Zoë heeft een schilderij gemaakt van de eendenvijver, waar ze met opa heengaat als ze op het eiland is.
Anders dan veel kunstenaars is ze bereid om uit te leggen wat het allemaal voorstelt: daaronder zien we haar en opa, de bruine stippen zijn brood, de gele stippen zijn bloemetjes en op het schiereiland in de vijver zien we de twee geiten die daar in werkelijkheid ook wonen en van wie ze feilloos de namen en de eigenaardigheden kent.
Dit is de betreffende eendenvijver, maar dan arty op de foto gezet met mijn mobieltje.
En voor wie zich werkelijk afvraagt op welk eiland zich dit afspeelt, deze foto, gemaakt in een winkel. Duidelijk is dat de herkenbaarheid van de vuurtoren niet afhangt van het aantal ringen.
Even voor achten stond er ineens een dweilorkest voor de deur van de Leeuwarder Courant. Alsof het groot feest was speelden ze in de maandagochtendschemer schetterende huppel- en inhaakmuziek. Ze sloten elk nummer af met een wild en blij geraas.
Na twee of drie nummers riepen ze uit volle borst: 'Deur open! Deur open!'. want hoewel er al wel mensen aan het werk waren, die verbaasd en wat loom uit de ramen naar dit gezelschap keken, de voordeur zat nog dicht.
Even later stonden ze in de hal, waar ze nog een reeks nummers deden voor een handjevol welwillende toeschouwers.
,,Het is Friese muziekweek'', wist een collega. ,,Ze waren al bij zangeres Anneke Douma, ze zijn vanaf zes uur vanmorgen onderweg.''
Wie professioneel pret wil maken, moet daar heel wat voor over hebben.
(Ze heten de Menamer Feintsjes, hoor ik, en ze hebben eerder ook op het station opgetreden. De foto daarvan is van Spoon 058. Die Friese muziekweek is een actie van Omrop Fryslân en als ik hen een verzoekje mag doen: morgen graag een Mariachi-orkestje.)
Zaterdag was er een quiz over Leeuwarden, als afsluiting van de dag van de Leeuwarder geschiedenis. Met Hans Jorna, die erg goed bleek te zijn in het herkennen van oude foto's, mocht ik de eer van de binnenstad verdedigen, al ben ik niet echt een stadskenner.
Naast oude foto's waren er filmfragmentjes en cryptische toneelstukjes. Zoals van twee in toga gehulde heren, die tegen elkaar iets over 'H21' zeiden en 'twaalf ballen'.
Pas toen het antwoord werd verteld realiseerde ik me dat ik jaren geleden de film 'Mata Hari, agent H21' met Jeanne Moreau heb gezien. Om kort te gaan: de binnenstad won niet.
We troosten ons met de gedachte dat de winnaars dan wel veel van de geschiedenis van het centrum weten, maar er niet middenin wonen, zoals wij. Over hun nieuwbouwwijk Zuiderburen zijn op zijn vroegst over vijftig jaar historische vragen te stellen.
Gerard had bij zijn laatste les voor de herfstvakantie de scholieren laten zien hoe je simpel een boerka kunt vouwen van een theedoek, met kijkspleet en al. We geloofden er niks van dat dat kan zonder de doek kapot te scheuren of knippen, maar hij hield voet bij stuk.
Een demonstratie liep echter op niks uit.
Het enige dat we de volgende ochtend konden bedenken hoe het wel kan met slechts een doek is als je hem als driehoek vouwt, die je als hoofddoek omdoet waarna je de twee punten voor je neus langs wikkelt. Maar daar heb je een veel grotere lap stof voor nodig.
(Dit was allemaal vrijdagavond op de verjaardag van Jan, naast het IJ, waar de volle maan zo pittoresk over scheen dat ik het niet kon laten er een plaatje van te maken.)
Vroeger was de Waddenvereniging zeer taboe op Ameland. Dat waren lui uit de Randstad, die de eilanders hun vrijheid en hun inkomen niet gunden, daar kwam het op neer.
Als ik me goed herinner is er een tijd geweest dat we in de Zwaan glazen verkochten met het logo van die vereniging erop, maar later was dat niet meer zo. Sterker nog, er kwamen boze posters in het cafe met de tekst 'Vrije vogels / Gekooide mensen'.
Nog sterker: in de jaren tachtig is een keer een groepje medewerkers van de Waddenclub, die op een markt in Nes zouden staan, door boze eilanders met stand en al op de veerboot naar Holwerd gezet.
Die club dus. Zaterdag voeren ze met zeven boten naar de waddeneilanden en de Eemshaven, met leden, bestuurders en pers. Ik mocht met de MS Boschwad mee naar Ameland. Onderweg zou de boot aanleggen bij een zandplaat, waar liefhebbers onder leiding de biodiversiteit konden bekijken.
De leden van de Waddenclub gingen enthousiast op blote voeten en in korte broek het water in, om groepsgewijs schelpen in zeefjes te doen. Het aantal gevonden kokkels werd meteen doorgetwitterd.
Ik ging niet het water in, maar kletste in de stuurhut met George Smallenbroek (rode trui) en Johnny Koster, twee pensionado's die wel vaker op het wad varen.
Koster ging lekker in discussie met Waddenclubvoorztter Alexander de Roo (rechts op de foto), op zo'n toon van 'jongen, jongen, jij komt er nog wel achter'. ,,Het grote geld wint altijd'', hield Koster hem keer op keer voor.
Dat kletsen kon op zijn dooie akkertje, want de boot raakte vast op de plaat en moest anderhalf uur op vloed en een passerende veerboot wachten om weer vlot te komen. ,,Zo is het op het Wad!'', riep Smallenbroek om voor de wat ongeduldig wordende natuurliefhebbers. ,,Als het niet zou droogvallen kon je net zo goed naar het IJsselmeer.''
Heel gezellig en onschuldig allemaal, vond ik zelf. Hierboven staat het stukje dat ik er voor de LC over schreef. Maar die avond kreeg ik op Ameland een sms'je van een Nessemer die me op de Boschwad had zien stappen. ,,Hoe was het met de waddenclub'', schreef hij. ,,Foute boot!!'' (Ook fout: Alexander de Roo is geen directeur van de club, maar voorzitter. Gelukkig staat het in een groot deel van de kranten goed, maar het vergalt altijd het plezier in zo'n stukje.)
Zeer tevreden over het fototoestelletje in mijn mobieltje, ook al doet het artistiekerig met die randjes eromheen. We hebben net koffie gedronken bij Tante An, waar ik nog niet geweest was, en zijn weer helemaal bij met al het nieuws.
De foto is een beetje nabewerkt. Ze staat er mooi op (zelf zegt ze: ,,t Kan ermee door, maar ik ben geen achttien meer'') en doet iedereen de groeten. Vooral ,,de jongelui in Amsterdam''.
Bij de vriezer van Super de Boer was de jongen die verderop in de straat in het kraakpand woont. Hij riep naar een meisje met een bandanna om haar haar, die verderop met een groepje liep: ,,Heb ik jouw vriend getatoeëerd?’’
,,He?'', riep het meisje terug. Haar belangstelling was gewekt.
,,Heb ik jouw vriend getatoeëerd?''
,,Mijn ex-vriend'', zei ze, met de nadruk op ex. Ze was inmiddels wat dichterbij komen staan.
,,Je ex-vriend?’’
,,Ja sinds vanmorgen.’’
Dat was stof tot nadenken.
,,Zal ik zijn tattoo fucken?’’, stelde de jongen voor.
,,Zijn tattoo?’’
,,Moet ik zijn tattoo verknoeien? Ik krijg nog honderd euro van hem.’’
Dat mocht van haar, maar ze had nog een beter voorstel: ,,Als je iemand nodig hebt om hem in elkaar te slaan, mag je mij wel bellen. Ik wil de honkbalknuppel wel vasthouden.’’
De jongen gooide het ineens over een andere boeg. ,,Wil je mee naar een krakersfeest?’’
Haar antwoord verstond ik niet, maar ik meende te begrijpen dat ze al wat anders had.
Media Art Friesland is altijd lonend om heen te gaan, al was het maar omdat de tentoonstelling naast allerlei andere dingen ook een wandeling door de filmgeschiedenis is.
Media Art is van alles ('kunst met een stekker') en de kunstacademiestudenten die hier wat laten zien gebruiken altijd wel flarden speelfilm, of maken werk dat aan films doet denken. Het helpt als je zelf toch al vaak aan film denkt.
Kijk maar:
Edison's Kinetoscoop, in een modern jasje. In zo'n kinetoscoop gluurde je honderdtwintig jaar geleden naar voorbij flappende foto's of een eeuwig doorlopende filmstrook, zodat je de voorstelling zag bewegen.
Deze machine doet hetzelfde, niet met een filmstrook, maar met beeldjes die op een trommel geplakt zijn (rechts op deze vage foto) en razendsnel langsflitsen (links op deze vage foto) bij een aan uit floepend lampje. 3D dus, lekker modern.
De beeldjes stellen een vrouw voor die een trap afkomt - nog zo'n artistieke verwijzing, al heeft deze vrouw anders dan Marcel Duchamp's Nu descendant un escalier kleren aan. Zo te zien althans, want erg scherp komt ze niet in beeld. Het is net een geestverschijning - waar de allereerste films ook aan deden denken.
Een groot scherm dat beelden combineert uit Metropolis en Blade Runner. ,,Alles is eigenlijk al gedaan'', mijmerde Andrea Moeller die ernaar stond te kijken. ,,Maar ik zou het best in huis willen hebben.''
En zie eens wie we daar hebben, samen in een soort kastje... De man rechts klaagt vermoedelijk dat de vrouw links uit alle kastjes en laatjes ter wereld nou juist het zijne moest kiezen.
Toevals-sciencefiction: de bol daarachter hoort bij een andere installatie dan de tafel met bewegende plexiglas plaatjes hiervoor.
Bij de ingang hangt bewegend kleurbehang, waar je leuke dingen met je eigen schaduw kunt doen. ,,Net James Bond'', zei een bezoeker terwijl ik een foto van mijn schaduw probeerde te maken. Ik dacht zelf meer aan iets Inspecteur Clouseau-achtigs.
Dit is een veelhoekig ding, waarop beelden geprojecteerd worden zodat het van vorm lijkt te veranderen. Ze doen dat tegenwoordig vaak op gevels van gebouwen, het is fascinerend om het in het echt te zien.
Het filmpje maakte ik met mijn nieuwe mobiel. Het ding doet zelf niet aan een of andere film denken, maar het verknipte muziekje dat eronder heb gezet wel. Je moet er heel veel moeite voor doen, want het is goed verknipt. Wie weet uit welke Oscarwinnende film uit '75 dit komt, krijgt een biertje. Hint: Kirk Douglas speelt er niet in.
Uitproberen: dit zijn namaak-oude foto's, gemaakt met mijn mobieltje dat op dat moment dacht dat hij een pinholecamera was. Het zijn scenes uit 'Tchekist', een hypnotiserend goede film van Aleksander Rogozhkin, die jaren geleden in Rotterdam draaide en daarna nergens meer.
Hij is te downloaden, in het Russisch zonder ondertiteling. Maar zelfs dan droom je er na afloop van. Het is geen plezierige film, hij gaat over het mechanisch afmaken en afvoeren van grote aantallen mensen door de Tsjeka, en na Rotterdam dacht ik: die hoef ik nooit weer te zien.
Het leukste parkje van de stad heeft geloof ik niet eens een naam. Het is kleiner dan een voetbalveld (denk ik), je kijkt er dwars doorheen en de bomen staan rechtop in het gras of ze er met kracht in geramd zijn.
(Zowel Erwin als Lolkje mailden: dit is de Arendstuin)
Op het toneel bij de Gouden Gurbes, de Friese openluchttheaterprijzen waarvan ik de uitreiking aan elkaar praatte, was ook een kort optreden van Jezus uit De Tijnje. Daar is deze zomer 'Jesus Christ Superstar' opgevoerd in het Fries.
Hij zong een fragment daaruit en had zich er speciaal voor aangekleed, waarbij zelfs aan de - uit de zaal niet eens zichtbare - Jezusnikes was gedacht.
,,Hij heeft zijn bril op'', zei de regisseusse, naast me achter de schermen toekeek. ,,Dat hadden we bij de uitvoering niet hoor!''
Alle ruimte beneden bij de pers van de Leeuwarder Courant staat vol met trommels. Zo heten de cilinders waarop de zaterdagbijlage voor de krant van morgen vast klaar staan, strak opgewonden.
De krant wordt, omdat de opmaak ingrijpend vernieuwd is, vannacht in een recordoplage van 302.000 exemplaren gedrukt, volautomatisch schuiven deze bijlagen erbijin en dan wordt hij overal in Friesland door de brievenbus gedrukt.
Ik ga na middernacht met de allereerste stapel naar het Oranje Bierhuis, om hem aan Leeuwarders uit te delen die niet tot morgenvroeg willen wachten. Benieuwd of ze het wat vinden, want het is kritisch volk.
Als vrijwillige torenwachter van de Oldehove (zij het sporadisch) mag ik ook naar de jaarlijkse bijeenkomst van torenwachters, een bont gezelschap van mensen met een bijzondere band met Leeuwarden in het algemeen, en die toren in het bijzonder.
Eentje vertelde dat hij er vlakbij geboren was: ,,Het eerste dat ik zag toen ik mijn ogen opendeed was die toren. Ik dacht eerst dat het aan mij lag, maar hij stond echt scheef.''
Die torenwachterij is vrijwilligerswerk, en komt erop neer dat je bezoekers die de toren willen beklimmen drie euro laat betalen. Cash, maar volgend jaar komt er een andere balie met een pinautomaat. Dat laatste wil de afdeling financien van de gemeente graag.
Daarnaast vertel je de bezoekers over het aantal treden en de geschiedenis. Die geschiedenis werd op deze bijeenkomst uitgediept door collega Erwin Broers, die bezig is een boekje over de Oldehove. De toren is eigenlijk mislukt, onderstreepte hij nog eens, hij had veel hoger moeten worden en hij valt structureel uit elkaar - de west- en oostkant schuren - zodat om de zoveel jaar restauratie nodig is.
De demonstratie, met een model, van hoe de toren eigenlijk hoger had moeten worden dan de Martinitoren in Groningen ging hem boven de macht, omdat hij zelf niet hoog genoeg is om de hoogste punt erop te zetten. Gelukkig zat de zaal vol vrijwillige torenwachters, die popelden om de rijk gedetailleerde maquette aan te mogen raken.
Op 3 oktober 2010 verscheen Maria aan mij, gewoon thuis voor de deur. Ze was van hout en net als Sneeuwwitje zat ze in een glazen kistje.
Het was de eerste katholieke processie door Leeuwarden en door de Grote Kerkstraat sinds 1578, toen de tachtigjarige oorlog tegen de Spaanse katholieken net tien jaar bezig was.
De vorige processie hoor je nooit iets over, maar deze mocht er wezen, met korpsen, wierookzwaaiers (mijn huis ruikt er nog naar want ik had de voordeur open laten staan), gewaden en een bisschop in het roze. (Correctie: een van de organisatoren wijst me erop dat deze kleur Groot Paars heet).
Zo'n openlijk vertoon van religiositeit is ongewoon voor Leeuwarden en de gelovigen die er achteraan liepen keken dan ook een beetje bedremmeld. Als ze meezongen deden ze het zachtjes.
Ze trokken de stad door met een Mariabeeld uit begin zestiende eeuw, dat de beeldenstorm heeft overleefd. Hoewel het prachtig weer was, had ze toch een kostbare sjaal om gekregen.
Langs de route stond Cees van 't Veen, directeur van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Hij wist niet wat er gebeurde, want hij was net in de stad teruggekomen. Een processie, vertelden we hem, van de Bonifatiuskerk naar de Dominicuskerk.
Van 't Veen zei dat er bij zijn rijksdienst maar weinig religieus erfgoed uit Leeuwarden op de lijst staat. ,,Alleen een Mariabeeld in de Dominicuskerk'', wist hij zo uit zijn hoofd.
Dat gaat daar juist voorbij, wezen we.
,,Oh?'', zei hij verbaasd. ,,Maar dat mag helemaal niet naar buiten!''
Op onze aansporingen om deze processie persoonlijk stop te zetten ging hij niet in.
Camiel Eurlings stapte uit de politiek om een gezin te maken en meer tijd daarvoor, maar op het CDA-congres verscheen hij ook even ten tonele. Hij sprak nogal wat luider dan noodzakelijk en salueerde.
Maar het eigenaardigste om te zien was dat er iets met zijn ondergebit is. Een zwart vlekje op een hoektand, of misschien zelfs een spleetje tussen hoektand en voortanden.
Dat had hij eerder niet. Nu kon je het goed zien want hij trok op het congres zijn mond wijd open.
Stemmen zal het hem niet kosten nu hij zich toch uit de kamer terugtrekt, maar als hij straks alle tijd heeft voor zijn gezin, moet hij misschien ook wat langer poetsen.
In cafe Marktzicht in Drachten was de uitreiking van een prijs voor een twittergedicht ('twicht') en het liep vol met Friese schrijvers omdat in Drachten de afsluiting was geweest van de Maand van het Friese Boek.
Daar aan een tafel zat zowaar oud-collega Jan Kroes, achter een glaasje jenever. Met die Friese schrijvers had hij niets te maken, want hoewel hij geest had en een mooie pen van schrijven, heeft hij sinds zijn pensioen vijftien jaar geleden niets meer op papier gezet.
Hij zat er met een gezette man te praten die bier dronk en ook Jan bleek te heten. Jan Hofstra. Die woont in Gloucester in de Verenigde Staten (die vissersstad uit 'Hersenschimmen' en 'The perfect storm') en is even over in Nederland, voor een reunie van het Drachtster Lyceum.
,,Jan Kroes'', zei ik tegen Jan Hofstra, ,,die kon midden in de nacht de redactie in Drachten opkomen, met een borrel op, en dan citeerde hij feilloos een sonnet van Gerrit Achterberg.''
Dat was echt waar, ik bewonderde hem erom, al vond hij dat zelf nog steeds niet erg bijzonder. ,,Goede leraar gehad'', mompelde hij.
Dat bleek bij Jan Hofstra ook het geval, want die begon ter plekke 'schimmenspel' van Lucebert te citeren. Eerst met wat horten en stoten, maar het kwam er helemaal uit.
nu begint dat andere taaie ongerief
dat van de ouderdom van ik had je zo lief
moeder wereld knekelhuis en zonder baten
blaat je alleen nog verminkte citaten
waarmee je de legende van jezelf kruidt en bederft
