools (ja, zeiden de meisjes achter de balie), dat is grappig want in het Milanees zeg je soms ook tak als je ja bedoelt, en zo ging het nog een tijdje door.

Ik stond er geamuseerd naar te kijken, ik had geen haast. De tippel van het station hierheen was langer geweest dan ik had verwacht dus ik was al lang blij dat ik het hotel had gevonden.

Terwijl hij de rekening in zijn zak stak, sprak hij mij aan.

,,You speak English?"

Ja, zei ik.

,,You know the movie with Robert Redford, in the seventies, it is a thriller, Three days of the condor?"

Ja, die kende ik wel.

,,You look like the actor that plays the killer, with a hat and the glasses and a moustache", zei hij. ,,I see that, I am photographer, I remember face but not name. From Sweden."

,,Max von Sydow", zei ik. Liever had ik op Robert Redford geleken, maar je hebt het niet altijd voor het kiezen.

,,Max von Sydow!", riep de Milanees uit. ,,You look like Max von Sydow, with the hat."

Hij zit ook in The Exorcist, zei ik. Ook met een hoed. De Milanees keek me vragend aan, ik herhaalde de titel en hij  begreep het ineens: ,,Ah, si! L'esorcista! horrormovie.  But Three days of the condor, very good film."

(Ik heb het plaatje erbij gezocht, zeg het zelf maar)

Een klavierleeuw in Sneek

De uitdrukking klavierleeuw kende ik wel, maar ik had er nog nooit een gezien.

Tot vorige week bij de uitreiking van de Gouden Gurbes in Theater Sneek, waar een van de intermezzo's verzorgd werd door Masquerade Theater uit Kollumerzwaag. Een grote groep Lion King-achtige jeugd kwam het podium op, waaronder deze klavierleeuw dus. Of klaverwelp, misschien.

Het hoort misschien niet zo voor een presentator, maar vanuit de coulissen heb ik een fotootje van hem gemaakt.

Ik ben er niet helemaal zeker van of het een leeuw was, maar het was wel een Steinway.