Unter Tage



Hoor net van mijn vader dat meneer Hurck vorig weekeinde is overleden. Hij was met zijn vrouw bezig in de tuin bij hun bungalow op Ameland (ze wonen in Marl, in het Roergebied) en omdat hij moe was ging hij even naar binnen. Even later zat hij dood in zijn stoel. Hoewel dat zo raar niet is als je 83 bent, is het toch verrassend.

Meneer Hurck was een echte Duitser, eerst wat uit de hoogte en bazig maar al snel joviaal en altijd klaar voor een discussie. Hij kwam vroeger veel aan de bar in de Zwaan, want hij vond het er gezellig en kon het goed met mijn vader vinden. Ze waren het in discussies ook meestal met elkaar eens, waarbij ze mevrouw Hurck en mijn moeder tegenover zich vonden.

Pa en Hurck hebben samen wel ballongevaren, want dat deed Hurck er als hobby bij. In het dagelijks leven was hij directeur van een kolenmijn, de Zeche Auguste Victoria.

Toen ik op mijn zeventiende naar Duitsland ging om de taal beter te leren, uit logeren bij een scheikundeleraar die met zijn moeder in een enorm huis in Kamen woonde, kreeg ik van mijn ouders extra geld mee. Als het niet helemaal in de haak zou zijn met die scheikundeleraar moest ik op de trein stappen naar de familie Hurck. Nodig was het achteraf niet.



Later logeerde ik een keer bij de Hurcks en ging ik mee unter Tage, de kolenmijn in. Ik zag van dichtbij hoe meneer Hurck, die ik vooral van de bar kende, hier in een echte Herr Direktor veranderde. ,,Stellen sie das Radio bitte ab'', zei hij kortaf tegen zijn chauffeur, toen die ons 's ochtends kwam afhalen met een enorme Mercedes.

Op een bank in zijn kantoor wachtte ik tot we naar beneden zouden gaan, want eerst kwam een ondergeschikte een rapport brengen over iemand die deze week was omgekomen bij een ongeluk in de mijn. Hurck, nu nog meer een directeur, bladerde ongeduldig in het verslag en vroeg korzelig waar de samenvatting was. Het was geen makkelijke man, zegt mijn moeder altijd.

Daarna gingen we met een lift de diepte in waar reusachtige graafmachines de kolen uit de grond schraapten. Het was een filmisch uitje naar een lawaaiige onderwereld, met grote machines waar continu water overheen spoot, overal snoeren en buizen, rails met wagentjes, oranje licht en mannen met helmen die verstrakten als de directeur voorbij kwam. Nog dagen later zat er kolengruis in mijn snot.

Monsieur Zy



Emma J. Williams is managing editor van Schmap Guides. Ik kende die gidsen niet, maar ze vroeg me laatst per mail of ze een foto die ik drie jaar terug in New York heb gemaakt ervoor mocht gebruiken.

Die foto (hierboven) had ze gevonden op flickr, de fotowebsite met de rare naam waar iedereen zijn plaatjes dumpt. Ik begon er ook aan, tot ik ontdekte dat het na een bepaald aantal foto's ineens niet meer gratis is.

Om interessant te doen nam ik een bijnaam, Monsieur Zy. Die herkent iedereen natuurlijk als de huisbaas uit 'Le locataire', de film van Roman Polanski naar het boek van Roland Topor. Een geweldige film maar daar gaat het nu niet om.

Die Schmapgidsen zijn reisgidsen die op internet staan, met fotootjes die her en der op internet bij elkaar zijn gezocht. Als Emma iedereen zulke mailtjes schrijft als dat hieronder, heeft ze er meer dan een dagtaak aan.

Hi Monsieur Zy,

I am delighted to let you know that your submitted photo
has been selected for inclusion in the newly released
second edition of our Schmap East Coast Guide:

Greenwich Village

If you like the guide and have a website, blog or personal
page, then please also check out the customizable
widgetized versions of our Schmap East Coast Guide,
complete with your published photo:


Thanks so much for letting us include your photo - please
enjoy the guide!

Best regards,

Emma Williams,
Managing Editor, Schmap Guides

Je krijgt er verder niks voor, dus zakelijk gezien is het waardeloos, maar het is toch wel een eer. Zomaar in de Schmap Guide!

Flink bos hout voor de deur



Mensen hebben het wel eens over ,,een flink bos hout voor de deur''. Gisteravond zag ik het voor het eerst zelf, in Itens op het verrassingsfeestje van Jouke, die veertig is geworden.





Het ging allemaal in de fik, wat alle er rondlopende kinderen fantastisch vonden. En de volwassenen ook.



Behalve deze jongen, die volgens mij Rendert heet en ergens halverwege een slecht humeur kreeg (was hij gepest? mocht hij iets niet?) dat niet meer overging.

Af en toe kwam hij zwijgend aanlopen met zijn armen vol hout, smeet dat op het toch al hoog oplaaiende vuur en ging dan stuurs zwijgend zitten. Zonder zich met wie dan ook maar te bemoeien.

Ik nam een foto van hem, toen hij in het lage stoeltje naast me zat. ,,Als je nog een keer een foto van me maakt, breek ik dat hele toestel in stukjes'', zei hij. ,,Dat je niet eens meer een foto op je computer kunt zetten.''

,,Waarom ben je zo boos'', vroeg ik.

Maar hij had alweer te veel gezegd, vond hij.

Meisjes met rode haren

Heel lang geleden heeft een cro-magnonmens (zie het plaatje, dat komt van een Indiaas antropologisch museum), onze voorvader dus, het gedaan met een neanderthaler. De neanderthalers zijn daar nooit meer bovenop gekomen en uiteindelijk uitgestorven, maar door die vermeninging zijn er nu nog altijd mensen met rood haar.

Jan Visser weet zulke dingen uit wetenschapsbladen, zoals in dit geval Science, dat een artikel had over dna-onderzoek, want in dna is van alles over de geschiedenis af te lezen. Er zit als het ware nog een spoortje neanderthaler in ons.

Het is een interessant weetje, dat je niet snel loslaat. Telkens als ik roodharigen zie, denk ik aan neanderthalers. Zou Arne Jansen van het onderzoek gehoord hebben, voor hij zelfmoord pleegde?

Vélo libre

Helemaal 'libre' zijn ze niet, maar ze kosten weinig, de velibs - stevige fietsen die je overal in Parijs kunt huren. Er zijn er 20.000 van, die her en der in de stad in elektronische houders staan. Je steekt je abonnement of je creditcard in de automaat die erbij staat en je neemt er een mee.

Nou ja, zo is het de bedoeling. We staken er een hele reeks kaarten in (met zijn drieen zijn we best vermogend), maar een fiets kregen we pas toen Joop het met Visa probeerde.

Fransen, die bekend staan als hufters in het verkeer, rijden juist heel voorzichtig met al die fietsen in de buurt. Ergens bij Pigalle had ik het fietspad verderop niet gezien en reed ik, net als in Nederland, een tijdlang tussen de geparkeerde auto's en de langsrijdende bussen - ze toeterden niet eens. Als scholiertje van twaalf deed ik mijn ogen stijf dicht als ik het kruispunt van de Bleeklaan in Leeuwarden overstak, nu draaide ik zo een rondje om de Arc de Triomphe. We gaan er steeds verder op vooruit.

Au revoir, Thérèse




We hebben het vaak over Thérèse gehad. Eind jaren zeventig, begin jaren tachtig, toen we een paar keer in Hotel Diana in Parijs (de foto is het halletje) hebben gelogeerd was ze er de bazin. Een kleine oude dame met grijs haar die achter de balie Der Spiegel las in het Duits.

Een keer had ze ruzie met een Spaans uitziende dame met opgestoken haar in een zwarte jurk, die beweerd had dat er iets - een bontje, meen ik - uit haar hotelkamer was gejat. Dat zou Thérèse hebben gedaan.

Het leidde tot een soort toneelstuk in het ontbijtzaaltje. De Spaanse dame keek uit de hoogte neer op Thérèse, die wel twee koppen kleiner was en trillend van woede riep hoe beledigd ze was. De dame zei niks terug, maar tuitte af en toe de felrood gestifte lippen en deed dan neerbuigend 'Pf', 'pf', alsof ze spuugde, waar Thérèse nog veel bozer door werd.

Op een gegeven moment kwam Thérèse bij mijn tafeltje staan en riep ze als het ware mijn hulp in. ,,Zo'n vrouw'', wees ze, en deed de trotse houding van de Spaanse na door haar hoofd achterover te gooien, ,,moet je haar eens zien met dat opgestoken haar. Je ziet toch zo dat die haar geld verdient op Pigalle!''

Daar kwam de man van Thérèse uit de keuken, een lange, kale meneer. Hij stak zijn wijsvinger naar achteren en zei dwingend: ,,Thérèse! A la cuisine!'' Mopperend ging ze af.

Thérèse, a la cuisine, is nog lang een gevleugelde uitdrukking geweest. We liepen, als we later in Parijs waren, wel eens langs Hotel Diana om te gluren of ze nog steeds achter de balie zat.

Nu logeren we er weer. Gisterochtend maakte ik een praatje met de oudere dame die er tegenwoordig achter de balie zit.

,,We waren hier dertig jaar geleden ook', legde ik uit. ,,Toen was hier een mevrouw die Thérèse heette en Duitse bladen las.''

,,Die heette geen Thérèse'', verbeterde de dame. ,,Ze heette Elisabeth, het was mijn moeder. Ze was in Keulen geboren. Ons heeft ze helaas nooit Duits geleerd, want toen ze naar Parijs kwam werden alle Duitsers als vuile moffen gezien. Vorig jaar is ze overleden, op haar vijfennegentigste.''

,,Heette ze echt geen Thérèse?'', vroeg ik voor alle zekerheid. ,,Dat dacht ik toch echt.''

,,Nee hoor, Elisabeth'', zei de hotelbazin. ,,Ik heet zelf Thérèse.''

Al kan ik me de scene in de ontbijtzaal zo voor de geest halen, het was dus anders. Vooruit, beter een valse herinnering dan helemaal geen herinnering.

Hotel Diana




Precies dertig jaar geleden zaten Joop, Jan en ik in Hotel Diana, Rue de St-Jacques in Parijs, en nu zitten Joop, Jan en ik er weer. Het hotel is duurder geworden en wij hebben meer te besteden, dus dat gaat mooi gelijk op. Toen gingen we met een oude Opel Kadett, nu met een Audi A6, dat zegt genoeg.

Het bloemetjesbehang is weg, het eethuis aan de overkant eveneens maar dat was ook niet veel. Elk cafe heeft nu breedbeeldtv, iedereen heeft een mobieltje, aan de overkant kun je fietsen huren, iedereen staat buiten het cafe te roken. Veel van de mensen die hier dertig jaar geleden liepen zijn al dood.



Maar het uitzicht van het hotel, als je een eindje uit het raam hangt, bleef ongeveer hetzelfde.

Hebbes

Tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn er in de VS allerlei propagandafilms gemaakt, en de aardigste kwamen uit de tekenfilmstudio's van Walt Disney. Die films staan op een dubbelcd, die in Nederland nooit ergens te vinden lijkt, maar wel bij Amazon.

Die heb ik nu, met daarop de beroemde 'Der Fuehrer's face', maar ook onbekendere tekenfilms met Pluto. In het 'echt' zien ze er beter uit dan op Youtube.



Hoe ze winst maken bij Amazon is me een raadsel. Ik bestelde drie dvds in een keer, en kreeg ze vervolgens in drie aparte pakketten. De ene dag kwamen er twee, een uit Kentucky via Chicago, de ander uit Delaware via een stadje in de staat New York. De derde kwam een dag later, vanuit Duitsland. Nee, niet die van Disney.

Zelf kunst maken




,,Ik herken je stem'', zei Jantine Wijnja gisteren in kunsthuis Syb. ,,Maar je ziet er heel anders uit dan ik dacht.''

Jantine Wijnja is een kunstenares die een maand lang in het kunsthuis in Beetsterzwaag allerlei vreemde theorieen had laten zien. Daarbij hoorde ook elke week een radio-uitzending op internet, Mind Radio. Daarvoor hadden we bij mij in de keuken al eens wat dingen opgenomen, vandaar dat mijn stem haar bekend voorkwam.

Gisteren was ik er zelf bij, met Kees en Jaap, want we gingen ter plekke een uurtje liveradio doen met onder meer een hoorspel, Radio Asconaklassieker Bear Oeleboele.

,,Wat had je je dan voorgesteld'', vroeg ik.

,,Iemand met sluik haar'', zei ze. ,,Donker haar. En een beetje bleek.''



Het eerste plaatje dat Kees wilde gaan draaien, was 'Alleen de zee' van Willeke van Ammelrooy, vertelde hij haar.

,,Wie is dat?'' vroeg Jantine Wijnja.

Wij waren hoogst verbaasd. ,,Willeke van Ammelrooy!'' herhaalden we, alsof het daar duidelijker van werd. ,,De beroemde actrice!''

,,Ik heb geen televisie'', zei Jantine Wijnja.

(Marco Bakker kende ze wel, bleek wat later).

Wopke de kat en het noodlot



In het huis waar collega Jantien vroeger woonde, woont nu taalonderzoekster Renée van Bezooijen. Gisteren voor kreeg ze de Wopke Eekhoffprijs - een prijs voor publicaties over Leeuwarder geschiedenis - voor haar boek ‘Het raadsel van de ratelaar’.

Ze had de prijs meteen gegoogled, want ze had er nog nooit van gehoord, bekende ze gisteren. Zo kwam ze erachter dat er € 2275 aan verbonden is. Daarvoor gaat ze een Maine coon kopen, een dure raskat met kwastjes aan de oren (zie het plaatje boven, ze schijnen fors te zijn), waarvoor wachtlijsten bestaan. Ze gaat hem Wopke noemen.

Toen Jantien daar nog woonde, had ze ook een raskat, een Russische blauwe. Die heeft niet lang geleefd, want hij kwam, als ik me goed herinner, al binnen een maand onder een auto.

Een akelig vooruitzicht voor de Maine coon Wopke. Maar moet je zoiets nu ook vertellen op zo'n feestelijke prijsuitreiking, vroeg ik me gistermiddag af. Ik deed het wel, iemand die aan Leeuwarder geschiedenis doet en de hele tijd van alles googelt komt daar toch wel achter.

Bezooijen zat er niet mee: ,,Mijn katten komen nooit buiten'', zei ze.

Een schoonzus van Mozes




Charlton Heston, die Mozes speelde in 'De tien geboden' is er niet meer, maar Joyce van der Veen, de Nederlandse danseres uit het showballet van Toon Hermans en een van de balletgezelschappen van de kleurrijke Markies de Cuevas volgens mij wel.

Ze hebben met elkaar te maken, want Joyce van der Veen vertrok in 1954 hoopvol naar Hollywood, op haar zesentwintigste. ,,Ik ben zo opgewonden dat ik nauwelijks spreken kan'', zei ze in '54 toen Universal haar een contract aanbood.

Ze deed audities voor allerlei rollen, maar de praktijk viel tegen want ze was niet de enige daar. Pas na een jaar kreeg ze een rolletje, als een van de zeven dochters van Jethro, Mozes' schoonvader, in diezelfde 'De tien geboden'.

Daarna speelde ze, lees ik, vooral in tv-series tot het in 1966 ophield. Ze was eind jaren zestig bij Willem Duys in zijn tv-programma, waar ze werd aangekondigd als ballerina.



En ze was in 2001 in het Anne Frankhuis, want Anne Frank had een fotootje van de jonge danseres (even oud als Anne Frank zelf) aan de muur geplakt. Je hebt niets aan zulke weetjes, maar ik ben er dol op.

Lee Harvey Oswald



Voor het eerst sinds tijden heb ik weer bij Lee Harvey Oswald gegeten. Dat wil zeggen, bij Arjen, van wie ik al twintig jaar vindt dat hij op Oswald lijkt. Hij vindt zelf geloof ik van niet. Het is ook wat minder geworden, sinds Arjen een bril draagt en zijn haar wat minder wordt. Ik nam een foto van hem door de klapdeur van het restaurant, waar hij in de keuken staat.






Het andere goede nieuws: pa nam ons mee uit eten, wat voor het eerst is sinds hij terug is uit het ziekenhuis. Hier staat hij af te rekenen, met op de achtergrond de nieuwe wandversiering van het restaurant. Uit eten kan weer.