donderdag 31 oktober 2024

Een kunstgebit in de oceaan

Achter mevrouw Borsch stond een degelijk houten emmertje met geelmetalen beugels. 

Het was me niet opgevallen, maar ze wees het aan. ,,Een erfstuk'', zei ze. 

Het emmertje was door een scheepstimmerman gemaakt voor haar moeder, toen die in 1900 als meisje van een jaar of zes met haar ouders mee voer naar Amerika en terug. Haar vader was kapitein op een zeilschip dat die tocht geregeld maakte. Het gezin kwam op de foto toen de boot in New York lag, Catharina staat tussen Gelske en Jan Jacob van der Laag.

Je vraagt je af hoe lang zo'n vaartocht duurde. In In 1900 maakten transatlantische oceaanstomers de oversteek naar de Nieuwe Wereld al in tien tot twaalf dagen, zeilschepen waren langzamer en afhankelijk van de wind. 

Een schilderij van dat schip, heel Onedin-Line-achtig, drie masten met gebolde zeilen, hing bij mevrouw Borsch in de kamer. De naam van het schip was ik vergeten, maar ik vond op deze pagina dat het Martina Johanna heette. Daar vond ik de foto's ook. 

Verzamelwoede had me bij mevrouw Borsch gebracht. Zij heeft haar album met meer dan tweehonderd plakplaatjes van Amelander historische foto's al vol en ik nog lang niet, daar doe ik te weinig boodschappen voor. Zodoende zat ik vrijdagmorgen bij haar in Hollum op de koffie netjes in te plakken. Dat was zo gebeurd maar door haar verhalen bleef ik zelf ook plakken.

Moeder Gelske voer vaker mee met haar man, deze keer was hun dochtertje Catharina mee aan boord. Dochter maakte ze mee hoe haar moeder de schillen van de aardappels zo fanatiek overboord gooide, dat haar kunstgebit er achteraan vloog. Dat ligt misschien nog steeds op de oceaanbodem, net als de Titanic 12 jaar later.

,,Ze heeft toen in New York een nieuw kunstgebit laten maken'', vertelde mevrouw Borsch. 


Met die kennis bekijk je zo'n gezinsfoto nog beter. Net als deze andere, met het kapiteinsechtpaar en iemand van de rederij uit New York (met hoed). Daar staat Gelske ook op. (Ik heb hem voor de aardigheid een beetje ingekleurd).

Waarschijnlijk zijn de foto's gemaakt toen ze haar nieuwe, Amerikaanse gebit al had. Want mensen zonder gebit in hebben van die ingevallen wangen en die heeft zij niet. Tegelijk: ze glimlacht niet. Terwijl je dat wel zou verwachten bij iemand die zo'n - waarschijnlijk niet goedkoop - nagelnieuw gebit in heeft. Dan moet dat gezien worden ook.