Mijn eerste frites en een kersttrui

Voorzitter Gerrie van der Meulen heette me welkom in de Kurioskerk, waar ik een lezing kwam geven voor Vrouwen van Nu, afdeling Leeuwarden. ,,We hadden de vorige keer wethouder Sjoerd Feitsma'', vertelde ze enthousiast. ,,Over 2018. Dat was zo leuk! Dan hoor je ook eens wat de gedachte erachter is, want dat weet je allemaal niet.''

De lat ligt hier hoog, zoveel was duidelijk.

Toen ze me vroegen, in februari (Vrouwen van Nu plannen ver vooruit), wilden ze ook meteen weten wat ik voor beloning wilde hebben. Ik vroeg een gebreide trui. Per kerende post kreeg ik te horen dat zoiets niet zou lukken, want alle vrouwen werken mee aan de Grootste Gehaakte Deken van de Wereld, ook een 2018-project.

Daar kwam voorzitster Van der Meulen bij haar introductie op terug. Ze haalde een kersttrui van de Postcodeloterij uit een linnen tasje, die ze me alvast als beloning gaf. Ik trok hem dadelijk aan. ,,Het kraagje van uw overhemd zit niet goed'', riepen een paar Vrouwen van Nu moederlijk vanuit de zaal. Verschillende bezoeksters maakten een foto.

Voor een redelijk volle zaal vertelde ik over de Leeuwarder Courant, over Ameland, over 2018, over Richard Hageman en ik las een aantal columns voor. De bezoeksters wilden weten over Fries in de krant, over hoe het ging toen we van avondblad ochtendblad werden (ik hield een kort referendum bij handopsteken, van een overgrote meerderheid mogen we ochtendblad blijven), waarom de bezorging soms hapert.

In de pauze kwam iemand bij me. ,,Toen de Leeuwarder Courant tweehonderd jaar bestond heb ik bij de spreekwoorden- en gezegdenpuzzel een reis gewonnen, een week naar Zeeuws-Vlaanderen'', vertelde ze. ,,Van daaruit zijn we overal naartoe geweest, Brugge, Antwerpen... En ik heb voor het eerst van mijn leven frites gehad.''

Vond ik zo mooi dat ik met haar op de foto wilde.

Na afloop vertelde Van der Meulen dat mijn verhaal minstens zo onderhoudend was geweest als dat van Sjoerd Feitsma, en ik bovendien langer aan het woord ben geweest. Voldaan fietste ik naar huis, met mijn warme nieuwe kersttrui nog aan.

(Foto Gerrie van der Meulen)

Deze meiden verpesten de atmosfeer

Op de dvd Leeuwarden in film, waar ik deze week een stuk in de LC over schreef, staan ook opnamen van het kaalknippen van 'moffenmeiden'  of 'moffenhoeren', zoals meisjes die tijdens de bezetting met Duitse soldaten omgingen genoemd werden.

Mem vertelde daar wel eens over. Zij heeft het kaalknippen destijds als twaalfjarige gezien, als ik me haar verhalen goed herinner bij de Beurs. Jaren later kon ze er nog emotioneel van kon worden omdat het er blijkbaar nogal genadeloos en vernederend aan was toegegaan.

De weerzin tegen deze vrouwen, dat is op de korte filmfragmenten duidelijk zichtbaar, zat diep.

Dat bewijst ook het commentaar van K. in de Leeuwarder Courant van zaterdag 21 april 1945. De krant heette toen overigens Leeuwarder Koerier en K was, neem ik aan, J.J. Kalma.

Hij schrijft dat afgelopen zondag en maandag ,,een groot aantal vrouwen'' zijn opgehaald, ,,die met Duitschers hebben omgegaan''.

,,Het getal van deze zogenaamde Moffenmeiden is in Leeuwarden helaas vrij hoog. Leeuwarden heeft op zedelijkheidsgebied een vrij slechte naam'', schrijft K.

 ,,Er zijn mensen die medelijden hebben met deze wezens, die de naam vrouw kwalijk waard zijn. Wij stellen er prijs op in dezen duidelijke taal te spreken: Deze vrouwen waren het, die meehielpen om het de Moffen hier goed te geven. Zij dienden den vijand, zij verrieden de Nederlandse mannen en het Nederlandse vaderland.''

,,Daarom bevreemdde het ons te moeten horen, dat reeds Dinsdag weer verschillende van deze meiden waren vrijgelaten. Plaatsruimte schijnt daarvan de oorzaak te zijn geweest, maar het gevolg was, dat Dinsdagavond vele van die meiden al weer de straat opgingen en nu met Canadezen aanpapten.''

K. heeft een oplossing: ,,Deze meiden verpesten de atmosfeer. Zij horen in een gezuiverde maatschappij niet thuis. Voor het minst dienen ze, in afwachting van nadere beslissingen, geïsoleerd te worden in kampen.''

Hij komt er een paar dagen later op terug, vanwege lezersreacties. ,,Een lezer merkt op, dat dit te ver gaat. Hij schrijft letterlijk: 'Meent de heer K. werkelijk, dat het gros van deze vrouwen zich bewust was van verraad? Wij geloven eerder dan verreweg de meesten van hen kwalijk weten, wat landverraad is. En men kan een blinde toch moeilijk beschuldigen, omdat hij niet kan zien'.''

Geen excuus, vindt K. Mensen hebben democratische plichten en moeten daarin opgevoed worden. Hij haalt professor Bonger aan, die stelt dat democratie voor alles een kwestie van karakter is. ,,Konkreet uitgedrukt'', schrijft K. ,,Is er van een Moffenmeid of een zwarten handelaar nog een behoorlijk Nederlander te maken?''

Zijn antwoord: ,,Het zal moeilijk worden en veel geduld en geloof vergen.''

Een bitterbal met wormpjes

Tijdens het Noordelijk Film Festival mocht ik voor de camera van Omrop Fryslân een bitterbal opeten. En daarnaast wat zeggen over film.

Het waren geen gewone bitterballen die Fredau Buwalda en ik voorgeschoteld krijgen, maar insectenhapjes: er zat een vulling in van buffelworm, als ik het goed heb onthouden. Verder is het een bitterbal zoals vele andere, net wat te heet als je er in bijt, met een krokante buitenkant en een schaaltje mosterd erbij om hem in te dopen.

We konden ook nog kiezen uit gefrituurde sprinkhaan op een stokje en geroosterde (of zo) meelworm in een puntzakje. Ik at ze allemaal, wat dat aangaat begin ik op mijn hond te lijken, die snaait ook alles mee.