Leeuwarder filmquiz (moet te doen zijn)

Vorige week is er een 'krant voor Leeuwarden' gemaakt, die in Leeuwarden huis aan huis verspreid is.   Daarvoor mocht ik een Leeuwarder filmquiz bedenken, waar ik zelf wel tevreden over ben en die redelijk moeilijk is.

Maar dat geeft niks, want je hoeft ze niet allemaal goed te hebben. Voor de beste inzenders komt er een speciale filmvoorstelling op 23 juli in de Oldehove, met commentaar. Van een voor een groot deel in Leeuwarden opgenomen film, natuurlijk.

Voor de aardigheid zet ik die quiz hier ook nog even neer. Wie alsnog wil inzenden: dat kan naar redactie@lc.nl, tot 1 juli. Hints geef ik niet, natuurlijk. Komt-ie

 * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * 

1: Op de foto boven een scene uit Lawrence of Arabia. Wat heeft de acteur in het midden met Leeuwarden  te maken?

A Hij is er geboren
B Er is een straat naar hem genoemd
C Hij heeft een tijd bij Tryater gewerkt
D Hij is er gestorven

2: Nederlandse acteurs (hier Jeroen Krabbe) speelden nu en dan in de Blokhuispoort in Leeuwarden. Hieronder vier films die er zijn opgenomen. Welke acteur hoort hij welke film? (Foto Leeuwarder Courant)

In de Schaduw van de Overwinning
De Overval
Vijf van de Vierdaagse
De Droom 

Kees Brusse; Johnny Kraaykamp; Peter Tuinman; Jeroen Krabbe.

3: Omdat de winters niet meer zijn zoals vroeger,  zijn er soms kunstgrepen nodig. Voor welke films of series was de sneeuw op de twee foto's hiernaast? (Foto's Leeuwarder Courant)

A: De Hel van 63 & Zomerhitte
B: Moordvrouw & Baas boppe Baas
C: Hans Brinker & De Aanslag
D: Sportman van de Eeuw & Nynke

4: Het Oranje Bierhuis is op deze foto lokatie voor de serie De Koperen Tuin. In welk van onderstaande films komt dat cafe niet voor? (Foto Leeuwarder Courant)

A: Sportman van de Eeuw
B: De Overval
C: De Ratelrat
D: Angela, or Love Comes Quietly

5: Simon Vestdijk baseerde De Koperen Tuin op herinneringen aan concerten in de Prinsentuin. De tv-serie van 1965 werd deels in Leeuwarden opgenomen. Maar waar zijn de parkscenes gefilmd?

A: Herbert Park, Dublin
B: In de Prinsentuin zelf
C: Kurpark, Basel
D: Rengerspark, Leeuwarden

6: De Overval zou gemaakt worden door Bert Haanstra, onze bekendste regisseur van dat moment. Schrijver Lou de Jong, directeur van het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie, was tegen. Waarom? (Foto Leeuwarder Courant)

A: Bert Haanstra wilde er een fanfare in.
B: Bert Haanstra wilde er een liefdesverhaal in.
C: Bert Haanstra wilde er een komedie van maken.
D: Bert Haanstra had ruzie met Lou de Jong

7: Dit is filmster David Carradine, die naar Leeuwarden was gekomen omdat zijn vriendin Barbara Hershey in de film Angela, or Love Comes Quietly speelde. Hij begon er aan een film over Mata Hari. Wie kreeg de rol van Mata Hari? (Foto Leeuwarder Courant)

A: Barbara Hershey
B: Joan Baez
C: Carradines dochter Calista
D: Cate Blanchett

8: De in Leeuwarden geboren Richard Hageman, naar wie vorig jaar een aquaduct in De Heak is genoemd, won in 1940 een (gedeelde) Oscar. Waarvoor?

A: Muziek voor de western Stagecoach
B: Bijrol in de musical The wizard of Oz
C: Effecten in De Klokkenluider van de Notre Dame
D: Regie van Gejaagd door de Wind

9: In De Ratelrat komt politieduo Grijpstra en De Gier ondermeer op de Leeuwarder veemarkt. Rijk de Gooyer speelde Grijpstra, maar wie was De Gier? (Foto Leeuwarder Courant)

A: Rutger Hauer
B: Roef Ragas
C: Peter Faber
D: Waldemar Torenstra

10: Welke in Leeuwarden geboren acteur heeft de langste naam?

A: Gonny Gaakeer (Dankert & Dankert)
B: Tjitske Reidinga (Gooische Vrouwen)
C: Rik Witteveen (GTST)
D: Margo Dames (Gouden Bergen)

De muziek van Gorky Park

De thriller Gorky Park, met William Hurt en Lee Marvin uit 1983, draaide om illegale bonthandel in Rusland. Lee Veel films zou Marvin erna niet meer maken, en je begrijpt wel waarom: die harde kop is nog steeds indrukwekkend, en zijn stem ook, maar zijn vingers zijn aangetast door reuma.

In Moskou, waar het park van de titel is, mochten ze destijds nog niet filmen, dus deden ze dat in Stockholm en Helsinki.

De reden dat ik er hier over begin: de film heeft een fantastische soundtrack, gecomponeerd door James Horner. Ik had die vroeger op een cassettebandje, met aan de andere kant zijn muziek van Brainstorm. De muziek is spannend, gejaagd, een beetje Oosters. In een stuk zitten flarden Tsjaikovski. Dat stuk zocht ik online, maar daar is het niet te vinden.

Dan deze maar, ook uit de film.
Maandag is Horner omgekomen in een eenpersoonsvliegtuig. De kranten gaan schrijven dat hij een vaardig en veelgevraagd Hollywoodcomponist was (klopt) en zijn filmmuziek voor Titanic zo fantastisch is. Maar dat is helemaal niet zo, ook al kreeg hij er prijzen voor. Het is pompeuze standaardmuziek met van die Ierse fluitjes erin, en natuurlijk dat liedje van Celine Dion.

Die prijzen had hij moeten hebben voor Gorky Park.

(Al mocht de muziek van Willow er ook wezen).

Herken ze allemaal

In het midden is het makkelijkst: daar zit koning Willem-Alexander, geflankeerd door Geart de Vries van het Historisch Centrum Leeuwarden (links naast hem) en burgemeester Bearn Bilker van Kollumerland (rechts naast hem). Verderop in die rij John Jorritsma en Ferd Crone.

Dit is de gastentribune bij de harddraverij gisteren op het Wilhelminaplein, een leuk evenement maar het ringsteken in Hollum doet er op zich niet voor onder. Al is daar nooit koninklijk bezoek bij.

Met wat collega's probeerde ik intussen te peilen wie er allemaal op die tribune zitten. We kwamen een heel eind (zo uit het hoofd, een dag later: Diana Monissen, Saskia Bak, Hanno Brand, Lourens Oldersma, notaris Rademakers, Sjoerd Feitsma, Hayo Galema, Erik Krikke, Douwe Beimin, LJ van Tuinen, Roy Schreuder) maar we hadden ze niet allemaal. Op de foto tel ik 75 gasten.

Wie wel? Als je op het plaatje klikt is het groter te bekijken.

Toevoegingen, inmiddels opgestuurd: Gellie Talsma, oud-notaris J. Rademakers, Gesinus en Maaike Geersing, Dieneke Zwiers, Ali de Jong, Pieter Douma, Klaas van den Berg, Winferd Madlener, Wim Bok en echtgenote, Jan Zeinstra en echtgenote, Piet Inia, oud-burgemeester Hans Boekhoven en echtgenote, Edwin Meijer, oud-notaris Ernest de Lange, Pieter van Schravendijk en Roelof Knegtering van RG Advocaten, Johan Lettink van Noorderbreedte, Siem van der Woude van Tresoar, Gina Kamsma.
De man in het mooie uniform is de adjudant van de koning, Jack Oomens.

Met zijn allen komen we een heel eind, al vind ik persoonlijk dat je iemand niet alleen als 'echtgenote' hoort aan te duiden.

De tijd is rijp voor Waterloodag

Donderdag schreef ik een stukje in de krant over de Slag bij Waterloo en Friese bemoeienis daarmee. Tot aan de Tweede Wereldoorlog is die slag in Nederland herdacht. In Leeuwarden waren er op Waterloodag paardenrennen, al was volgens de meeste beschrijvingen de aanleiding na meer dan een eeuw wel vergeten.

Het eerste telefoontje over het verhaal was woensdag al, toen het stuk nog moest verschijnen. Meneer Dijkstra uit Heerenveen, wiens voorvader daarbij was geweest. Hij had me ook al een mail gestuurd.

,,Noemt u hem ook in uw verhaal?", wilde Dijkstra weten.

Nou nee, zei ik. De ruimte was te beperkt om alle Friezen die bij Waterloo geweest zijn te noemen.

,,Maar hij is ook meegeweest met de Russische veldtocht", vertelde zijn nazaat. ,,Dat kon lang niet iedereen zeggen. En hij heeft ze allebei overleefd, want hij leefde nog bij de vijftigjarige herdenking van 1865."

Ik voelde me bijna schuldig, toen ik hem erop wees dat ook dat voor meer veteranen gold. Bovendien kwam in mijn verhaal al een officier voor, die ook beide had meegemaakt.

,,Ja de officieren komen in de krant", zei Dijkstra. ,,Maar de gewone man niet."

Vrijdag belde een oud-geschiedenisleraar, ook uit Heerenveen. Ik heb zijn naam ergens neergekrabbeld, het was iets als Riemersma. Hij vond het een leuk verhaal (gelukkig maar) en de afbeelding erbij van de prins van Oranje die gewond raakt, kende hij nog van toen hij voor de klas stond.

,,En weet u, er was ook muziek bij", zei hij. ,,Daar hebt u niet over geschreven."

Voorzover ik weet waren er trommelaars en fluitisten bij betrokken. Niet voor de arbeidsvitaminen, maar als een soort veldradio: zo konden signalen aan troepen makkelijk verspreid worden.

,,Er was ook andere muziek, volksliederen", zei de geschiedenisleraar. ,,Rule Britannia, en It Heitelan. Ik draaide het vroeger in de klas, als ik les gaf over Waterloo. Een plaat van Silberman, met allerlei bestaande muziek, ook geuzenliederen als het Wilhelmus."

Hij bleek bovenstaande plaat te bedoelen. Daarop staat een rapsodie van dirigent en componist Benedict Silberman, van liederen die ze in Waterloo hadden kunnen zingen, als ze het niet zo druk hadden gehad met elkaar de hersens inslaan. Je zou verwachten dat de muziek wel ergens online te vinden is, maar tot nu toe niet.

Ook donderdag belde de allervriendelijkste mevrouw Postmus-Kamminga uit Leeuwarden. Ze is negentig, vertelde ze. Door het verhaal over Waterloo was haar te binnen geschoten dat ze nog altijd de eremedaille in bezit heeft van haar voorvader Homme, die zijn achternaam met een C schreef.

Homme Camminga uit Hogebeintum was bij de Tiendaagse Veldtocht geweest. Dat was weliswaar later dan Waterloo (in 1831), dat wist ze ook wel, maar toch. De Nederlanders rukten toen op om de Belgische opstand in de kiem te smoren. Volgens een speciaal aan Friezen bij de Tiendaagse Veldtocht gewijde website zeiden de Belgen: Die Friezen zijn niet politesse, zij slaan met kolven en steke met messe.

Mevrouw Postmus-Kamminga vertelde dat Homme de Leeuwarder Courant in 1831 nog heeft gehaald. Want een maat en dorpsgenoot van hem, Klaas Miedema, was in augustus gesneuveld. Andere soldaten wilden het geld dat Miedema bij zich had onderling verdelen, maar Homme Camminga stak daar een stokje voor.

,,Dit keur ik af", zei Homme. ,,Maar ik vind mij verpligt, als kameraad dit geld aan zijnen vader te bezorgen, welke een behoeftig man is." Zo was het ook gegaan: de vader bedankte Homme via een bericht in  de krant. Het totale bedrag was 16,50 gulden.

Misschien kunt u er iets mee, zei mevrouw Postmus-Kamminga. Dus hierbij alvast, als voorproefje van de krant van 2031. ,,Je zou dat nog vragen!", riep een mannenstem op de achtergrond. Oh ja, voegde ze toe, of ik ook familie ben van de mevrouw Walthaus die vroeger in de Franekerstraat woonde.

Drie lezerstelefoontjes naar aanleiding van een stuk over de slag bij Waterloo. Op de meeste krantenartikelen komen minder reacties. Het lijkt erop te wijzen dat Waterloodag eigenlijk wel weer ingesteld kan worden.

Het vreugdevol opgaan in het Nederlands

In 2012 bestond Cafe De Ossenkop in Leeuwarden honderd jaar. Er kwam een glansblad om dat te vieren.

Aan mij was de taak om Jaap Fischer en Drs. P te benaderen. Beiden hadden wel eens in het cafe opgetreden.  Jaap Fischer (Joop Visser), daar was ik zelf bij geweest, Drs. P was veel langer geleden. Maar ik had hem in 2009, het jaar dat hij negentig werd, wel geïnterviewd, samen met collega Fedde Dijkstra.

Leuk interview was dat, in Hotel Pulitzer met een echte heer, die nog woorden als 'heus' en 'tersluiks' gebruikte en die er schik in had daarover en over zichzelf te vertellen. ,,Het vreugdevol opgaan in het Nederlands raakt in onbruik", zei hij. Als aardigheidje voor ons zong hij zelfs het Fries volkslied.

Op de terugweg in de trein zaten Fedde en ik als razenden Ollekebollekes te bedenken. Gedichten van acht regels, met twee keer een dactylus als versvoet. Een dactylus is drie lettergrepen, met de klemtoon op de eerste. Olleke is een dactylus, net als aardappel, bendelid, centrumbord, dakkapel, Efteling, graaicultuur, Hardenberg, iedere, joligheid, koeienstront, Leeuwarden, Maxima, Nederland, opgeruimd, pannenkoek, quotumwet, rotspartij, steniging, tijgerkooi, ulevel, vliegbasis, watermerk, Ybema en zoutgebrek.

In een Olleke Bolleke moet de zesde regel een woord zijn. Theologiestudent is zo'n woord, net als Emmer-Compascuum.

Drs. P was er een meester in. Het boekje Zeslettergrepigheid dat hij op de foto in de krant vasthoudt is ermee gevuld. Dat boekje is overigens van mij, het staat hier gesigneerd en wel in de kast.

Terzijde: Pytjon Sikkema heeft de Friese variant van olleke bolleke bedacht, hupsûpengroattenbrij. Maar ik geloof niet dat het in de Friese literatuur een groot genre is geworden.

Ik schreef hem een verzoekje om een bijdrage voor het Ossekopmagazine en kreeg per kerende post een ansichtkaart, met handgeschreven het bovenstaande olleke bolleke.

In het begeleidende, getypte briefje bekende Drs. P dat hij zich het cafe niet meer voor de geest kon halen. ,,Maar ik ga er voetstoots van uit dat De Ossekop het soort etablissement is waar ik destijds welkom placht te zijn. Zulke cafes zijn sympathiek en zeer waardevol en het doet me dan ook een echt genoegen dat ik iets mag bijdragen aan zijn eeuwfeest."

De vaste bezoekers van de Ossekop vonden dat maar eigenaardig. Want, vertelden ze, volgens de verhalen kwam Drs. P destijds maar niet opdagen omdat hij in het Oranje Hotel zat te pimpelen. Een paar bezoekers hebben hem daar opgehaald en hem zwarte koffie gegeven waarna het optreden naar volle tevredenheid was verlopen.

Omsk 

Hoor nu de Dodenrit:
Sneeuwlandschap, wolvenpak
Tomeloos taalplezier
Met een moraal 

Omsk is niet zo heel ver
horizonpuntsgewijs
P kwam het dichtste bij
van allemaal

(Drs. P - Heinz Polzer - is zaterdag op zijn 95-ste overleden. In de laatste regel van bovenstaand ollekebolleke heb ik gesmokkeld met de versvoet. Gelukkig smokkelde Drs. P ook wel eens een beetje. Betere suggesties welkom)

Hoge verwachtingen
Rijmende grafteksten
Dwaas In Memoriam
Mal epitaaf 

Krijgen we morgen veel
zwarthumoristische
doodsadvertenties?
Of: wordt het braaf?

Naschrift: Advertentie in de Volkskrant

Dinsdag stond deze advertentie in de Volkskrant. Helemaal waar we op hoopten.

De wijsheid van tuinieren

Tuinman: In the garden, growth has it season. First comes spring and summer, but then we have fall and winter. And then we get spring and summer again.
President: Spring and summer.
Tuinman: Yes.
President: Then fall and winter.
Tuinman:  Yes.
Adviseur: I think what our insightful young friend is saying is that we welcome the inevitable seasons of nature, but we're upset by the seasons of our economy.
Tuinman: Yes.
Adviseur: Hmm.
Tuinman: Hmm.
President: Hm. Well, Mr. Gardner, I must admit that is one of the most refreshing and optimistic statements I've heard in a very, very long time.
Adviseur applaudisseert.
President: I admire your good, solid sense. That's precisely what we lack on Capitol Hill.

Er zijn niet veel films over tuinieren, maar Being There is er een. Daar komt een wereldvreemde en niet al te snuggere tuinman in de buitenwereld terecht, waar zijn cliches over tuinieren als grote levenswijsheden worden beschouwd.  Zelfs de president stelt zijn wijze raad op prijs, zie het citaat hierboven.

Deze week zag ik nog een film over tuinieren, The king's garden (in de meeste andere landen heet hij A little chaos, hij moet nog gaan draaien). Dat is een deels gefantaseerd verhaal over de aanleg van Versailles. ,,Gelooft u in orde boven landschap?" vraagt tuinarchitect André Le Nôtre aan Kate Winslet. Hij zag haar net een bloempot verschuiven in zijn symetrische opstelling. Goed voor een potje filosofie-light.

Of je van tuinieren echt veel wijzer wordt, weet ik niet. Maar Kate Winslet zaagt takken af met zo'n kromme zaag, en meteen dacht ik: zo'n ding moet ik ook.

Want aan mijn tuin moet hoognodig iets gebeuren. Zie de panoramafoto hierboven.

In de ijzerwarenwinkel hebben ze wel drie, vier verschillende van dat soort zagen. En er zijn ook scharen met telescopische handvaten, om hoog zittende takken mee af te knippen.

Ik ging voor Hendrik Jan, want dat klinkt wel vertrouwd en bovendien was de zaag van Hendrik Jan billijk geprijsd. Een snoeischaar erbij en ik wilde ook een borstel. Want tussen de tegels van de verhoging in de tuin groeit van alles, er is al een jaar niks meer aan gebeurd. Er bestaan speciale onkruidborstels met iets dat op koperdraad lijkt.

,,Je kunt even goed een staalborstel nemen", adviseerde ijzerwinkelman.

Dus die kocht ik ook.

Even later sprak ik bloemenman.

,,Een borstel? Je moet het met gif doen", adviseerde die. ,,Anders blijven de worteltjes zitten en komt het steeds weer terug."

,,Met gif?", herhaalde ik. ,,Kan dat nog wel in deze tijd?"

,,Eet je wel eens zout?", vroeg bloemenman.

,,Ja", zei ik.

,,Dat is gif. En eet je wel eens suiker?"

Dat was ook al gif. Moraal: spuiten maar.

Een ontmoeting met Jack Nicholson

Vannacht heb ik van Jack Nicholson gedroomd.

Hij was hier - ergens - en er kon een scene uit een van zijn films worden nagespeeld met hem. Voor de lol had ik me opgegeven, en ik bleek de enige te zijn. Later die middag was er een bijeenkomst, waar ik dan ook bij kon wezen.

Mijn eerste blik op Jack was door een raam of zo, op zijn achterhoofd, bij de kapper. Een dikke man met oudemannenhoofd, met maar weinig haar erop, je zag de hoofdhuid erdoorheen. Later van voren zag hij er veel meer uit als Jack Nicholson uit de jaren zeventig.

De scene kwam uit The Bucket List en ging over een gevecht of zoiets in het ziekenhuis tussen Nicholson en Morgan Freeman. Tot mijn verbazing kon ik de stem van Freeman redelijk nadoen. Ze vallen allebei al vechtend uit bed, tussen het bed en de muur. Een scene die ik me achteraf niet uit de film kan herinneren.

Daarna zaten we op een terras - in Utrecht of zo - aan het bier, het was zo helder en gedetailleerd dat ik de straatnaambordjes kon lezen en in mijn droom dacht, dit moet ik onthouden. Is niet gelukt. Er waren andere mensen bij, de scene veranderde halverwege in iets picknickachtigs. maar niemand herkende hem verder.

Dat was niet zo vreemd - het was meer dat ik wist dat het Jack Nicholson was, dan dat ik het aan hem zag. Hij vertelde dat hij een woning in Delft had gekocht en daar ging wonen. Hij kende al wat Nederlands, dat hij accentloos sprak, in een lift maakte ik hem daar een compliment over.

Nog later was er iets in een hotel, waar hij met een ploeg mensen in een vergaderkamer boven zat. Wat ze daar deden weet ik niet, het hing allemaal wat lusteloos aan een vergadertafel toen ik er voorbij liep. In de hal van het hotel kon je horen hoe ze Sinterklaasliedjes zaten te zingen.

Misschien komt het omdat ik wachtend op de boot gisteren de tijd heb gedood door te bedenken welke acteurs zowel in films van Stanley Kubrick als van Roman Polanski hebben gespeeld. Jack Nicholson is er een van. En nog net voor de boot aanlegde schoot me er nog een andere te binnen.

Een kraai die geen worst lust

In de opsomming van stormschade van afgelopen vrijdag ontbreekt de jonge kraai van hierboven.

Die is met twee broers (of zusters) en nest uit een boom gewaaid in bij de eendenvijver in Hollum. De Hans Bruin-dobbe, voor wie het precies wil weten. De andere twee waren al gedood door katten, maar pa heeft deze gered.

Eerst had hij hem in een plastic emmer, maar inmiddels is hij verplaatst naar een wijnkistje, dat in de schaduw in de tuin staat.

Eten wil hij niet: pa heeft het al geprobeerd met hondenbrokjes, een stukje worst, een pissebed en zelfs een worm, die hij uit de tuin heeft gespit. Maar hij neemt niks en wat je in zijn bek stopt kokhalst hij weer uit.

Af en toe stoot hij schorre kreten uit, en dan duikt zijn moeder op in een boom in de buurt. Meer toenadering is er nog niet geweest.














Schumi, daarentegen, heeft een enorme belangstelling voor het kistje waar die dierengeluiden uitkomen. Hij staat er geregeld op twee poten naar te kijken, maar hij kan er net niet bij.