De wereld hield zijn adem in, vandaag vijftig jaar geleden, maar ik had niks door. Ik was twee jaar, dat heeft meegespeeld. Vermoedelijk lag ik te slapen, net als Aljnoesjka Gagarin, die ongeveer mijn leeftijd had.
Haar vader was door de Sovjets in een rond vat met drie patrijspoorten de ruimte in gestuurd, tot 327 kilometer aan toe. 108 minuten was hij weg geweest en zelfs zijn vrouw wist van niks.
Ook na afloop was zij niet de eerste aan wie Joeri Gagarin, meubelmakerszoon en Sovjetheld, dacht. ,,Wees zo goed de partij, de regering en Nikita Chroetsjof te melden dat de landing normaal is verlopen’’, had hij volgens de LC na de landing gezegd. Zijn vrouw hoorde het van de buurvrouw, die binnenstormde om te vertellen wat ze nu toch op de radio had gehoord.
De eerste die hem zag – aldus Sovjetbladen – was trekkerbestuurder Ivan Roedenko. ,,De kosmonaut landde aan een parachute niet ver van ons vandaan. Wij snelden naar hem toe. We troffen een heel kalme, knappe man aan, die geen letsel vertoonde. Hij had een horloge om zijn pols en een spiegeltje in zijn andere mouw.’’
Een 35-jarige vrouw die op een collectieve boerderij werkte begroette hem als eerste. Ook zij had hem zien landen, terwijl haar dochtertje angstig haar rok vasthield. Majoor Gagarin nam alle schrik weg door te zeggen: ,,Ik ben een Sovjet-burger.’’
Iedereen was er vol van en wilde een beetje Gagarin zijn. De LC meldde dat Gagarin een degelijke lezer was die van Tsjechov, Tolstoi en Poesjkin hield, maar ook van Jules Verne.
Radio Moskou zond een gedicht uit:
Hij doorbrak de dreigende muren van de wolken
en vloog omhoog naar de rand der sterren
hij, die zelf van sterren kwam
de eeuwig lichtende ster van het Kremlin.
Er is geen woord op deze wereld, dat zijn heldendaad naar waarde zou kunnen eren,
de aardbol is overweldigd...
En het Vaderland omarmt hem en fluistert onder de donderende jubel van de zege: ,,Hij is de mijne.’’
En de eeuw roept: ,,Welk een edele zoon van Rusland.''
Een ingezonden-brievenschrijver deed daar in de LC een christelijk schepje bovenop:
Aan Majoor Gagarin.
Gij zijt nu een ‘held’, maar ’t is als ‘kind’
Dat wij de sterren moeten naken.
Want wie ’n planeet bereizen wil
Moet eerst tot God geraken.
Wat een kerel! Zijn intocht in Moskou was live op de Nederlandse tv (of wij gekeken hebben weet ik niet meer) en daar kreeg hij een speld als Held van de Sovjet-Unie. Terecht, want, zo zei hij op het Rode Plein: ,,Toen ik in de ruimte was dacht ik over de communistische partij. Van het begin af aan twijfelde ik niet aan het succesvolle einde van mijn vlucht. Bij iedere stap in mijn leven voelde ik de voortdurende zorg van de communistische partij.’’
Gagarin ging op reis en ontmoette de Britse vorstin, Fidel Castro en op het filmfestival in Moskou zoende Gina Lollobridgida hem. Onderweg naar Cuba logeerde hij ook op Curacao, maar een ontmoeting met prominente Nederlanders lijkt er niet te zijn geweest.
Om te bewijzen dat dit geen toevalstreffer was geweest, stuurde de Sovjetunie hetzelfde jaar nog een man de ruimte in, majoor Gherman Titov, die daar 25 uur en 18 minuten bleef. Naar verluidt heeft die gezegd, toen hij weer terug was: ‘Бога Нет – (Geen God gezien). Toch had ook hij drie patrijspoorten.
De eerste Amerikanen waren inmiddels ook de ruimte in, die konden niet achterblijven. Boven een artikel staat: ‘Kennedy: Amerika ligt achter, maar onze beurt komt nog’. Dat was ook zo en het leverde televisiemomenten op die ik me wel herinner.
Op 27 maart 1968 verongelukte Gagarin, op zijn 34-ste, volgens de berichten toen omdat hij tegen een weerballon was opgeknald, of volgens recentere berichten omdat hij te scherp afsloeg in zijn straaljager om een wolkendek te vermijden.
Nou ja, dat heb ik toen dus allemaal niet zo meegekregen, maar Joeri Gagarin lijkt mij een moedig man. Daarom zing ik als goedmakertje graag voor hem het Sovjetvolkslied met vier stemmen maar liefst en samen met het koor van het Rode Leger. In fonetisch Russisch, dus excuus voor de uitspraakfouten.
(De beelden komen van YouTube)
