donderdag 5 september 2024

De ringen van Saturnus


Bij C en A in Bremen lag een grijze cilinder naast de bank, ter grootte van een wasmachinetrommel. Verderop stonden een ingewikkeld zwart gewricht en een statief met dikke benen.

Het was de catadiptrische telescoop die C heeft gekocht (ik moest het ook opzoeken: dat staat voor een combinatie van spiegels en lenzen), een Schmidt-Cassegrain van het merk Celestron. 

,,We hadden samen besloten om een telescoop te komen'', vertelde A, die uit haar hoofd de namen van allerlei hemellichamen kan opnoemen en ze ook feilloos aanwijst. ,,Ik dacht meer aan een die in een tasje past, dat je hem zo mee kunt nemen. Maar C had zijn zinnen op deze gezet.''

Zondagavond na het eten probeerden we hem uit. Ieder van ons had zo'n kaartlees-app op de telefoon voor het firmament en daar zag je op dat Saturnus ergens in de avond aan de hemel boven Bremen zou verschijnen.

We zetten statief eerst neer, daarop dat gewrichtending en dan de telescoop. Die til je er met zijn tweeën op: een om hem vast te houden, de ander om de schroeven aan te draaien. Wat op zich al spannend is.

Het gewrichtending is een vernuftig systeem van scharnieren, waarmee je de telescoop richt. Eerst moest dat gesteld worden, door drie sterren te vinden en in te stellen. ,,Dat is Deneb'', wees A recht omhoog. ,,En daar is Altair.'' Ik was onder de indruk. 

De telescoop richtte zich met een zoemgeluid naar de coördinaten van die sterren. Op papier klinkt dat leuk, maar het instellen was veel werk en het ding was nog eigenwijs ook. Terwijl Deneb bijna recht boven ons stond, draaide hij voor die ster een heel andere kant op. 

,,Je kunt er voor duizend euro een apparaat bij kopen die de telescoop helemaal zelf richt'', mopperde C omdat het maar niet lukte. ,,Dat had ik moeten doen.'' A keek ons aan en haalde haar schouders op.

Maar door de apps en onze eigen ogen vonden we na een half uurtje of zo een opvallend heldere witte stip boven de boomtoppen. Min of meer op gevoel richtten we de Celestron daarop. 

C keek eerst. ,,Shit man! Het is Saturnus!'', juichte hij. ,,Je kunt de ringen zien!'' Ook A, slaakte een kreet. ,,Grossartig!'', zei ze. ,,Je kunt zelfs de maan Titan zien.''

De verrukking van Saturnus zien door een telescoop die bij je op het balkon staat is enorm. C en A riepen hun dochter erbij, die al in bed lag. Eerst zag ze niks (,,Is het de bedoeling dat het allemaal zwart is?'') en toen gilde dat ze hem zag. Met haar mobieltje tegen de kijker maakte ze er een foto van.

Wat wij zagen leek totaal niet op de foto's die iedereen kent van Saturnus, van een reusachtige bol met een ring eromheen. Zoals die hierboven. Die is in 2023 gemaakt met de Hubble telescoop, dat is andere koek.

Dankzij de Schmidt-Cassegrain zagen wij een grijswitte cirkel, met een streep ervoor langs (Saturnus recht van opzij, als het ware, de banen zijn ergens na 2030 pas weer goed vanaf de aarde te zien). En de maan Titan was een helderwit puntje erboven. 

Maar we zagen dit hier zelf, dat maakte het bijzonder. We keken recht een peilloze diepte in, naar een planeet 1 miljard en 275 miljoen kilometer verderop. Gewoon op een balkon in Bremen, met een glas wijn in de hand en de stadsgeluiden in de verte.