Het orgel is een mannelijk instrument, de piano is vrouwelijk, vertelde Herr Seele gisteren in de Doopsgezinde kerk in Leewarden. Dat is omdat men achter het orgel ook met de voeten op pedalen trapt en daarbij de benen steeds wijd moet spreiden en weer sluiten. ,,Daarom zijn er ook weinig vrouwelijke organisten'', voegde hij toe.
,,Pff, ik wil wel eens met die man in discussie'', blies een dame achter me.
Herr Seele is de tekenaar van Cowboy Henk, samen met Kamagurka. Daarom zette hij eerst vlot de kop van cowboy Henk op een vel papier, voor (vooraleer zouden Vlamingen zeggen) hij aan zijn verhaal over piano's in het algemeen en Pedalflügels in het bijzonder begon.
Want hij is ook, onder zijn gewone naam Peter van Heirseele, pianostemmer, -restaurateur en -verzamelaar. Hij bezit zoveel piano's, dat de vleugels bij hem in Oostende op de zijkanten tegen elkaar staan.
Bovenal is hij een ambachtelijk liefhebber: zijn duizelingwekkend verhaal, van bijna een uur lang, was pure liefde voor het instrument. Hij wilde, leek het, de hamertjes ter plekke wel uit de piano rukken om het publiek te tonen hoe grandioos het allemaal in elkaar steekt.
Hij was zeven uur onderweg geweest van Oostende naar Leeuwarden om er een door hem gerestaureerd Pedalflügel te brengen, eigenlijk een piano op een kist met nog meer snaren erin, en hamertjes die met de voeten bediend worden. Op het fotootje zie je de pianotoetsen rechtsbovenin en de brede kruk - meer een bank - op de kist, die voor het effect werd opengelaten.
Mozart had een Pedalflügel, Chopin schreef ervoor en Schumann ook, maar er zijn er maar een paar over.
De pianist kan met de linkerhand interessantere dingen doen dan alleen de bas spelen. De bas klinkt ook veel zwaarder, ,,het is drum and base'', zei Herr Seele. Anderzijds: de rechtervoet komt nauwelijks aan het 'gewone' rechterpedaal toe, om de klank na te laten galmen.
Nou ja: Leo van Doeselaar, die organist is en dus gewend om zijn voeten te gebruiken, speelde er Schumann op. Zo klinkt het:
Let op die voetjes!
Na afloop vroegen we Herr Seele of hij zelf wel eens pianospeelde. Want tijdens zijn verhaal ging hij nu en dan wel achter het toestel zitten, maar hij raakte het klavier niet aan.
,,Nooit'', zei hij. Enkel als een piano pas gestemd is, ,,wil ik de toetsen wel eens beroeren'', maar dan alleen om de dissonanten te horen, die op een piano mooier klinken dan waar ook.
Trouwens, hij had ook moeite om uit te maken wat 'zijn' instrument was, hij speelde er verschillende, waaronder de gitaar en blokfluit. De piano was dat in elk geval niet: die is hem te ernstig. Waarna hij in een verhaal over jazz en pop losbarstte, uitkwam bij de punk en meldde dat de elektrische gitaar zoals The Ramones hem bespelen op zijn best klinkt, meer dan de mooispelerij van Eric Clapton.
Bovendien is de piano eigenlijk een dood instrument, kwam hij terug. De hele negentiende eeuw door waren er elke vijf jaar wel revolutionaire verbeteringen geweest, maar sinds 1890 staat het stil.
Dat ze voltooid zijn kun je zien aan de kleur: piano's zijn nu meestal zwart. Toen ze nog volop ontwikkeld werden waren ze dat nooit. Zwart, zei Herr Seele, is abstract en een teken van gezag. ,,Net als bij een dirigent, die een jas van alle kleuren aan zou kunnen doen, maar ook altijd zwart draagt als hij leiding gaat geven aan een orkest.''
Naschrift
Via Fedde kwam Herr Seele op deze website en las bovenstaand. Hij reageert:
Uitstekend stukje van die mijnheer! Ik heb het meteen op m'n facebook gezet.
Goede foto's he! Ze lijken haast in negatief. Is dat de lichtinval daar in de kerk? (...) Ik vond het erg geestig in Leeuwarden (...) waar iedereen hip wilde zijn, vooral bezig was met zichzelf en met mee zijn met de tijden, vond ik. Maar om zo'n stad goed te leren kennen is iets meer tijd nodig.
