Kort na mijn verjaardag belde de buurman aan met een kadootje. Een boek, De Wadden-Eilanden, van koffie- en theehandelaar Simon Gaastra uit Workum. Dat bedrijf bestaat al sinds 1955 niet meer, lees ik op een site met Workumer geschiedenis, maar in 1928 was het er nog volop en gaf het dit soort boeken uit, waarvoor je de plaatjes vermoedelijk bijeen moest sparen door hun producten te kopen.
Een zekere P. G. Jr. heeft het geschreven, een zoon van Gaastra gok ik. Hij schreef, bijna honderd jaar geleden: Bij de algemeene kennis van ons eigen land is die van bovengenoemde Wadden-eilanden (..) wel erg stiefmoederlijk bedeeld, vergeleken met die van onze verdere kuststroken. (...) Toch loont het werkelijk de moeite nader met deze eilanden kennis te maken: het typische van de bewoners, de gebruiken, de kleederdrachten, de flora en fauna meer van dichtbij te beschouwen, temeer daar deze door het isolement van deze gronden nog zoo ongerept zijn gebleven.
,,Er zit niet zo heel veel Ameland in'', zei de buurman er al bij, maar van de tachtig plaatjes zijn er toch veertien van Ameland. Texel en Terschelling hebben er meer, maar ik vind het best redelijk.
Over Nes: Bizonder veel oude huizen staan aan de straatjes. (...) Midden in het dorp verheft zich een oude toren, waarvan het zadeldakje reeds van verre zichtbaar is.
Buren: De landen hier, de Buregrie, zijn niet door een dijk tegen de zee beveiligd, wat zoo nu en dan overstroomingen veroorzaakt, die goede bebouwing bijkans onmogelijk maakt. Weldra hoopt men de gronden echter te kunnen bedijken om hierin te voorzien.
Het Noordzeestrand bij Nes: Bont kleurt de menigte door elkaar, genietend, van de prettige, gezonde omgeving, steeds weer onder bekoring van de zich altijd anders tonende zee.
Ballum: Een betrekkelijk klein plaatsje, dat te midden van bouw- en weilanden ligt.
Hollum: Toont zich een aardig dorp te zijn, een tweede middelpunt van het zich ontwikkelende badleven op Ameland.
De vuurtoren: Veel schipbreuken kwamen hier (...) voor. Het flikkerlicht van den vuurtoren is echter in de laatste jaren een gelukkig voorbehoedmiddel gebleken.
P.G. Jr. was er twee dagen en een nacht, langer niet. Hij had meer eilanden te gaan.
Meer plakplaatjes
In Friesland, een boek uit de serie Mijn Land, staat een plaatje van een duin. Dat is volgens het bijschrift op Ameland. Het is het enige plaatje in het album dat over de eilanden gaat.
Dat boek komt uit 1930, en is uitgegeven door de firma Jb. Bussink, van de Deventer koek. Ook hiervoor moest je plaatjes sparen, in totaal honderd. Ik heb het (met nog een paar delen uit die serie) geërfd van pake.
Bussink zette niet zijn zoon aan het werk, maar G. J. Nijland, de sportredacteur van het Algemeen Handelsblad, wiens kennis van ons mooie vaderland zoo groot mogelijke verscheidenheid van geschrift waarborgt. Helaas staat nergens wie de plaatjes heeft gemaakt - het zijn geen foto's maar kleine aquarellen, en af en toe een grote. Ergens anders las ik dat ze van 'schilders van de fabriek van Johan Enschede en zonen' moeten zijn.
Nochtans heeft Ameland in de laatste jaren als badplaats meer en meer opgang gemaakt, al mag men daar nog niet spreken van een bepaald bad-leven. Het badpavilloen ligt prachtig aan den voet van de met zeedennen beplante duinen: een wandeling dwars over het eiland daarheen is de moeite alleszins waard. Te midden van heel mooi geboomte ligt de voornaamste plaats van Ameland: Hollum.
Dat heeft die Nijland toch maar mooi gezegd.
En nog meer plaatjes
Supermarkt Plus in Hollum is deze maand met een plakplaatjes-album begonnen, samengesteld door historische vereniging De Ouwe Polle. Dat gaat enkel over Ameland. Over Hollum: In het dorp Hollum stap je letterlijk de levendige geschiedenis van Ameland binnen.
Ditmaal moeten er meer dan 200 verzameld worden. Echte stickers deze keer, je hoeft niet zoals bij die oudere boeken met de lijmpot aan de slag. Maar in onze tijd moet je wel veel meer artikelen kopen dan in de jaren dertig om aan alle plakplaatjes te komen. Ik heb er inmiddels twaalf.
