Dat is wel eens anders geweest, vond ik uit in het digitale archief van de Leeuwarder Courant. Zo stond in 1937 een achttienjarige jongen uit Blija voor de rechter, omdat hij een bankbiljet van 50 gulden had gestolen uit de woning van de weduwe Vellema. Verdachte kreeg zeer weinig zakgeld, stond er in de krant. Hij rookte sterk en las zeer veel 'Lord Listers', de romans van een gentleman-inbreker. Om aan geld hiervoor te komen, was hij tot diefstal vervallen.
Mooier nog is een bericht van 22 juli 1927. Dertig eerstejaars van de Vrije Universiteit in Amsterdam werden aan het eind van hun eerstejaar gevraagd naar ,,hun intellectueel peil en naar hun levenshouding.'' Achttien van de dertig studeerden theologie, negen letteren en drie rechten. Ze waren natuurlijk allemaal gereformeerd.
Onder deze 30 waren slechts 2 niet-rookers en 3 geheelonthouders: 12 deden in het geheel niet aan sport, 8 slechts zeer matig, terwijl er maar 8 echte sportmen bij waren. Een derde gedeelde had nog nooit ,,ge-Lord-Listerd'', terwijl 20 Lord Lister, Buffalo Bill enz. hadden verslonden; 17 van hen verzekerden, thans die lectuur te hebben afgezworen.
Op de vraag: Zou je een vrouw willen trouwen met bobbed- of shingled-haar, antwoordden 13 ontkennend. 15 zeiden ,,natuurlijk wel''.
Het aantal bioscoopbezoekers is groot. Slechts 5 hadden nog nooit een bioscoop bezocht. Van de anderen (o.w. slechts 6 alleen wetenschappelijke of historische films gingen zien) hadden 20 van hun ouders toestemming tot bioscoopbezoek gekregen.
Verschillende studenten kenden afkortingen niet b.v. v. G. & L. (3 niet), V. B. (7 niet), Schupo (25 niet). 22 wisten niet wie Henri Bergson was, 8 niet wie Annie Besant is, 6 niet: dr. A.H. de Hartog, Herriot, Krishnamurti. Van Piet Mondriaan werd gezegd een groot biljarter, van Van Doesburg, een groot wielrijder, van Gandhi: propagandist voor 't communisme.
8 kenden den vader der relativiteitstheorie niet. Den schilder van de ,,Mona Lisa'' kenden er 3, van de muurschilderingen in de Sixtijnsche Kapel 19. De componist van de ,,Sonate Pathetique'' kenden 8, van de ,,Cavaleria Rusticana'' 1, van ,,Eine kleine Nachtmusik'' 8.
De evolutie-theorie wordt door slechts 6 van de hand gewezen, door 17 niet. 7 zijn nog onzeker
Naar aanleiding hiervan zegt de schrijver: ,,Wie de teekenen der tijden verstaat, herkent ook hier symptomen van in stilte begonnen veranderingen, een los raken van wat voor basalt gehouden werd.''
