O lieb' so lang du lieben kannst

Ingeborg Stein, de Zwitserse actrice die altijd op Ameland logeerde, kende Maximilian Schell redelijk goed. Maar ze begreep hem niet, omdat hij als acteur zoveel nazi's speelde. Dat vertelde ze me eens aan de bar in de Zwaan, volgens mij naar aanleiding van 'A bridge too far'.

Schell is vrijdagavond overleden, hij werd 83. Daarom moest ik aan Frau Stein denken. Net als zij had Schell een Zwitsers paspoort, maar hij was in Wenen geboren. ,,Ein ewiger Gentleman-Bub‘", schrijft de Frankfurter Allgemeine.

Het zijn minder zijn filmrollen als nazi (hij zit ook in 'The iron cross' van Peckinpah), als Duitse geleerde (in 'The black hole') of als familiehoofd (in de Jeroen-Krabbefilm 'Left Luggage') die bijblijven, maar vooral zijn fantastische documentaire over Marlene Dietrich, 'Marlene', uit 1984. Ze kenden elkaar, omdat ze allebei een rol hebben in 'Judgement at Nuremberg' (de foto hierboven is uit die tijd).

Ze had zich als 81-jarige teruggetrokken in een appartement aan de Avenue Kleber in Parijs. Schell kreeg het voor elkaar haar langdurig te interviewen. Deels in het Engels, gek genoeg, terwijl ze toch allebei Duits spreken.

Maar ze wilde niet gefilmd worden. Dus het enige dat we zien zijn vage beelden van haar raam met vitrage en soms een gestalte erachter, en voor de rest archiefbeelden en opnamen van Schell zelf, die artistiek-radeloos tussen celluloidstroken doolt.

Memorabel zijn vooral hoe ze af en toe hartgrondig Quatsch zegt, en de opnamen van Berlijn, volkomen in puin in 1945, terwijl ze lyrisch over Berlijnse humor en liedjes vertelt.

Mooi is ook het moment dat ze samen 'Der Liebe Dauer' citeren, een pathetisch gedicht over spijt en berouw van Ferdinand Freiligrath. ,,Ist vielleicht ein kitschiges Gedicht, aber ich weiss nicht, meine Mutter liebte das sehr", zegt ze oprecht ontroerd. Hier is dat fragment te horen.