Iedereen is welkom

Goed nieuws in deze donkere dagen: de kerststal die pa jaren geleden heeft gemaakt bestaat nog. 

Op een gegeven moment, mem leefde ook nog, verscheen dat ding, op een klein tafeltje bij de bank. Daar stond hij voortaan elk jaar. 

Pa had hem van een sinaasappelkistje gemaakt, dat vertelde hij graag. Lichtje erin, sterretje op de voorgevel, vulsel op de bodem, dakbedekking, kleurig geverfde heilige familie erin en klaar.

Hij staat nu te pronk op de vensterbank bij zijn kleindochter Zoë. Ze stuurde deze foto door toen ik ernaar vroeg.

Wie goed kijkt ziet natuurlijk Jozef en Maria met kind (kind ligt op het stro), een koe en twee lammetjes. Maar ook een fluitist (midden) en bovendien, uiterst rechts, Roodkapje.

,,Wat moet Roodkapje in een kerststal'', zei ik tegen pa, toen ik deze stal voor het eerst zag. ,,Die hoort daar toch niet? In de bijbel lees je er niks over.''

,,Iedereen is welkom'', zei pa. Het tekent de instelling van de ware kroegbaas en het is ook een mooie boodschap voor deze tijd. Bovendien had hij er schik in als bezoekers het ineens zagen en er dan verbaasd over begonnen. Net wat voor hem.

Er zijn onnoemelijk veel kerststallen op de wereld, en vast ook mooiere en duurdere. Maar er is er maar een waarin Roodkapje koekjes komt brengen. Fijn dat die er nog steeds is.

Bij de dood van Poekie

 

Leeuwarder bouwbedrijf De Vries vierde vrijdag het honderdjarig bestaan, in de Elfstedenhal. Er was een 'tijdreis' voor in elkaar gezet, iedereen kreeg koptelefoons met een lampje, wat er bijzonder uitzag, en liep de geschiedenis door, via filmpjes, theater, een kleine expositie van markante verbouwingen en een nabootsing van Vat 69.

Wat die discotheek betreft: in de jaren zestig was dat een kelderbar en een bar erboven, aan de Nieuwestad. Architect Abe Bonnema zou er nieuwe toiletten voor ontwerpen. Bonnema dacht: ,,Hier kun je wat moois van maken'' en pakte het hele gebouw en de tuin erachter aan. 

De Vries bouwde de boel in 1969 om tot discotheek. Eigenzinnige architecten waren ze gewend, eerder hadden ze met Gerrit Rietveld (van die stoel) gewerkt voor schoenenzaak Ket even verderop, waar nu boekhandel Van der Velde zit.

Tijdens die 'tijdreis' werd een pluche kat omhoog gehouden. Dat was Poekie. Poekie verwees naar de keer dat er een woning verbouwd werd, een woning waar ook een betonnen vloer in gestort zou worden, met verwarming. 

De bewoners moesten er een paar dagen uit, alle deuren en ramen dicht, om te voorkomen dat het mis zou gaan. Overal was rekening mee gehouden. Behalve het kattenluikje. Zodat de kat des huizes (of die echt Poekie heette vraag ik me af) ongemerkt binnensloop en is verzopen in de naar binnen gutsende betonpap. 

Of hij in de vloer is blijven zitten of dat alles opnieuw moest kregen we niet te horen. Het verhaal deed het zo al goed bij de bezoekers, het is zielig voor zo'n dier, maar je schiet er toch om in de lach. En laten we wel wezen, als het in honderd jaar niet erger is misgegaan bij dat bedrijf dan neem je één zo'n Poekie wel voor lief.  

(De foto is van fotograaf Piet Douma)

Een geweldige zomer bij Broodje KK

Voordat ik in de lichte bovenzaal van restaurant De Posthoorn in Dokkum aan mijn verhaaltje begon, kwam een bezoekster naar me toe. Ze stelde zich voor als Klaske en ze komt uit Buitenpost.

Eens in de zoveel tijd wordt in De Posthoorn Broodje KK gehouden, een afkorting voor Broodje Kunst en Kultuur. Eerst is er een spreker, daarna zijn er kroketten, soep en broodjes. Iedereen is welkom, lid hoef je niet te zijn.

Woensdag was ik er de spreker. De organisatoren, die me er overigens een jaar geleden al over belden, hadden er de weemoedige titel Mijn leven bij de Leeuwarder Courant' aan gegeven. De broodjes en zo werden klaargezet door Sake Boskma, die altijd een vlinderstrik draagt. Boskma is ook de Dokkumer Sinterklaas - het voelde vertrouwd. 

Klaske uit Buitenpost was een van de eerste bezoekers. ,,Ik wol dy even wat sjen litte'', zei ze en trok een vergeelde zwartwitfoto uit de tas.

Die herkende ik dadelijk, de foto heb ik zelf ook. Hij is gemaakt op de stoep voor De Zwaan in Hollum. Hij is onscherp, maar de mensen zijn herkenbaar. ,,Dat ben ik'', wees ik aan. ,,En dat is mijn broertje Waling, en dat zijn mijn ouders.'' (Wij zitten links).

Dat wist Klaske al lang, want ze staat er zelf ook op. Ze heeft vroeger een maand bij De Zwaan gewerkt, vertelde ze. Ze was toen zeventien, ze wees zichzelf aan, vooraan op de foto. 

Ze wees ook de anderen aan, onder wie Jacob Roep, die kok bij ons was en een brommer had waar ik soms achterop mocht meerijden. Jacob is die vage man die rechtop staat. Hem weet ik nog goed, Klaske kon ik me niet herinneren. Wie de anderen op de foto zijn weet ik net zo min als wie hem gemaakt heeft.

,,Dit moet begin jaren zestig zijn geweest'', zei ik. Mijn ouders zijn in 1963 in De Zwaan begonnen. 

,,1964'', zei Klaske. Dat had ze achterop geschreven. 

Ze woonde bij ons in huis, we sliepen allemaal op de zolder achter, en ze kon goed met mijn ouders overweg. Het was, vond ze nog steeds, een geweldige zomer geweest. Maar ja, vroeger waren immers alle zomers geweldig.

Correctie: Nu ik de foto wat scherper heb gemaakt voor dit weblog, zie ik dat ik er helemaal niet opsta - het zijn Waling (op schoot bij pa) en Giso (overeind gehouden door mem).

Verwarring bij de klassieken

Megalopolis wil je zien. Want die is van Francis Ford Coppola en die heeft er zijn ziel en zaligheid in gestoken. Daarom alleen al. 

Ergo ging ik gisteravond. En daar ben ik blij om. Als het schikt ga ik deze week nog een keer, het is een monster van een film, een kunstwerk dat zo volgepropt is, zo ambitieus en eigenaardig, pompeus, krankzinnig, bont, mooi aangekleed, politiek, ouderwets, filosofisch, zweverig, zo vol echo's van andere films van Coppola, dat ik dat allemaal niet in een keer trek. 

Maar hoe spreek je die titel uit? De drie dames die maandagavond bij Slieker de kaartjes scanden hadden het er net over.

,,Ik ga naar MegaLOpolis'', kondigde ik aan.

,,Nou'', zei een van de dames, ,,er was net iemand voor u, die zei: de nadruk in het woord ligt op Polis, stad. Dus moet je MegaloPOlis zeggen.''

,,Ik heb geleerd dat in die lange Griekse woorden de klemtoon op de drie-na-laatste lettergreep ligt'', zei ik. 

,,Ik ook'', knikte een van de andere dames.

,,Vroeger had je Mees Toxopeus op Schiermonnikoog'', ging ik door. ,,Iedereen zei ToxoPEus, maar ik ben eens door een classicist op de vingers getikt, volgens wie we Mees ToXOpeus hadden moeten zeggen.''

,,Volgens mij is Toxopeus geen Grieks woord'', zei nog weer een andere dame. 

,,Ik heb geen gymnasium'', zei ik. ,,Maar ik dacht altijd van wel. En dat het boogschutter betekende.''

,,Die uitgang op -us is geen Griekse uitgang, dat is eerder Latijn'', zei de dame.

,,U moet de schoolboeken er nog maar eens op naslaan'', ried ik aan. 

,,Die heb ik al lang geleden weggegooid'', zei ze.

Bij Slieker komt kort voor de vertoning een vrijwilliger de zaal in om de film aan te kondigen. Ook nu ging dat zo: een van de drie dames kwam ervoor de trap af.

,,Goedenavond dames en heren'', begon ze. ,,De film - ehm... Nu ben ik het alwéér kwijt. De film die met een M begint en op Polis eindigt gaat zo beginnen.''

(NOOT 1. In de film zelf zeggen ze overigens MegaLOpolis.)

(NOOT 2. Op Schiermonnikoog hebben ze de bar die naar Mees ToXOpeus/ToxoPEus is genoemd afgekort tot Tox Bar)

De mevrouw die de Harmonie mist

Een mevrouw stond op, aan de andere kant van de tribune, om haar herinneringen te delen aan de Harmonie in Leeuwarden. Ze miste de Harmonie vreselijk, zei ze aangedaan. Een onverwacht geluid, het gebouw staat er gewoon, we zaten immers met zijn allen in de bovenste zaal. Later hoorden we dat ze in Oosterwolde woont, dat verklaart het een beetje.

De Harmonie is in zekere zin 150 jaar. Het gebouw niet, dat is pas in 1881 geopend, maar een club culturele Leeuwarder heren stak er al in 1874 de koppen voor bij elkaar. 

Zodoende was er zondagmiddag een bijeenkomst in die bovenste zaal, waar hapsnap door de geschiedenis van de Leeuwarder schouwburg werd gewandeld. Eigenlijk was dit zo'n bijeenkomst die pas na afloop werkelijk los komt, wanneer bezoekers elkaar gaan vertellen wat zij in de Harmonie hebben meegemaakt. 

Tijdens het gesprek op het podium kwam - natuurlijk - ook de Tweede Wereldoorlog voorbij. De Harmonie deed toen goede zaken, de mensen konden wel een verzetje gebruiken. 

,,Dus eigenlijk was het een fout gebouw'', vond presentator Wessel de Vries

,,Een gebouw heeft geen schuld'', corrigeerde zijn vader Geart de Vries, die als anekdotenleverancier achter een tafeltje zat.

In het publiek was de mevrouw al een paar keer gaan staan. Ze wilde iets vertellen, dat was duidelijk. Presentator Eva Meijering liep met de microfoon naar haar toe.

Ze miste de Harmonie, zei ze meteen. Haar man had er gewerkt, ze waren veel voor de schouwburg op pad geweest, met de directeuren mee op reis, die persoonlijke vrienden waren geworden.

,,Waar is uw man'', vroeg presentatrice en actrice Eva Meijering argeloos.

,,Dood'', zei de dame. 

Dit was de weduwe van Ivan Pel, die tot zijn hartinfarct (in 2009, hij is 61 geworden) wel 25 jaar actief is geweest voor de Harmonie. Hij was mede-organisator van het filmfestival, het straatfestival, Middelsee Jazz Treffen, het festival Liet. Kort na zijn overlijden werd de publieksprijs van Liet naar hem genoemd.

Zij waren er inderdaad altijd te vinden, het is goed te begrijpen dat zijn weduwe dat mist. 

Maar de naam Ivan-Pelprijs is alweer vergeten en we zijn alweer wat schouwburgdirecteuren verder. Je kunt de Harmonie wel missen, maar de Harmonie mist jou niet. Een gebouw heeft geen schuld en ook geen geheugen. 

(Op de foto Corine Staal, Pieter de Groot, Wessel de Vries, Eva Meijering en Geart de Vries, met op het doek Simon Vinkenoog)

Allemaal in hetzelfde schuitje

Op de loopbrug van de veerboot van Ameland, zaterdagmorgen, liep eilander burgemeester Leo Pieter Stoel, een rolkoffer achter zich aan. Het was anderhalve dag na de meest beladen sunneklaas sinds jaren en hij zag er bepaald opgelucht uit. 

,,Nu durf je het eiland zeker wel achter te laten?'', vroeg ik in het passeren.

,,Nu wel'', zei hij.

Onderweg naar Holwert hoorde ik dat even verderop op de boot het team van PowNed zat. De afgelopen dagen stonden ze in Hollum, ondermeer op het Zwaneplein. Het screenshot hiernaast komt uit hun filmpje.

Ik heb ze op de boot niet gezien, maar ik vermoed dat ze er ook opgelucht uitzagen. 

Tussendoor was ik Sint Nicolaas geweest op de basisscholen van Ballum en Hollum. 

In Hollum maakte Sint, net als voorgaande jaren, te paard een rondje door het dorp, voordat hij weer naar Spanje vertrok. 

Sint zelf zat dus, in zekere zin, ook op deze boot. Allemaal in hetzelfde schuitje. 

En daarmee was het voorbij. Met een sisser afgelopen. 

(De foto kreeg ik van Jan Theo IJnsen)