Na een telefoontje aan de redactie, dat er een container vol boeken op de Harlingerstraatweg zou staan, fietste ik daar donderdagmiddag even heen.
Het klopte. Allerlei mensen stonden in een laadbak vol oude boeken te graaien; de een zocht maar boeken met afbeeldingen, de ander naar kunstboeken, een jongen wilde werken over alchemie, een studente viste er allerlei naslagwerken over Nederlandse literatuur uit - Knuvelder ondermeer - maar toen ik een overzicht van Vlaamse literatuur opdiepte, hoefde ze dat dan weer niet.
Het was gewoon een gezellige boel, en ik schreef er een column over. Dit is de tekst:
Grabbelton
Op de Harlingerstraatweg in Leeuwarden stond gistermiddag een laadbak vol boeken. Blijkbaar weggedaan. Mij lukt het slecht om boeken weg te doen, ik vind een stapeltje van vijf al een hele prestatie. Hier had iemand met lef er honderden als puin in een bak gelazerd.
Auto’s remden, fietsers stopten, iedereen ging grabbelen. Aan zo’n boekenberg kun je geen weerstand bieden. Er zaten veel reisgidsen tussen, plaatwerken over Rome of de Vesuvius, boeken over literatuur, politiek, geloof, naslagwerken, woordenboeken. Veel schrijvers van begin vorige eeuw: Aart van der Leeuw, Anton Coolen, Heijermans, Bosboom Toussaint.
,,Is dit van jullie?”, vroeg een dame. Nee, uit dat huis komen ze, wees iemand. Daar woonde meneer Bosch, leraar Nederlands aan het gymnasium. Ze zullen wel aan het opruimen zijn.
Een vrouw hield haar man Democratie in Nederland voor. ,,Dat hoef ik niet”, zei hij. ,,Dat bestaat niet meer.” Zelf had ze een boek gevonden met schetsen uit Auschwitz. ,,Als de jongeren niet in opstand komen, komt dit zomaar weerom”, zei ze.
Ik grabbelde mee, maar had mezelf daadkrachtig verboden iets mee te nemen. Wel hield ik boeken omhoog die misschien wat voor een ander waren. Hollands Glorie, Jan de Hartog. Fantastische vertellingen, Bordewijk. De Bijbel. ,,Ik heb thuis heel veel bijbels, ook in het Russisch”, zei een jongen. ,,Maar ik heb hem nog nooit gelezen.”
Naast me las iemand voor uit de bundel ‘Tegen de storm’ van Garmt Stuiveling, uit 1939.
,,Zwart is de tijd / zwarter dan ooit tevoren / en meer gevaar is dodelijker nabij / wat wij heden doen gaat morgen verloren / wat heeft ons werken hier voor zin als wij / straks in de chaos vergaan.”
,,Ik vind het mooi, boeken”, zei de vrouw van het Auschwitzboek. ,,Want daar word je wijs van. Anders weet je van geen toeten en blazen en dan kunnen ze je zo nekken. Dan ben je onwetend.”
Om me niet te laten nekken, nam ik toch wat boeken mee. Het waren er maar drie. Een hele prestatie.
Een dag nadat die column in de krant had gestaan, kreeg ik mail van de zoon van docent Bosch, die in Zeist woont.
Een mooi stukje in de LC van gisteren. Wat u hebt gezien, was de eindfase van mijn project om een bibliotheek van bijna 15.000 boeken op te ruimen.
Met verschillende Nederlandse antiquariaten en tweedehandsboekhandelaren ben ik langs de kasten en dozen gegaan, maar uiteindelijk blijven er duizenden boeken over zonder handelswaarde.
Ik was gisteren in Leeuwarden en heb mogen constateren dat mede dankzij uw column de container zich de hele dag mocht verheugen op een grote belangstelling. Wie zegt dat er niet meer gelezen wordt in Leeuwarden? Wie leest er binnenkort weer Da Costa, Aart van der Leeuw en Garmt Stuiveling?
Al met al een mooie dag voor mij. Binnenkort opent de Nieuw Slegte (of hoe ze de winkel ook gaan noemen) op de Nieuwestad. Een deel van de modernere literatuur staat daar, te wachten op uw bezoek. Maar let op: niet meer dan drie. Ook dat gevoel ken ik.
(De foto boven is van Jacob van Essen, die ook al de container passeerde)
